KRS: 0000174572
Powrót
Dziedzictwo

Dominik Krysiński (1785-1853): ekonomista, polityk, poseł na Sejm Królestwa Polskiego

2
Instytut Misesa
Przeczytanie zajmie 4 min

Autor: Damian Koniarek

Tekst publikowany w ramach projektu Dziedzictwo

Nieznane są imiona jego rodziców, podobnie niepotwierdzone są wiadomości o jego rodzeństwie. Wiadomo, że pochodził z rodziny frankistów, podobnie jak inny, znany później ekonomista, Ludwik Wołowski.

Po ukończeniu szkoły średniej w Warszawie Krysiński wyjechał na studia do Niemiec. Dla jego edukacji ekonomicznej ważny wydaje się też fakt, że kilka lat później, po ponownym wyjeździe do Europy Zachodniej, przebywając w Paryżu, skorzystał z możliwości uczestniczenia w wykładach J. B. Saya.

Powróciwszy na stałe do Warszawy zaczął uczestniczyć w tworzeniu Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Został pierwszym profesorem ekonomii politycznej na tej uczelni. Oprócz ekonomii wykładał: statystykę, prawo administracyjne oraz naukę finansów i handlu.

Od r. 1807 należał do Tow. Warszawskiego Przyjaciół Nauk, gdzie przedstawił większość swoich prac na temat ekonomii.

W Sejmie Królestwa zasiadał od r. 1818, bardzo aktywnie uczestnicząc w życiu politycznym. Po wybuchu powstania listopadowego ostro występował przeciw dyktaturze Chłopickiego i stał się jedną z osób, która doprowadziła do upadku generała.

W marcu 1831 r. został posłem. Biorąc udział obradach wygłaszał liczne przemówienia, m.in. w obronie rządu koalicyjnego. Kiedy Rosjanie zajęli Warszawę udał się wraz z wojskiem do Zakroczymia. Nie zdecydował się jednak na emigrację. Powrócił do stolicy.

Po upadku powstania został odsunięty od jakichkolwiek urzędów politycznych i stanowisk naukowych. Ze względu na jego zaangażowanie w powstaniu rząd carski skonfiskował należący do niego majątek. Krysiński zmarł w zapomnieniu 17 kwietnia 1853 r. Pozostawił po sobie czwórkę dzieci: Zygmunta, Michała, Ksawerego i Felicję.

Jego spuściznę naukową stanowi stosunkowo nieduża ilość publikacji. Wśród najważniejszych wymienić należy: O ekonomii politycznej, O arytmetyce politycznej czy Niektóre myśli o nauce gospodarstwa narodowego.

W swoich dziełach Krysiński występował jako zwolennik liberalizmu gospodarczego, sprzeciwiając się protekcjonistycznej polityce Druckiego-Lubeckiego. Interwencje państwa zalecał ograniczyć do minimum. Krytykował próby sztucznego uprzemysłowienia ziem polskich poprzez budowę zakładów przemysłowych z budżetu państwa. W jednym z tekstów określił je mianem „górniczych niedorzeczności i głupstw”, zwracając uwagę jak wiele kosztują one podatnika i jak trudno określić ich rentowność. Domagał się przestrzegania konstytucji, w szczególności w sprawach finansowych piętnując: „marnotrawstwo grosza publicznego”.

Pochlebnie wyrażał się na temat A. Smitha, pisząc o nim: „trafny i głęboki dostrzegacz dziejów świata (…) głębszym obdarzony geniuszem”, a rok wydania Bogactwa narodów określił: „na zawsze pamiętnym w dziejach nauki”. Doceniał także Saya, którego Wykład ekonomii politycznej pomagał tłumaczyć na j. polski D. Dzierożyńskiemu. Pisał o Sayu jako o tym, który: „sprostował teorię Smitha”.

Był jednym z pierwszym polskich uczonych, krytykujących teorię Malthusa, zapożyczając zabawny, choć wymowny argument od Sismondiego, dzięki któremu dowodził fałszywości prognoz ekonomisty z Surrey.

Negatywnie odnosił się też do użycia metod ilościowych dla badania zjawisk zachodzących w gospodarce, krytykując N.F. Canarda.

Krysiński zauważył, że żadne prawo wydane przez rząd nie jest w stanie nadać większej wartości pieniądzu papierowemu, niż ta, „która z natury rzeczy raczej wynika”. Ostrzegał przed groźbą inflacji, a jako przykład podał Wielką Brytanię, której ledwo udało się inflacji uniknąć.

Na posiedzeniach Sejmu bronił przedsiębiorców i kapitalistów przez atakami polityków: „i dziś w tej tu Izbie słyszałem, nie bez zadziwienia, pod jakimi to ohydnymi farbami wystawiano kapitalistów (…) tych którzy przez swoją oszczędność przy ciągłym dążeniu do pomnożenia masy kapitałów są istotnymi dobroczyńcami i jedyną podporą narodowego przemysłu”. Na tym samym posiedzeniu występował przeciw umorzeniu długów zaciągniętych jeszcze przed powstaniem Księstwa Warszawskiego. Zwracał uwagę na dramatyczną sytuację wierzycieli pozbawionych pieniędzy oraz możliwość pojawienia się moratorium w przyszłości. Zdaniem Krysińskiego anulowanie długów naruszało prawo własności, a tym samym konstytucję Królestwa i podkopywało zaufanie do państwa, zniechęcając do kredytowania jego rozwoju przez prywatnych inwestorów.

W swoich tekstach ostrzegał przed zbyt wysokimi i skomplikowanymi podatkami: „jeżeli podatki (co się często i łatwo przytrafia) tak są nałożone, iż przeszkadzają ludowi odnosić zyski, natenczas uciemię­żenie czuć się daje, a skutki uciemiężliwości są okropne”. Pisał o konieczności płacenia podatków przez wszystkich, bez zwolnień od tego obowiązku.

Krysiński był przeciwnikiem barier celnych. Podnosiły one ceny towarów dla klientów i zaburzały wolny handel, którego był zwolennikiem.

Dominik Krysiński był obok W. Surowieckiego i F.Skarbka jednym z pierwszym ekonomistów polskich w nowoczesnym tego słowa znaczeniu. Mimo małej ilości opublikowanych i zachowanych tekstów, które wyszły spod jego pióra, był jednym z najważniejszych przedstawicieli ekonomii jako nauki na ziemiach polskich pierwszej połowy XIX wieku.

Kategorie
Biografie Dziedzictwo Historia myśli ekonomicznej Historia polskiej myśli ekonomicznej Teksty

Czytaj również

Adam-Heydel_male.jpg

Dziedzictwo

Heydel: Teoria ekonomii i etyka

Ekonomia wydaje się wielu ludziom niemoralną. Głosi jakoby bezlitosny egoizm i walkę o dobra materialne. Taki pogląd wynika z nieporozumienia. Nauka ekonomii opiera się na stwierdzeniu, że każdy rozsądny człowiek chce jak najlepiej zaspokoić swoje potrzeby. Ale ekonomia nie ogranicza tych potrzeb do jednej jakiejś grupy. Można odczuwać jako potrzebę zarówno najgrubsze użycie i pokrzywdzenie bliźniego, jak dobre wychowanie dzieci, dopomożenie rodzinie, rodakom, bliźniemu.

Adam-Heydel_male.jpg

Dziedzictwo

Heydel: Etatyzacja sumień

Rząd, który dzięki etatyzmowi uzależnia od siebie materialnie kilka milionów ludzi jako urzędników, funkcjonariuszy, robotników państwowych, rząd, który dzięki etatyzmowi skupił w swoich rękach kredyt, możności ulg podatkowych, pozwoleń na handel zagraniczny — taki rząd dopiero ma w swoim ręku bijące ze strachu jak u ptaka schwytanego w sidła serca obywateli.

Heydel.png

Dziedzictwo

Heydel: Świadomość narodowa i przyszłość narodu polskiego

U podstawy każdego świadomego związku społecznego leżą dwie krzyżujące się siły: dążność do nieograniczonego rozwoju indywidualnego jednostki i dośrodkowa, uspołeczniająca siła, oparte na korzyści, jakie właśnie związek z innymi ludźmi jednostce przynosi. Ustosunkowanie ich wyraża zwartość związku i decyduje o jego zdolności rozwoju.

Adam-Heydel_male.jpg

Dziedzictwo

Heydel: Psychologia lokajska

Psychologia taka występuje na każdym stopniu życia społecznego. Wypływa ona szczególnie obficie na wierzch społeczeństwa polskiego w chwili obecnej. Czyż nie są jej objawem kpiny z więźniów brzeskich w teatrzykach warszawskich, w pismach humorystycznych, karykatury posłów za kratą, wyświetlane na Sukiennicach, i gorzej jeszcze: natrząsanie się z obezwładnionego chwilowo przeciwnika w poważnych pismach politycznych?


Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany.

Komentarze 2
Szymon

Kto na studiach słyszał o Krysińskim? Wykładowcy historii ekonomii raczej nieczęsto ;)

Odpowiedz

Damian

Dodatek i sprostowanie do wiadomości biograficznych; według niedawno potwierdzonych danych Krysiński był synem Jana Dominika i Anny Teresy z Rohatyna, którzy osiedlili się w Warszawie w r. 1759. Wraz z braćmi: Janem, Ksawerym i Walentym w roku 1793 Dominik otrzymał nobilitację. Wszystkim zainteresowanym szczegółami z jego życia polecam książkę Tomasza Chincińskiego <em>Dominik Krysiński (1785-1853) na tle polskiej myśli liberalnej</em>.

Odpowiedz

Strona korzysta z plików cookie w celu realizacji usług zgodnie z Polityką Prywatności. Możesz samodzielnie określić warunki przechowywania lub dostępu plików cookie w Twojej przeglądarce.