Machaj: Prywaciarze i monopoliści
W zeszłym tygodniu usłyszałem w radio informację o poszkodowanych mieszkańcach kilku małych miejscowości, w których PKS zawiesił połączenia autobusowe. Ponieważ nadeszły wakacje, firma zdecydowała się na ten krok ze względu na ich niską lub w ogóle ujemną rentowność. Co ciekawe, zaraz później usłyszałem raport dziennikarzy, którzy mówili o tym, że być może prywatna firma zainteresowałaby się przewożeniem poszkodowanych pasażerów. A chwilkę później komentarz, że w tym celu musiałaby się zebrać rada gminy, aby podpisać odpowiednią umowę, wydać zezwolenie, etc. To z kolei zajęłoby trochę czasu.
Machaj: Pieniądze OFE a własność
Polska ma kolejnego bohatera narodowego. Niestety, opinia publiczna koncentruje się cały czas na kwestiach relatywnie mniej ważnych i mało kto zwrócił uwagę na tę osobę. A mowa o niejakim Adamie Mielczarku, wybitnym młodym człowieku, który postawił sobie zadanie, jakie powinno być celem każdego patrioty: mianowicie obronę swojego narodu przed opresją państwa, nawet jeśli tworzone jest ono przez ludzi tej samej narodowości. W tym wypadku sprawa dotyczyła tak zwanych „składek” na Otwarte Fundusze Emerytalne.
Machaj: Irlandia odrzuca traktat
Poza trwającymi cały czas Mistrzostwami Europy w zeszłym tygodniu miało miejsce niezwykle ważkie wydarzenie. Otóż zgodnie z przewidywaniami sprzed kilku miesięcy Irlandczycy zdecydowali się odrzucić w referendum tzw. traktat lizboński przygotowany przez przedstawicieli Unii Europejskiej.
Machaj: Wrogie przejęcia
Z pewnością większość z nas żyje jeszcze wczorajszym meczem i choćby dlatego byłoby to dla mnie dobrą okazją, by poruszyć kilka finansowo-gospodarczych zagadnień na temat polskiej piłki i jej związku z ustrojem postkomunistycznym. Niemniej jednak, gramy jeszcze przynajmniej dwa mecze na tych mistrzostwach, więc może następnym razem. A powodem dla wybrania innego tematu jest moja chęć powrotu do sprawy sprzed paru dni o kwestii lakonicznie zwanego „wrogiego przejęcia”, które miało się dokonać za sprawą Vistuli, wykupującej sprytnie firmę Kruk.
Machaj: Pies zjadł zadanie domowe
Kilka dni temu w „Financial Times” pojawiła się informacja, że jedna z najważniejszych agencji ratingowych – Moody’s – wystawiła błędne oceny niektórym inwestycjom ze względu na błąd w systemie komputerowym. Temat ten jest wbrew pozorom szalenie ważny, bo pokazuje jak bardzo chory jest dzisiejszy kapitalizm. Agencje ratingowe, w tym właśnie Moody’s, stanowią trzon tej zmizerniałej konstrukcji.
Debata o szkolnictwie wyższym
Reportaż Michała Płocińskiego nadany 16.05.2008 w programie Erka. Magazyn reporterów Radia Kampus. W audycji wziął udział m.in. Juliusz Jabłecki, szef Zespołu Specjalistów Instytutu Misesa.
Machaj: Przyzwoici bogacze
Ostatnio natknąłem się na niezwykle błyskotliwą uwagę Dávili o tym, że współczesne egalitarne demokracje wcale nie zlikwidowały bogaczy. Jedyne, co osiągnęły, to zlikwidowały bogaczy przyzwoitych. I trudno odmówić mu racji – istotnie doszło do tego, że wielu bogatych ludzi potraciło swoje majątki – to jednakże nie oznacza, iż zlikwidowano warstwę bogatych na dobre. Zamiast tego, na miejsce wcześniejszych bogaczy przyszli po prostu inni, ale za to dużo lepiej przystosowani do nowych zasad współczesnych demokracji.
Machaj: Jak nie wejść do strefy euro?
Niedawno Komisja Europejska podjęła decyzję, że Słowacja nadaję się do wejścia do strefy euro, to jest zastąpienia korony przez europejską walutę. Przy okazji tej decyzji odżyły lekko komentarze na temat wejścia Polski do strefy euro, które również za jakiś czas ma nastąpić. Ponieważ jak już kiedyś wspominaliśmy, felieton nie jest miejscem na głębsze zajmowanie się kwestią wstąpienia do euro, skupmy się na jednym ciekawym aspekcie. Mianowicie zwolennicy przyjęcia w Polsce europejskiej waluty używają nieraz intrygującego argumentu – ponieważ Rzeczpospolita podpisała traktaty europejskie, to tak naprawdę zobowiązała się do przyjęcia euro. Tak więc z prawnego punktu widzenia nie mamy wyjścia i musimy wypełnić zobowiązanie.
Machaj: Pozwy zbiorowe i kapitalizm
Sprawnie funkcjonujący kapitalizm opiera się na poszanowaniu praw własności. Do tego z kolei niezbędny jest odpowiedni system prawny, który umożliwia dochodzenie swoich praw przed sądem. Niestety Polska pod tym względem jest krajem niezwykle zacofanym. Tym razem jednak w gąszczy absurdów i błędnych rozwiązań mamy pewien optymistyczny akcent. Jest maj, nadchodzi lato, robi się coraz bardziej słonecznie, to i my możemy zwrócić uwagę na coś dobrego. Właśnie trwają prace nad prawem dotyczącym pozwów zbiorowych i wszystko wskazuje na to, że uda się je wprowadzić.
Machaj: Kryzys żywnościowy
Świat obiegają właśnie kasandryczne wizje niedoborów żywności. Organizacja Narodów Zjednoczonych, wraz z innymi bezsensownymi organizacjami rządowymi, zaczyna mówić o konieczności prowadzenia stosownej polityki i stworzenia właściwych urzędów do spraw nadchodzących klęsk głodu. Rzeczywiście sytuacja wydaje się robić coraz poważniejsza, drożeją nie tylko surowce, ale także żywność, czego doświadczają ludzie na całym świecie. Szczytem hipokryzji są jednak reakcje polityków światowych, którzy nie chcą zauważyć prawdziwych przyczyn obecnego stanu rzeczy, lecz próbują zrzucać winę na jakieś mistyczne siły.
Machaj: Era Greenspanów
Na polskim rynku ukazało się w końcu tłumaczenie książki niejakiego Alana Greenspana pod tytułem „Era zawirowań”. Greenspan jest dosyć interesującym przypadkiem, bowiem doskonale ucieleśnia wszystko to, co wiąże się z charyzmą szefa amerykańskiego banku centralnego. Przede wszystkim jednak, jest doskonałym przykładem karierowicza, perfekcyjnym uosobieniem sprzedającego swoje poglądy w zamian za intratne stanowisko i władzę. Na początku swojej ekonomicznej kariery był przeciwnikiem istnienia banków centralnych. Podkreślał, że są źródłem inflacji i przyczyniają się do zwiększania interwencji państwa w gospodarkę, a w konsekwencji powodują nieuniknione kryzysy. Jego teoretyczne rozważania nie przeszkadzały mu jednak, gdy radośnie przyjął stanowisko szefa amerykańskiej rezerwy federalnej, czyli banku centralnego.
Machaj: ZUS
Większość państwowych instytucji specjalizuje się w dość prostym zadaniu – ich rola polega na jak najskuteczniejszej konsumpcji budżetu starannie zebranego poprzez opodatkowanie obywateli. Oczywiście nie jest to proste wydawanie bez żadnych prób tłumaczenia się. Instytucje państwowe, by nie wzbudzać powszechnego oburzenia, muszą przedstawiać siebie w pozytywnym świetle i wręcz siać propagandę o swojej wspaniałości, wyjątkowości – bez której wszyscy obywatele musieliby cierpieć – zarówno za pomocą różnego rodzaju baniek medialnych, jak również głębokiej indoktrynacji w ramach systemu szkolnictwa.
Machaj: Liga Mistrzów tylko dla bogatych?
Czasem warto odpocząć od gospodarki i nieuchronnie przypiętego do niej kagańca politycznego. A że jestem fanem piłki nożnej, to szczególnie gustuję w oglądaniu tej rozrywki w klasie najwyższej – to jest oglądaniu ligi angielskiej i Ligi Mistrzów (w ostatnim czasie zresztą te dwie grupy zaczęły się, co nie dziwne, w większym stopniu pokrywać). Co może zainteresować osobę nie zainteresowaną samą piłką nożną to dyskusja, która toczy się w środowisku kibiców Ligi Mistrzów. Dyskusja, która ogniskuje się wokół podobnych schematów jak te przy rozmowach o socjalizmie i kapitalizmie.
Machaj: Częściowe zniesienie belkowego
Nazwisko Marka Belki póki co dość trwale wpisało się w historię gospodarczą najbliższych lat polskiej prowincji Unii Europejskiej. Nie dlatego, że jako minister dokonał wielkiej reformy finansów publicznych. Nie dlatego, że zmniejszył w Polsce fiskalizm, albo bezkarność urzędów skarbowych. Lecz dlatego, że wprowadził podatek od zysków kapitałowych pieszczotliwie zwany od jego nazwiska „belkowym”. Niedawno rozpętała się dyskusja na temat ewentualnego zniesienia tego podatku.
Machaj: Czy Chiny sterują polityką pienieżną?
Mity są nieodłączną częścią ludzkiego świata. Dotyczy to również rzeczywistości gospodarczej. Są wyśmienitym narzędziem zakłamywania rzeczywistości, zrzucania winy na metafizykę, czy też świat, który jest poza zasięgiem działań człowieka. W ostatnim czasie w polskich mediach, które podążają tutaj w ślad za amerykańskimi opowieściami, mogliśmy dostać mnóstwo ciekawych wywodów na temat rosnącej w Polsce oficjalnej inflacji. Nie zamierzam się rozwodzić na temat tego, że oficjalne wskaźniki inflacji są w Polsce zaniżane, o czym doskonale wie każdy, kto kupuje systematycznie żywność. Nie zamierzam dyskutować o tym, że inflacja jest wyższa niż się nam to wmawia, lecz o samych powodach inflacji.
Machaj: UE powinna wstąpić do strefy złotówkowej
Z debatą na temat przystąpienia Polski do strefy euro dzieje się coś dziwnego. Nie sposób oczywiście w kilku zdaniach przedstawić wszystkich niuansów wprowadzenia wspólnej waluty, ale można zwrócić uwagę na jeden szczególny jej aspekt, który jest praktycznie pomijany w polskim dyskursie. Chodzi o to, że waluta euro jest nie tylko połączeniem danego regionu jednym środkiem wymiany, lecz także wprowadzeniem przymusowej politycznej instytucji, jaką jest Europejski Bank Centralny, która decyduje o prowadzonej polityce monetarnej. Nie można wobec tego zapominać, że dyskusja o euro, to także dyskusja o polityce, a nie tylko gospodarce.
Machaj: Krzywouprawnienie
Często środowiska feministyczne podnoszą wrzask, że kobiety na tych samych stanowiskach zarabiają o ileś tam procent mniej niż mężczyźni. Milcząco przyjmują, iż jest to wynik jakiegoś zagadkowego męskiego spisku, wymierzonego prosto w płeć piękną. Tymczasem wystarczy jedynie szczypta zdrowego rozsądku, aby zrozumieć ekonomiczne przyczyny tego stanu rzeczy.
Machaj: Fetysz podatku liniowego
Raz na jakiś czas, zwłaszcza gdy dochodzi do zmiany ekipy rządzącej, na wierzch wypływają fetyszyści podatku liniowego; bezkrytyczni jego zwolennicy, którzy starają się forsować pogląd jakoby jednolita liniowa stawka podatku dochodowego była świetnym rozwiązaniem gospodarczym. Nie jest oczywiście tak, że w tym, co mówią nie ma żadnej prawdy – wprost przeciwnie, często mają rację, jeśli chodzi o fundamenty, a dopiero w szczegółach kryje się diabeł.
Machaj: Eksport ponad wszystko
Kandydat na wiceprezesa Narodowego Banku Polskiego, Witold Koziński, zapowiedział niedawno, że w przypadku dalszego umocnienia się złotówki, nie należy wykluczyć możliwości przeprowadzenia interwencji walutowych. Interwencji, które ją osłabią i wspomogą eksport. Uzupełnijmy jego wypowiedź, pokazując, jakie wiążą się z tą operacją koszty, o których nie raczył wspomnieć.
Machaj: Źli doradcy
Prezes Giełdy Papierów Wartościowych Ludwik Sobolewski zaskoczył niedawno świat finansów swoimi groźbami i krytykowaniem polskich analityków, którzy przestrzegali przed korektą na rynku finansowym i spadkami na giełdzie. Zgłosił się nawet ze swoimi żalami do Komisji Nadzoru Finansowego, przekazując wyrazy głębokiego ubolewania nad tymi prognozami analityków, które nie widzą w świetlanych barwach przyszłości jego firmy.
