Ulga dla wolności Uwolnij 1,5%
KRS: 0000174572
Powrót
Biografie

Koniarek: Julian Dunajewski (1821–1907), ekonomista i najlepszy minister skarbu c.k. monarchii

3
Damian Koniarek
Przeczytanie zajmie 4 min
Koniarek_Julian-Dunajewski_male.jpg
Pobierz w wersji
PDF

Autor: Damian Koniarek
Wersja PDF

Pierwszy to w historii Austrii wypadek oddania Polakowi w zarząd finansów, w nadziei że je uprości i wzmoże[1]

Julian Dunajewski

Julian Dunajewski urodził się w Stanisławowie, dzieciństwo i młodość spędził jednak w Nowym Sączu — w tym samym mieście, w którym urodził się twórca Austriackiej Szkoły Ekonomii Carl Menger. Co ciekawe, możliwe, że obaj ekonomiści dobrze się znali, bowiem w 1867 r. kiedy Dunajewski pełnił funkcję prorektora Uniwersytetu Jagiellońskiego, a wcześniej dziekana Wydziału Prawa, Menger uzyskał na tej uczelni stopień doktora prawa.

Dunajewski, po studiach we Lwowie, Wiedniu i obronie doktoratu w Krakowie, rozpoczął pracę jako wykładowca nauk politycznych, prawa karnego i statystyki, wkrótce jednak władze austriackie uznały, że jest „niebezpiecznym rewolucjonistą”, naukowcem „bratającym się ze słuchaczami”, co na pewien czas utrudniło mu otrzymanie nominacji na profesora. Władze, próbujące kontrolować nawet jego życie osobiste, określiły jego małżeństwo jako akt wrogi rządowi. Żoną Juliana została w 1853 roku Elżbieta Estreicherówna, córka Alojzego, ze znanej patriotycznej rodziny krakowskiej.

Wkrótce minister oświaty Leon Thun, doceniając nieprzeciętny talent Dunajewskiego, mianował go profesorem na Akademii Prawa w Bratysławie. Po powrocie do Krakowa w 1861 r. rozpoczął pracę na Uniwersytecie Jagiellońskim, przechodząc po latach przez różne stanowiska (prodziekana, dziekana i rektora).

W 1880 roku po raz pierwszy w historii monarchii austro-węgierskiej mianowano Polaka ministrem skarbu. Wybór Juliana Dunajewskiego na to stanowisko był dowodem uznania jego kompetencji i doskonałego przygotowania merytorycznego.

Pozostał na tym stanowisku przez 11 lat. Udała mu się niełatwa sztuka zrównoważenia budżetu. Jak napisał o tym Stanisław Głąbiński, Dunajewski osiągnął to rozumną i oszczędną gospodarką budżetową, przezorną polityką walutową i reformami podatkowymi. Osiągnął nie tylko równowagę, ale także nadwyżkę w budżecie! „Przez utrzymanie zakazu wybijania monety srebrnej obiegowej na rachunek prywatny w mennicy państwowej podniósł kurs waluty austriackiej ponad wartość srebra o przeszło 20%, przez co zwiększył siłę kupna dochodów skarbowych, zapobiegł zwyżce cen rynkowych i przygotował reformę waluty na złotą”[2].

Po Dunajewskim ministerstwem skarbu kierowali inni Polacy: Leon Biliński, Witold Korytowski, Seweryn Kniaziołucki czy Wacław Zaleski. Piastowali oni to stanowisko na przemian z wybitnym ekonomistą i współtwórcą szkoły austriackiej ekonomii Eugenem Böhm-Bawerkiem, który kontynuował politykę polskiego ministra skarbu.

Ciekawe są poglądy Dunajewskiego na: „rentę z kapitału i z ziemi, którą uważał za wynagrodzenie wartości, przy wymianie dóbr dzisiejszych, więcej wartościowych na późniejsze, jako mniej wartościowe”[3]. Poglądem tym wyprzedził on Böhm-Bawerka o 20 lat. Według Dunajewskiego renta to „różnica między wartością kapitału dzisiejszą a późniejszą”. Był zwolennikiem poglądów Ludwika Wołowskiego na walutę kruszcową i popularyzatorem traktatu Mikołaja Kopernika „O monecie”.  Sprzeciwiał się etatyzmowi, robiąc wyjątek tylko dla kolei.

Pisał mało, skupiając się na działaniu. Treść jego uniwersyteckich wykładów znamy dzięki skryptowi, który sporządził jeden z jego studentów. Opublikowano go w 1935 r. We wstępie do zbioru wykładów przeczytać możemy następujące słowa: „Dunajewski jest uczniem szkoły klasycznej i liberalnej, jest gorliwym obrońcą jej poglądów i haseł. Wierzy w istnienie niezmiennych praw naturalnych, które stwarzają harmonię interesów i równowagę sił ekonomicznych. […] Interes prywatny, pobudzający każdego do pracy – powiada Dunajewski — lepszym jest przewodnikiem od ustawy, która niby kosztowna machina działa kosztownie, a nieraz może więcej popsuć niż naprawić.

Wolność gospodarcza jest tedy najtańszym, najprostszym i najcelowszym ustrojem gospodarczym i jest istotnym warunkiem pełnego rozwoju sił gospodarczych”[4].

Jego portret do dziś wisi w budynku parlamentu w Wiedniu.

 

Linki z tekstami o Dunajewskim:

http://bcul.lib.uni.lodz.pl/dlibra/publication?id=1584&tab=3

oraz z jego wykładami w książce Wykład ekonomii politycznej:

http://zasoby.kangur.uek.krakow.pl/djvu/index.php?kat=4941&col=ksiazki

Dostęp: listopad 2014.

 

[1] Tygodnik Ilustrowany, 10.07.1880, nr 237, s. 17.

[2] Polski Słownik Biograficzny, T.V, s. 465-468, Kraków 1939.

[3] Ibidem.

[4] J. Dunajewski, Wykład ekonomii politycznej, s. VII, Kraków 1935.

Kategorie
Biografie Dziedzictwo Teksty

Czytaj również

Hamowy_Friedrich A. von Hayek (1889-1992)

Biografie

Hamowy: Friedrich A. von Hayek (1889-1992)

Najwybitniejszy wolnorynkowy ekonomista i teoretyk społeczny powojennego świata?

Shearmur_Karl Popper (1902-1994)

Biografie

Shearmur: Karl Popper (1902-1994)

Teoria wiedzy Poppera wyróżnia się pod kilkoma względami.

Steelman_Benjamin R. Tucker (1854-1939)

Biografie

Steelman: Benjamin R. Tucker (1854-1939)

Tucker jest prawdopodobnie najważniejszą postacią amerykańskiego anarchizmu indywidualistycznego.

Mingardi_Vilfredo Pareto

Biografie

Mingardi: Vilfredo Pareto (1848-1923)

Wkład Pareta leży u podstaw trzech nauk społecznych.


Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany.

Komentarze 3
Marek

Naprawdę ciekawe, szkoda że takie osoby są prawie zapomniane :(

Odpowiedz

Kelthuz

"Sprzeciwiał się etatyzmowi, robiąc wyjątek tylko dla kolei."

XIX-wieczne MUH ROADS!...

Odpowiedz

Kuc

Prywatna kolej nie była popularna w kontynentalnej Europie.Co innego w Anglii.

Odpowiedz

Strona korzysta z plików cookie w celu realizacji usług zgodnie z Polityką Prywatności. Możesz samodzielnie określić warunki przechowywania lub dostępu plików cookie w Twojej przeglądarce.