KRS: 0000174572
Powrót
Prace Dyplomowe

Mann: Obszar walutowy euro z perspektywy austriackiej szkoły ekonomii

6
Wojciech Mann
Przeczytanie zajmie 10 min
Euro2.png
Pobierz w wersji
PDF

Autor: Wojciech Mann
Wersja PDF

ScaredEuroPig


Miło nam zaprezentować kolejną pracę dyplomową związaną ze szkołą austriacką - tym razem dotyczącą strefy euro. Pan Wojciech Mann, pod kierunkiem prof. dr. hab. Tadeusza Sporka, napisał w Katedrze Międzynarodowych Stosunków Ekonomicznych Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach pracę dyplomową pt. "Obszar walutowy euro z perspektywy austriackiej szkoły ekonomii".

Wstęp
Obecny kryzys finansowy zmienił oblicze świata gospodarki pod każdym względem. Na kilka lat przed jego wybuchem, w 2003 roku znany ekonomista Robert Lucas ogłosił, iż rozwiązano problem zapobiegania depresjom[1]. Pięć lat potrzebował świat by przekonać się, jak bardzo Lucas się mylił. Na rok przed słowami Lucasa, jeden z najpopularniejszych obecnie ekonomistów, laureat Nagrody Nobla Paul Krugman ogłosił, że Alan Greenspan musi zastąpić bąbel Nasdaq kolejną bańką, bąblem na rynku nieruchomości[2]. Wygląda na to, że niestety posłuchano Krugmana, a w globalną gospodarkę uderzyło pęknięcie bąbla na amerykańskim rynku nieruchomości. Niemniej, przed pęknięciem bąbla na amerykańskim rynku nieruchomości i obnażenia toksyczności derywatów opartych na kredytach hipotecznych, większość ekonomistów i polityków było przekonanych, co do zdrowego stanu gospodarki. Większość, ponieważ byli również politycy i ekonomiści świadomi nadchodzącego zagrożenia. Słynny jest już mający miejsce 28 sierpnia 2006 roku na wizji amerykańskiej telewizji zakład o jednego amerykańskiego centa i honor, o wybuch kryzysu[3]. Zakład między dwoma ekonomistami, Arthurem Lafferem, przedstawicielem podażowej szkoły ekonomii, oraz Peterem Schiffem, reprezentantem austriackiej szkoły ekonomii. Shiff jako reprezentant mniejszości zapowiedział wybuch bardzo złego, mającego trwać latami kryzysu w 2007 lub 2008 roku. Podkreślał zbyt duże rozmiary konsumpcji i zadłużenia oraz zbyt niskie stopy procentowe. Z kolei autor słynnej Krzywej Laffera, Arthur Laffer ogłosił, iż amerykańska gospodarka jest w najlepszej kondycji w dziejach, „polityka monetarna jest spektakularna”, a Peter Shiff rzekomo ma się mylić. Po krótkiej dyskusji, Laffer zaproponował zakład o wspomnianego centa, chwaląc ponownie „dobrą politykę gospodarczą i monetarną”. Shiff przyjął zakład i w kilka lat okazało się, że to on miał rację. O nadchodzącym kryzysie mówili również niektórzy świadomi zagrożenia, dobrze poinformowani politycy. Przemawiając 13 marca 2008 roku przed amerykańską Izbą Reprezentantów, nieoficjalny lider libertariańskiego skrzydła Partii Republikańskiej i zwolennik austriackiej szkoły ekonomii Ron Paul, również przewidział nadchodzący, ogólnoświatowy kryzys, odnosząc się do rosnącego zadłużenia, wydatków zagranicznych i spadku wartości dolara[4].

Wspomniano o kryzysie amerykańskim ze względu na rolę przedstawicieli ekonomii austriackiej w przewidywaniu tego typu gospodarczych zjawisk. Kluczowy jest kryzys w Europie, który wbrew powtarzanej czasem błędnej opinii miał poważne źródła wewnętrzne. Przeanalizowano te źródła z perspektywy Teorii Cyklu Koniunkturalnego austriackiej szkoły ekonomii oraz Teorii Optymalnych Obszarów Walutowych, które razem stanowią zdaniem autora niezbędne podłoże do analizowania przyczyn i przebiegu kryzysu na tak zróżnicowanym obszarze walutowym.

Źródłem kryzysu w Teorii Austriackiej jest ekspansja kredytowa. Dlatego na początku pierwszego rozdziału przeanalizowano przebieg ekspansji kredytowej inicjowanej przez banki kreujące pieniądz fiducjarny ex nihilo. Omówiono wzrost podaży pieniądza generowany przy stopie rezerwy obowiązkowej Europejskiego Banku Centralnego (EBC). Przed przejściem do wpływu, jaki ta ekspansja wywiera na gospodarkę, omówiono Teorię Kapitału Szkoły Austriackiej aby zrozumieć jak działa człowiek, i jak ważną rolę w jego planowaniu odgrywa stopa preferencji czasowej. Następnie zbadano, jaki wpływ na gospodarkę ma obniżenie stopy preferencji czasowej i idąca za tym rosnąca stopa oszczędności.

Dopiero po omówieniu tych podstaw przedstawiono Austriacką Teorię Cyklu Koniunkturalnego. Traktuje ona o zmianach w gospodarce wywołanych zainicjowaniem ekspansji kredytowej i zmianą podaży owego kredytu, co pociąga sobą zmianę preferencji czasowej, redystrybucję kapitału między etapami produkcji oraz między poszczególnymi gałęziami, wydłużenie struktury produkcji bez zmniejszenia konsumpcji, oraz wreszcie inflację. Przewiduje ona, jakie z tego powody wystąpią zjawiska mikroekonomiczne, które ostatecznie doprowadzą do wybuchu kryzysu. Następnie omawiane są poboczne kwestie związane z Austriacką Teorią Cyklu Koniunkturalnego, takie jak próby odsunięcia kryzysu w czasie, inflacja, deflacja i stabilność cen, marnotrawstwo zasobów, czy wreszcie zakończenie kryzysu i działania z tym związane.

Dalej omówiono pokrótce Teorię Cyklu odnosząc ją do sektora nieruchomości i sektora bankowego, które interesują nas najbardziej w kontekście kryzysu w Europie. Kolejny jest międzynarodowy kontekst cyklu koniunkturalnego, oraz inne czynniki wpływające na przebieg cyklu. Kwestia ta jest bardzo ważna, ponieważ interakcje z gospodarkami zagranicznymi wpływają w ogromnym stopniu na przebieg cyklu w danej gospodarce, wskutek czego przebieg ten różni się od tego przewidywanego przez teorię. Nie jest to żadnym zaskoczeniem, wszystkie teorie konstruowane są ceteris paribus, a w rzeczywistości zawsze pozostałe czynniki podlegają ciągłym zmianom. Podzbiorem cykli koniunkturalnych w skali globalnej są interesujące nas cykle na obszarze walutowym składającym się z kilku gospodarek, o których to traktuje omówiona następnie Teoria Optymalnych Obszarów Walutowych. Wskazuje ona, jakie warunki powinny być spełnione przez obszar walutowy, by ten jako całość dobrze sobie poradził w warunkach kryzysu na jednej z jego części. Po omówieniu poglądów teoretyków Teorii Optymalnych Obszarów Walutowych następuje ostatnia część rozdziału pierwszego, czyli zestawienie ich poglądów z austriacką szkołą ekonomii, podkreślając za równo podobieństwa, jak i różnice w podejściu do kryzysu, działań związanych z kryzysem i wreszcie funkcjonowaniem obszaru walutowego.

Rozdział drugi otwiera historia narodzin europejskiej Unii Gospodarczej i Walutowej (UGiW). Okres ten wyraźnie nakreślił podział przyszłych członków UGiW na stabilnych z Niemcami i Holandią na czele, oraz niestabilnych z Francją i Włochami na czele. Jednocześnie działania przed utworzeniem strefy euro uzmysławiają nam, że waluta ta jest projektem politycznym, zrealizowanym pospiesznie. Projekt ten stanowi nieodzowną część wizji Europy ogromu przedstawicieli europejskiej klasy politycznej, a walka o utworzenie UGiW oraz utrzymanie jej to oczko w głowach wielu europejskich polityków. Ta polityczna determinacja rzutowała i rzutuje na konstrukcję strefy euro, co może i prawdopodobnie miało ogromny wpływ na wiele błędów popełnionych przed i po jej utworzeniu.

Dalej omówiono kryteria konwergencji określone w Traktacie z Maastricht. Zadajemy sobie pytanie, czy uwzględniono w nich Teorię Optymalnego Obszaru Walutowego. Następnie przeanalizowano podział kompetencji na obszarze Eurosystemu, przechodząc kolejno do polityk pieniężnej, kursowej oraz gospodarczej UGiW. Pada odpowiedź na pytania, czy konstrukcja UGiW odpowiada poglądom ekonomistów austriackich, jakie są główne różnice między postulatami Austriaków a konstrukcją strefy euro, oraz wreszcie, czy są w tej konstrukcji elementy pozytywnie oceniane przynajmniej przez niektórych Austriaków, i jako takie przez nich poparte. Przejdziemy z tego punktu do krótkiego spojrzenia na dobrze działającą zdaniem Austriaków hipotetyczna strefę walutową.

Kontynuując wątek konstrukcji strefy euro, omówiono Pakt Stabilności i Rozwoju. Przypomniano jego pierwotną koncepcję, kształt ostateczny, kształt i funkcjonowanie po reformie w połowie poprzedniej dekady, oraz okoliczności, które do tej zmiany doprowadziły. Następnie, trzymając się kwestii konstrukcyjnych oraz zadłużenia, poruszono problem pewnych czynników zachęcających do emisji zadłużenia przez członków UGiW.

Kolejną ważną kwestią, na którą zwrócono uwagę przy omawianiu konstrukcji, jest możliwość wystąpienia wzmacniających bądź osłabiających ekspansję przepływów pieniądza między poszczególnymi regionami obszaru walutowego. Pada odpowiedź na pytanie, czy przed wybuchem kryzysu wystąpiły przepływy kapitału do państw, gdzie kryzys ten był najsilniejszy. Zwrócono ponadto uwagę na to, jaki wpływ miały te przepływy na rozliczenia w strefie euro, oraz na państwa, w których do bąbla na rynku nieruchomość może dopiero dojść. Kończąc drugi rozdział, przebadano kwestię tego, jak wspólna waluta wpłynęła na bilanse handlowe członków UGiW, oraz jaki to ma wpływ na optymalność obszaru walutowego euro.

Na początku rozdziału trzeciego pada odpowiedź na podstawowe pytanie z perspektywy szkoły austriackiej – czy na terenie obszaru walutowego miejsce miał przyrost podaży pieniądza, jak wyglądał on z podziałem na poszczególne państwa oraz czy przyrost ten mieścił się w ramach założeń Europejskiego Banku Centralnego. Przyjrzano się również stopom procentowym na obszarze UGiW, za równo nominalnym jak i realnym, analizując również duże ich zróżnicowanie w poszczególnych państwach. Zostając przy kwestiach monetarnych, przeanalizowano również poziom inflacji na obszarze strefy euro. Tutaj ponownie, po przebadaniu zróżnicowania, pada odpowiedź na pytanie, czy poziom ten odpowiadał założeniom EBC oraz jak bardzo zróżnicowane pod tym względem są państwa członkowskie UGiW.

W dalszej części omówiono kryzysy w Irlandii i Hiszpanii z perspektywy przewidywań Austriackiej Teorii Cyklu Koniunkturalnego. Należy pamiętać, że ze względu na ogrom zmiennych oraz bardzo dynamiczny charakter gospodarki, Austriacy negatywnie podchodzą do poszukiwań empirycznych potwierdzeń dla teorii w ekonomii. Odrzucają oni zwykle metody ilościowe oraz negatywnie podchodzą do prób opisywania świata ekonomii wzorami matematycznymi. Mimo tego, badając pewne dane, takie jak podaż pieniądza, wzrost cen niektórych dóbr czy niektórych koszyków dóbr, poziom inflacji i poziom PKB, spróbowano ocenić, czy kryzys odpowiada założeniom Teorii Austriackiej.

Pierwszym analizowanym państwem jest Irlandia. Przebadano, czy miał tam miejsce wzrost podaży pieniądza, oraz jak wygląda rozkład w czasie poziomu tamtejszej stopy procentowej. Przeanalizowano następnie rozmiary tamtejszego bąbla na rynku nieruchomości, oraz zmiany różnych wskaźników cen. Zwrócono również uwagę na tamtejszy sektor bankowy. Kolejnym badanym państwem jest Hiszpania, gdzie analizę rozmiarów wzrostu podaży pieniądza, zmian stóp procentowych i zmian cen rozszerzono o spojrzenie na rozkład zmian indeksów na giełdzie Bolsa de Madrid. W obydwu przypadkach postawiono ważne pytania. Czy charakter tamtejszych kryzysów odpowiada przewidywaniom Teorii Austriackiej? Czy tamtejsze kryzysy są wynikiem złego funkcjonowania UGiW oraz złej polityki EBC? Następnie przebadano kwestię optymalności strefy euro jako obszaru walutowego. Część tę zaczęto od ogólnego spojrzenia na kryteria konwergencji i warunki optymalności obszaru walutowego. Przeanalizowano wpływ badanych już bąbli w Irlandii i Hiszpanii na kwestię kryterium zróżnicowania gospodarek, które to również świadczy o optymalności.

Następnie omówiono elastyczność gospodarek europejskich, kolejnego kryterium optymalności. Pada odpowiedź na pytanie, czy obszar walutowy euro jest elastyczny – czyli optymalny w tej kwestii – a jeśli nie, które jego składowe są najmniej elastyczne, czy też najmniej optymalne. Przy analizie uwzględniono nie tylko członków UGiW, ale i ERM II, Litwę, Łotwę oraz Estonię sprzed członkostwa w strefie. Członkowie ERM II również należą do obszaru walutowego euro. Po wstępnej analizie przebadano przebieg wewnętrznej dewaluacji w dotkniętych kryzysem składowych UGiW. Pada odpowiedź na pytanie, które państwa w praktyce były bardziej optymalne (lepiej przeprowadziły wewnętrzną dewaluację) a które były mniej optymalne w ramach obszaru euro. Kolejnym zagadnieniem jest mobilność siły roboczej, klasyczne kryterium w Teorii Optymalnych Obszarów Walutowych. Leży tutaj odpowiedź na pytanie, czy mieszkańcy UGiW są mobilni, i czy pod tym jednym względem można uznać UGiW za obszar optymalny. Ostatecznie, zwrócono uwagę na poziom bezrobocia w poszczególnych składowych obszaru walutowego euro. Zróżnicowanie w zmianach bezrobocia w czasie również wskazuje na to, które państwa są bardziej optymalnymi, a które mniej optymalnymi członkami obszaru euro.

Na końcu, pamiętając o politycznym charakterze waluty euro, omówiono problem ogromnego zadłużenia w strefie euro za równo przed, jak i po jej utworzeniu. Przeanalizowano ten problem z perspektywy kryteriów konwergencji z zakresu długi i deficytu. Część ta przybliża ogromne rozmiary tego problemu.

Całość pracy dostępna w wersji PDF

 

 


[1] Roman Frydman, Prof. Frydman dla Money.pl: Kryzys to wina ekonomistów, http://www.money.pl/gospodarka/wiadomosci/artykul/prof;frydman;dla;money;pl;kryzys;to;wina;ekonomistow,74,0,558410.html [dostęp: 2013-05-01]

[2] Paul Krugman, Dubya's Double Dip?, http://www.nytimes.com/2002/08/02/opinion/dubya-s-double-dip.html?scp=4&sq=krugman%20mcculley%20bubble&st=cse [dostęp: 2013-05-01]

[3] Youtube.com, Historia Pewnego Zakładu, czyli kto przewidział kryzys, http://www.youtube.com/watch?v=DpHZ-c3kw98 [dostęp: 2013-05-03]

[4] Youtube.com, Kto przewidział wcześniej kryzys?, http://www.youtube.com/watch?v=1NDWX37IERU&playnext=1&list=PL876793830481B022 [dostęp: 2013-05-03]

Kategorie
Ekonomia międzynarodowa Prace Dyplomowe Systemy i kryzysy walutowe Teksty

Czytaj również

Breitkopf_Praca-magisterska_Kapitalizm-współczesny-–-rodzaje-zróżnicowanie-i-aktualne-trendy.jpg

Prace Dyplomowe

Breitkopf: Kapitalizm współczesny – rodzaje, zróżnicowanie i aktualne trendy

Publikujemy kolejną interesującą pracę magisterską.

Smółko_praca-magisterska.jpg

Prace Dyplomowe

Smółko: Instytucja własności według wybranych przedstawicieli Austriackiej Szkoły Ekonomii

Publikujemy kolejną pracę magisterską związaną tematycznie ze szkołą austriacką.

Smolarek_Popytowo-podażowe-przyczyny-inflacji-na-przykładzie-Polski.jpg

Prace Dyplomowe

Smolarek: Popytowo-podażowe przyczyny inflacji na przykładzie Polski

Praca magisterska napisana na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu.

Lach_Rozważania.jpg

Prace Dyplomowe

Lach: Rozważania na temat podejść do zagadnienia racjonalności w nauce o ludzkim działaniu i ich wpływie na kształtowanie się rzeczywistości gospodarczej

Praca licencjacka napisana na Uniwersytecie Ekonomicznym we Wrocławiu.


Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany.

Komentarze 6
Łukasz Górka

Piszę ten komentarz tutaj, chociaż nie bezpośrednio odnosi się on do tego tekstu.
Na stronie Instytutu Misesa nieraz są publikowane teksty, w których autorzy wyrażają negatywną opinię na temat istnienia własności intelektualnej. Można odnieść wrażenie, że członkowie Instytutu są nastawieni przychylnie wobec infoanarchizmu.
Dlaczego więc strona IM jest na licencji wyłączającej możliwość komercyjnego wykorzystania treści znajdujących się na niej przez osoby odwiedzające stronę?
Czy nie lepiej byłoby, gdyby strona była opublikowana na licencji CC0, albo co najwyżej CC-BY?

Odpowiedz

Marek

Ciekawe, co redakcja odpowie :)
A samo pojęcie 'własności intelektualnej' rzeczywiście jest dość nowe (XX wiek) - wcześniej, bo już około XVIII wieku mówiono o 'własności literackiej', 'własności artystycznej', czy 'własności przemysłowej'. <I>Intelectual property</I> zawiera w sobie 3 wcześniejsze pojęcia.
Temat na pewno dość ciekawy, ale i kontrowersyjny :)

Odpowiedz

Wojciech Mann

Cieszę się, że moja praca została tutaj zamieszczona! Pozwolę sobie na kilka słów komentarza. Kiedy zaczynałem pisać tę pracę, nie miałem bladego pojęcia na temat ekonomii austriackiej. Wybór tematu był lekkim szaleństwem, ale wiem, że była to świetna decyzja. Choć ma sporą objętość, wiem z perspektywy roku od jej ukończenia i dwóch lat od rozpoczęcia jej pisania, że należało ją napisać dwukrotnie dłuższą, co robię obecnie, ale w formie artykułów naukowych. Niektóre spostrzeżenia mam nadzieję rozwinąć i prędzej czy później zamieścić tutaj, niektórych zaś rzeczy nie pisałbym w ogóle. Była to cena świeżości w danym temacie. Przepraszam za pewne literówki, nie będące moją winą - kwestia zbyt dużej objętości tekstu przy konwertowaniu z Worda do PDF.
Jeszcze raz dziękuję za to, że mogła się tutaj znaleźć!

Odpowiedz

Jajko

Jakiego rodzaju praca dyplomowa to jest? To jest praca magisterska, rozprawa doktorska czy praca licencjacka?

Odpowiedz

Wojciech Mann

Licencjacka, choć rzeczywiście troszeczkę wykracza poza rozmiary normalnej pracy licencjackiej.

Odpowiedz

Jajko

Swoją drogą w wielu pracach (również tych będących oficjalnymi pracami Instytutu Misesa!!!) znajduje się ten sam błąd składniowy:
" Soto, J. H. de," - imię tego Pana to Jesus, ale nazwisko to Huerta de Soto, więc powinien być zapisywany jako "Huerta de Soto J."

Odpowiedz

Strona korzysta z plików cookie w celu realizacji usług zgodnie z Polityką Prywatności. Możesz samodzielnie określić warunki przechowywania lub dostępu plików cookie w Twojej przeglądarce.