Hoppe: Dlaczego Mises (a nie Hayek)?
Hayek jest bardziej znany wśród środowisk naukowych niż Mises. Ludzie, którzy piszą o nobliście, na ogół nie są ekonomistami — znają Hayeka z prac dotyczących filozofii politycznej. W tych właśnie pracach widać największą różnicę między Hayekiem a Misesem. Mises to radykalny klasyczny liberał nieskory do kompromisów, podczas gdy Hayek w swoich pracach z łatwością przystaje na wiele politycznych i gospodarczych pomysłów socjaldemokratów. Tym samym stawianie Hayeka za wzór wolnościowego myśliciela jest niezwykle wygodne dla tych, którym bliskie są idee socjalistyczne.
Hayek: Postęp techniczny a nadmierna zdolność wytwórcza
Przedstawiamy odczyt Hayeka wygłoszony w Towarzystwie Ekonomistów i Statystyków Polskich w Warszawie 20 kwietnia 1936 r. Hayek mówił tam: "właściwem zagadnieniem, którem pragnę się zająć, jest pytanie, czy gospodarstwo wolno-konkurencyjne korzysta w zupełności z tych możliwości podniesienia ogólnego stanu dobrobytu, jakie otwiera przed nami postęp techniczny, czy też, jak to wielokrotnie podkreślano, nasz ustrój gospodarczy nie pozwala na całkowite wykorzystanie istniejących możliwości i że przy systemie racjonalnie prowadzonej gospodarki planowej dochód nasz mógłby być wielokrotnie wyższy".
Sieroń: Problem wiedzy, czyli Hayek vs. Hoppe
Spora część ekonomistów austriackich neguje w wielu aspektach „austriackość” ucznia Ludwiga von Misesa i laureata Nagrody Banku Szwecji im. Alfreda Nobla — Friedricha von Hayeka. W szczególności kontrowersję wzbudza stanowisko Hayeka w sprawie tzw. debaty kalkulacyjnej. Hayek rzekomo za bardzo skupia się na „wiedzy”, podczas gdy problemy gospodarki socjalistycznej nie wynikają z braku wiedzy, tylko niemożliwości przeprowadzania racjonalnej kalkulacji z powodu braku własności prywatnej czynników produkcji, którego konsekwencją jest brak cen rynkowych.
Hayek: Moralny nakaz rynku
Jeżeli więc jest prawdą, że ceny są sygnałami, które umożliwiają nam dostosowanie naszych działań do nieznanych wydarzeń oraz potrzeb, to bezsensowne jest przekonanie, że można kontrolować ceny. Nie można ulepszyć sygnału, jeżeli nie wiemy, co sygnalizuje.
Hayek: Ekonomia obfitości
J.M. Keynes stworzył system ekonomiczny, opierając się na przekonaniu, że nie istnieje zjawisko rzadkości dóbr. Jego zdaniem człowiek sam odpowiada za rzadkość produktów, gdyż ludzie nie chcą sprzedawać swoich usług czy wytworzonych dóbr poniżej arbitralnie ustalonego poziomu cen. Sposób wyznaczania owych cen nie został jednak wyjaśniony przez Keynesa. Przyjmuje w swojej książce, że cena towarów pozostaje niezmiennie na poziomie determinowanym przez dane historyczne. Wyjątkiem są sporadyczne okresy, gdy osiągane jest „pełne wykorzystanie zasobów” i różne dobra stopniowo stają się rzadkimi i drożeją.
Hayek: Pozory wiedzy
Okoliczności, w jakich wygłaszany jest ten wykład — w połączeniu z głównym problemem, z jakim muszą zmierzyć się ekonomiści — sprawiły, że nie miałem wątpliwości, jaki temat dziś poruszyć. Z jednej strony, niedawne ustanowienie Nagrody Banku Szwecji im. Alfreda Nobla w dziedzinie ekonomii stanowiło znaczący krok w kierunku zdobycia przez ekonomię podobnego uznania i prestiżu, jakimi cieszą się w oczach opinii publicznej nauki przyrodnicze. Z drugiej strony, ekonomiści wzywani obecnie, by uwolnić świat od problemu przyspieszającej inflacji, to ci sami ludzie, którzy — trzeba to uczciwie przyznać — jeszcze niedawno rekomendowali działania, które tę inflację spowodowały. Nie mamy wielu powodów do dumy: nasza profesja doprowadziła do znacznego zamieszania.
Hayek: Ku wolnorynkowemu systemowi walutowemu
Myślę, że jeśli kapitalistom pozwolono by zaopatrywać się samemu w pieniądz, którego potrzebują, porządek konkurencyjny już dawno przezwyciężyłby główne wahania aktywności gospodarczej i przedłużających się okresów depresji. W chwili obecnej zostaliśmy oczywiście doprowadzeni przez oficjalną politykę walutową do sytuacji, w której rozdysponowanie zasobów jest tak niewłaściwe, że nie macie co liczyć na szybką ucieczkę od obecnych problemów, nawet jeśli wprowadzilibyśmy nowy system walutowy.
Hamowy: Hayekowski model rządu w otwartym społeczeństwie
Dogłębne spostrzeżenia Hayeka na temat antylibertariańskich fundamentów pozytywistycznych teorii społecznych zdają się trudne do pogodzenia z jego własną teorią struktur wolnego społeczeństwa. Problemem libertarianskiej teorii politycznej nie jest rozwój formalnych kryteriów poszanowania praw, które może wprowadzić rząd i struktura polityczna zajmująca się spełnianiem tych kryteriów. Jest nim raczej problem, gdzie ustanowić limit ilości i rodzaju ingerencji rządu, i jak sprawić, by trzymał się tych granic.
Hayek: Przemowa w czasie bankietu noblowskiego
Skoro nagroda imienia Alfreda Nobla została również ustanowiona w dziedzinie ekonomii, nie pozostaje mi nic innego jak być w najwyższym stopniu wdzięcznym za wybór mojej osoby jako jednego z jej laureatów. Muszę jednak przyznać, że gdyby spytano mnie, czy ustanawiać Nagrodę Nobla w dziedzinie ekonomii, byłbym zdecydowanie przeciwny.
Steele: Hayekowska teoria pieniądza i cykli - retrospektywa i ponowna ocena
Część historyków myśli ekonomicznej twierdzi, że Hayek pod koniec swojej naukowej kariery wycofał się ze swojej teorii cyklu koniunkturalnego. Takie przedstawienie biografii intelektualnej austriackiego noblisty jest jednak nierzetelne i pomija liczne wypowiedzi Hayeka, w których podkreślał wagę swoich wcześniejszych odkryć.
Sieroń: Why Hayek Was Wrong On Concurrent Currencies?
Kontynuując wątek teorii denacjonalizacji pieniądza Friedricha von Hayeka, publikujemy kolejną, tym razem krytyczną, pracę napisaną na ten temat. Esej został napisany na konkurs zorganizowany przez ECAEF, którego zwycięzcą został Marcin Zieliński. Praca Arkadiusza Sieronia ostała doceniona przez The Ludwig von Mises Institute i opublikowana na portalu mises.org.
Modrzejewski: Teoria denacjonalizacji pieniądza
Opisana przez Hayeka w książce Denationalisation of Money oraz kilku artykułach teoria denacjonalizacji pieniądza jest jedną z najbardziej rewolucyjnych koncepcji we współczesnej ekonomii. U jej podstaw legło przekonanie, że tradycyjny system pieniężny, w którym państwo ma monopol na emisję pieniądza, nie jest w stanie dostarczyć społeczeństwu stabilnego środka wymiany, który utrzymywałby stałą siłę nabywczą i którego podażą nie można by manipulować. Jak konstatuje Hayek, do zapewnienia „dobrego” pieniądza niezbędne jest zatem zniesienie monopolu państwa na emisję pieniądza i wprowadzenie konkurencji na rynku walut.
Hayek: Precz z prawnym środkiem płatniczym
Zgodę społeczeństw na trwanie państwowego monopolu na pieniądz można wytłumaczyć tylko istnieniem mitu, jakoby ta rządowa prerogatywa była konieczna. Kiedy jednak zaczniemy przyglądać się uważnie takiemu poglądowi, zobaczymy na jak kiepskich fundamentach się opiera.
Hayek: Planowanie, nauka i wolność
W ostatnich latach można było zaobserwować wzrost znaczenia ruchu, który opowiada się za „planowaniem gospodarczym". Owo planowanie jest jednak rozwiązaniem znacznie gorszym niż system cen rynkowych i wolnej konkurencji.
Kaczmarczyk: F.A. Hayek jako krytyk pojęcia sprawiedliwości społecznej
Jeśli państwo przejmuje rolę odpowiedzialnego za to, co kto otrzymuje, kiedy i w jaki sposób, musi ono tym samym używać swojej władzy do zrealizowania jakiegoś ideału sprawiedliwości społecznej. Zdaniem Hayeka, jeśli chcemy utrzymać wolne społeczeństwo to zasadnicze znaczenie ma zrozumienie, że „słuszność celu nie wystarczy dla usprawiedliwienia przymusu”.
DiLorenzo: Nasza totalitarna biurokracja regulacyjna
W piątym rozdziale Drogi do zniewolenia Hayek ostrzegł, że państwo nie musi bezpośrednio kontrolować wszystkich lub nawet większości środków produkcji, by sprawować totalitarną kontrolę nad życiem gospodarczym narodu. Trudno nie zgodzić się z tezą, że obecnie gospodarka Stanów Zjednoczonych jest jeszcze bardziej kontrolowana, regulowana i nadzorowana przez państwo niż Niemcy w czasach, kiedy Hayek napisał Drogę do zniewolenia.
Krawisz: Czym jest konkurencja
Konkurencja pomiędzy ludzkimi pragnieniami oraz konkurowanie o dostępne dobra konsumpcyjne występują w każdym systemie gospodarczym. Na wolnym rynku istnieje konkurencja pomiędzy wytwórcami dóbr, która jest dobrodziejstwem dla ludzkości. W sferze rządowej konkurencja oznacza zaś powiększanie problemów związanych z siłową interwencją, a nie ich eliminację.
Rothbard: Hayek i Nagroda Nobla
F. A. Hayek zasługuje całkowicie nie tylko na Nagrodę Nobla, ale również na każde inne wyróżnienie, którym moglibyśmy go uhonorować. Jednak najlepszym hołdem dla prac zarówno Misesa, jak i Hayeka, będzie z pewnością nasz wysiłek włożony w ograniczanie zakusów rządu i popieranie wolnego, niezależnego społeczeństwa.
Hayek: Ile za planowaną gospodarkę?
Socjalistyczny ideał wolności, który obejmuje płaszczyznę społeczną, gospodarczą i polityczną, został rozsławiony z takim powodzeniem, że głosy opozycji przyrównującej socjalizm do niewolnictwa przechodzą już całkowicie bez echa. Zapewne zdecydowana większość socjalistycznych intelektualistów uważa się za prawdziwych obrońców kulturowej i intelektualnej tradycji wolności, na którą wciąż czyha straszliwe monstrum autorytaryzmu.
Wozinski: Hayek i odejście od prakseologii
Czasy bezkrytycznej akceptacji dla stosowania w humanistyce metod nauk przyrodniczych na szczęście już minęły. Obecnie najczęściej mamy do czynienia z tzw. „krypto-pozytywizmem”, który zrewidował pewne założenia, ale nadal głęboko tkwi w ideale nauki uprawianej more geometrico. Jak dowodzi Hans-Hermann Hoppe, błędy empiryzmu i naturalizmu jest w stanie przełamać jedynie prakseologia oparta na teorii argumentacyjnego a priori.
Wozinski: Rothbard i Hayek: rynek widziany oczami scholastyka i pozytywisty
Obydwaj byli uczniami Ludwiga von Misesa. Światu znany jest dziś jednak tylko Hayek. A szkoda, bo poglądy wolnorynkowe utożsamiane są dziś niemal całkowicie z jego wizją nauki i społeczeństwa. Rehabilitujący scholastykę Murray Rothbard pozostaje osobą niemodną i niemal zupełnie nieznaną.
- Poprzednia
- 1
- 2
- 3
- Następna
