Ulga dla wolności Uwolnij 1,5%
KRS: 0000174572
Powrót
Filozofia polityki

Szabaciuk: Stanowisko Ludwiga von Misesa wobec historycyzmu i empiryzmu

0
Wojciech Szabaciuk
Przeczytanie zajmie 3 min
Mises_male.jpg
Pobierz w wersji
PDF

Autor: Wojciech Szabaciuk
Wersja PDF

Artykuł ukazał się pierwotnie w: „Polityka i Społeczeństwo” 4(12)/2014

historycyzmu

Wstęp

Wśród badaczy z dziedziny nauk społecznych i humanistycznych nie istnieje zgoda wobec odpowiedzi na pytanie, czy istnieją uniwersalne prawa, które rządzą relacjami społecznymi, politycznymi i gospodarczymi niezależnie od czasu, miejsca, narodu czy kultury. Nie ma także jednolitego poglądu wobec założenia, że metody empiryczne są jedynie słuszne z naukowego punktu widzenia. Niniejszy artykuł jest próbą analizy powyższych problemów z perspektywy przedstawiciela austriackiej szkoły ekonomicznej Ludwiga von Misesa (1881–1973). Szkoła austriacka, która postulowała zasady liberalizmu w relacjach społecznych, politycznych i ekonomicznych oraz odrzucała wszelkie formy kolektywizmu i interwencjonizmu w relacjach społecznych i gospodarczych od początku swego powstania, a więc od wydania w roku 1871 Zasad ekonomii (Grundsätze der Volkswirtschaftslehre) autorstwa Carla Mengera, pragnęła odkryć uniwersalne prawa rządzące relacjami społecznymi i ekonomicznymi. Powyższe dzieło, jak i późniejsze publikacje Mengera podważyły podejście dominujące w niemieckojęzycznej nauce związane z działalnością niemieckiej szkoły historycznej. Zdaniem Misesa, aż do końca lat 70. XIX w. marginalne i subiektywne podejście Carla Mengera pozostawało w odosobnieniu wśród badaczy z niemieckojęzycznych kręgów naukowych. Dopiero pod koniec XIX w. seminaria Mengera zaczęły przyciągać nowe generacje studentów, którzy z czasem zaczęli kontynuować podejście swojego nauczyciela. Uczniów Mengera z czasem zaczęto nazywać przedstawicielami austriackiej szkoły ekonomicznej jako przeciwieństwo dla niemieckiej szkoły historycznej (Mises 2003b: 1). W okresie międzywojennym przedstawiciele szkoły austriackiej emigrowali z przyczyn politycznych za granicę i tam prowadzili działalność badawczą i dydaktyczną, co zaowocowało umiędzynarodowieniem składu personalnego ASE. Od lat 50. XX w. przedstawicielami szkoły zostawali nie tylko Austriacy, ale również Niemcy, Amerykanie, Hiszpanie czy Brytyjczycy.

Menger postulował, że w ekonomii jako nauce społecznej należy poszukiwać uniwersalnych, ścisłych i ponadczasowych praw, które będą niezależne od narodowego czy kulturowego kontekstu (Schulak i Unterköfler 2011: 23). Publikacje Mengera rozpoczęły spór pomiędzy niemiecką szkołą historyczną a szkołą austriacką, który przeszedł do historii jako Methodenstreit (Mises 2003b: 12). W roku 1883 Menger wydał Untersuchungen über die Methode der Socialwissenschaften und die Politischen Ökonomie insbesondere (Badania nad metodą nauk społecznych, a w szczególności ekonomii politycznej), w którym podważył podejście szkoły historycznej. Gustav von Schmoller niepochlebnie zrecenzował książkę Mengera, co spotkało się z odpowiedzią założyciela szkoły austriackiej w postaci pamfletu Die Irrthümer der Historismus in der Deutschen Nationalokonomie (Błędy historycyzmu w niemieckiej ekonomii narodowej). Zdaniem Joanny Dzionek-Kozłowskiej konflikt między austriacką szkołą ekonomiczną a niemiecką szkołą historyczną dotyczył trzech głównych obszarów: 1) natury praw ekonomicznych, 2) właściwych metod badawczych oraz 3) sposobu postrzegania człowieka na gruncie ekonomii (Dzionek-Kozłowska 2007: 137).

Sam Menger, będący pod wpływem Arystotelesa, był empirystą, który poszukiwał esencji relacji ekonomicznych. Założyciel szkoły austriackiej stwierdził, że dzięki obserwacji indywidualnych zjawisk można odkryć prawa rządzące zjawiskami społecznymi i przyrodniczymi (Younkins 2005: 338).

Ludwig von Mises, który choć podzielał podejście Mengerowskie do ekonomii i historycyzmu, odrzucił empiryczne metody założyciela ASE. Celem artykułu jest analiza stanowiska Ludwiga von Misesa wobec historycyzmu i empiryzmu. Artykuł ten powinien wykazać, że Mises odrzucił stanowisko historycyzmu oraz stwierdził, że w naukach społecznych, a zwłaszcza w ekonomii istnieją prawa niezależne od historycznego i kulturowego kontekstu. Dla przedstawiciela ASE historycyzm jest wewnętrznie sprzeczną doktryną. Ponadto artykuł powinien wykazać, że zdaniem Misesa adopcja metod nauk przyrodniczych do nauk społecznych i humanistycznych jest niedoskonała i zawodna. Zdaniem Misesa jedynie teoria prakseologiczna oparta na dedukcji i poprzedzających ją założeniach apriorycznych jest w stanie rozwiązać problemy z dziedziny nauk społecznych, a zwłaszcza w ekonomii, natomiast metody empiryczne nie są w stanie dostarczyć wiedzy dotyczącej zjawisk nowych i wyjątkowych.

Całość artykułu w wersji PDF

Kategorie
Filozofia polityki Teksty

Czytaj również

Novakovic_Dwie_serbskie_tradycje_wolnosci

Historia polityki

Novakovic: Dwie serbskie tradycje wolności

Mało znany jest fakt, że w swojej współczesnej historii Serbia rozwinęła dwie bardzo ważne tradycje wolnościowe. 

McMaken_Jak_przeciwnicy_secesji

Polityka współczesna

McMaken: Jak przeciwnicy secesji popierają idee kolonializmu i „oświeconego” rządu centralnego

Znani komentatorzy używają wszelkich możliwych argumentów, aby twierdzić, że secesja nie jest ani pożądana ani moralna, ani nawet możliwa do realizacji.

Hart_Charles Dunoyer (1786-1862)

Historia myśli ekonomicznej

Hart: Charles Dunoyer (1786-1862)

Jako profesor ekonomii politycznej Dunoyer był autorem licznych prac na temat polityki, ekonomii i historii.

Livingston_Przedmowa do książki David Hume Prophet of the Counter-revolution

Filozofia polityki

Livingston: Przedmowa do książki „David Hume: Prophet of the Counter-revolution”

Przez okres stu lat książka „History of England” Hume'a była uważana za standard w tym temacie.


Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany.

Strona korzysta z plików cookie w celu realizacji usług zgodnie z Polityką Prywatności. Możesz samodzielnie określić warunki przechowywania lub dostępu plików cookie w Twojej przeglądarce.