KRS: 0000174572
Powrót
Working papers

Wojtyszyn: Sprawiedliwa własność w ujęciu Murraya Newtona Rothbarda

5
Radoslaw Wojtyszyn
Przeczytanie zajmie 2 min
Pobierz w wersji
PDF

SPRAWIEDLIWA WŁASNOŚĆ I RODZAJE RELACJI MIĘDZYOSOBOWYCH W UJĘCIU MURRAYA NEWTONA ROTHBARDA

Autor: Radosław Wojtyszyn

Wersja PDF

Tekst ukazał się w Wrocławskie Studia Erazmiańskie, Studia Erasmiana Wratislaviensia, Zeszyt III, Własność - Idea, instytucje, ochrona, pod redakcją Mirosława Sadowskiego, Wrocław 2009, s. 112-133

Jedną z najdonioślejszych instytucji życia społecznego jest bez wątpienia kategoria własności. Rzec można, iż to ona była motorem napędowym idei dotyczących sposobu organizowania życia jednostek i wspólnot, ale także licznych doktryn politycznych i prawnych, które zawsze w większym lub mniejszym stopniu odnosiły się do zagadnienia własności i jej postulowanych form. Gdy chodzi o podanie definicji, należy stwierdzić, iż „(…) W życiu społecznym posiadać przedmiot na własność, to mieć prawo do jego używania. To prawo może polegać na niedopuszczaniu innych ludzi do konsumpcji, na pożyczaniu, zmienianiu, niszczeniu itd". A zatem własność oznacza wyłączne władztwo nad określonym elementem otaczającego nas świata.

Koncepcji własności powstało bez liku – od własności prywatnej, poprzez partycypacyjną, państwową, aż do własności komunalnej, które w założeniu miały pełnić służebną rolę w stosunku do postulowanej idei sprawiedliwości. Przedmiotem niniejszego artykułu będzie zagadnienie własności, a dokładnie sprawiedliwej własności, oraz związanych z nią rodzajów relacji międzyludzkich w ujęciu Murraya Newtona Rothbarda (1926-1995) – jednego z amerykańskich ekonomistów, wpisującego się w nurt tzw. Austriackiej Szkoły Ekonomii, zwolennika wolnego rynku a zarazem radykalnego przeciwnika państwa oraz krytyka wszelkich sympatyków instytucji państwowych i ich teorii.

Pełna wersja tekstu w PDF

Kategorie
Ekonomiczna analiza prawa Prawo własności Teksty Working papers

Czytaj również

Keynes.jpg

Teoria ekonomii

Marzec: Mnożnik inwestycji – krytyka

Czym jest koncepcja zaprezentowana przez Keynesa?

Beim_Fracht lotniczy_a Centralny_Port Komunikacyjny_–_analiza_dyskusji

Infrastruktura

Beim: Fracht lotniczy a Centralny Port Komunikacyjny – analiza dyskusji

Budowa CPK może sprzyjać rozwojowi frachtu lotniczego, ale nie jest ani warunkiem koniecznym ku temu, ani nie jest procesem samoistnym.

Schulak-Unterköfler_Joseph-A.-Schumpeter-enigmatyczny-indywidualista.jpg

Teksty

Konończuk: Spojrzenie Josepha Schumpetera na kapitalizm i nastroje antykapitalistyczne

Bez wątpienia jeden z najbardziej znaczących ekonomistów XX wieku.

Marzec_Społeczna-nieodpowiedzialność-biznesu.jpg

Working papers

Marzec: Społeczna (nie)odpowiedzialność biznesu

Autor tekstu proponuje pewien eksperyment myślowy...


Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany.

Komentarze 5
PN

Mam wątpliwości odnośnie jednego ustępu:
"łamanie praw prakseologicznych, nakazujących człowiekowi dobierać minimalizujące koszty i jak najefektywniejsze środki do osiągnięcia wyznaczonych celów, zawsze uderza także w innych".

Zastanawiam się, czy można w ogóle "złamać" prawa prakseologiczne. Wydaje mi się, że nie. Prawa prakseologiczne wywodzą się z aksjomatu, którego, zdaniem zwolennika prakseologii, złamać się nie da, bo zakładałoby to już jego pośrednie przyjęcie.
Abstrahując od tego, nie wiem, jak rozumieć to "uderzanie w innych".

Odpowiedz

RW

Odwołajmy się do cytatu Misesa z podanych stron:
"Jest jednak istotna różnica między następstwami wynikającymi z niestosowania się do praw natury a następstwami łamania praw prakseologii. Oczywiście, w przypadku obydwu tych kategorii prawa konsekwencje pojawiają się samoistnie, bez konieczności podejmowania działań przez człowieka. Skutki wyboru dokonanego przez jednostkę są jednak inne. Człowiek, który zażywa truciznę, krzywdzi tylko siebie. Tymczasem ktoś, kto dopuszcza się rabunku, podkopuje cały porządek społeczny. On sam ma doraźne korzyści ze swoich działań, ale ich fatalne długookresowe skutki szkodzą wszystkim. Jego czyn jest przestępstwem, ponieważ ma niekorzystny wpływ na innych. Gdyby społeczeństwo nie zapobiegało takim zachowaniom, toby się rozpowszechniły i położyły kres współpracy społecznej i pożytkom, jakie każdy z niej ma."

Mam nadzieję, że dzięki temu cytatowi ten fragment z przypisu jest bardziej jasny.

Odpowiedz

PN

Dziękuję za odpowiedź, ale nadal mam wątpliwości. Skoro moim celem jest śmierć, to zażywam truciznę, postępuję "prakseologicznie". To jest przeciwko prawu natury, ale nie przeciwko prakseologii. Jeśli chodzi o rabunek, to również nie widzę tu łamania praw prakseologii. Łamanie praw prakseologii mógłbym zauważyć, gdyby doświadczony (wie, jakie środki stosować do osiągnięcia celu) włamywacz, włamałby się do upatrzonego mieszkania, wiedząc że są w nim akurat wszyscy domownicy. Znam próby fundowania etyki na prakseologii, ale rozumiem to tak, że "w czasach" Misesa prakseologia była bezapelacyjnie wertfrei.

PS. A wyznaczenie sobie celu rabunku może wynikać, jak wiadomo, z wysokiej preferencji czasowej.

Odpowiedz

RW

Z logicznego punktu widzenia prawa prakseologii, tak jak w cytacie, są możliwe do złamania - np. nie chcę żyć, ale spożywam płyny. Misesowi chodziło z pewnością właśnie o różnicę w wysokiej i niskiej preferencji czasowej. Dokonywanie rabunku celem szybkiego wzbogacenia wypełnia warunki tej pierwszej, ale uderza w cel poprawienia swojego statusu materialnego w długookresowym spektrum, bo narusza bezpieczeństwo przede wszystkim własności, potrzebne do rozwijania współpracy wynikającej z podziału pracy. Dobrym przykładem będzie teza jaką postawił Hoppe - przymusowa kradzież w postaci państwowych podatków, a więc kradzież której nie można się bezkarnie przeciwstawić, w założeniu pobierających daninę ma sprzyjać rozwojowi ogólnego dobrobytu, ale w efekcie skłania osoby podatkiem obciążone do mniejszej aktywności na polu gospodarczym - dzieje się to z powodu nieuchronności takiej kradzieży i niemożności ubezpieczenia się przed nią.

Mises jako utylitarysta niestety trochę kluczy między prawem natury a prakseologią.

Odpowiedz

yoman

:cool:

Odpowiedz

Strona korzysta z plików cookie w celu realizacji usług zgodnie z Polityką Prywatności. Możesz samodzielnie określić warunki przechowywania lub dostępu plików cookie w Twojej przeglądarce.