Autor: Wojciech Szabaciuk
Wersja PDF
Artykuł pierwotnie ukazał się w: Wrocławskie Studia Politologiczne 16, 2014
Wprowadzenie
Niniejszy artykuł w zamyśle jest próbą przedstawienia poglądów na przyczyny powstawania i trwania bezrobocia jednej z najbardziej wyrazistych szkół ekonomicznych, jaką jest austriacka szkoła ekonomiczna. Niewątpliwie twórcy i kontynuatorzy szkoły wypracowali wiele bardzo indywidualnych ocen zjawisk społecznych i ekonomicznych, a ich głos zawsze wywoływał rezonans w środowisku badaczy nauk społecznych. Początek austriackiej szkoły ekonomicznej wiąże się z wydaniem w roku 1871 roku przez Carla Mengera Zasad ekonomii[1]. Do najwybitniejszych przedstawicieli szkoły austriackiej należą Friedrich von Hayek, Murray Rothbard czy Ludwig von Mises. Współcześnie ASE postrzega ekonomię jako naukę społeczną postulującą zasady wolnego rynku, indywidualizmu, własności prywatnej, ochrony praw obywatelskich przed agresją, co sytuuje ją w ramach ekonomicznej, społecznej oraz politycznej myśli neoliberalizmu.
Dla szkoły austriackiej ekonomia, a zwłaszcza ekonomia polityczna, jest nauką społeczną, której podstawą są indywidualne wybory ludzi. Przedstawiciele ASE zakładają, że każda jednostka dąży do maksymalizacji korzyści, wybierając cele i środki do jej osiągnięcia[2]. Aby móc maksymalizować swoje korzyści, jednostka musi mieć możliwie jak najszerszy zakres współdziałania z innymi ludźmi, ograniczony jedynie przez zasadę nienaruszania ich praw i wolności. Wszelkie ludzkie działania powinny odbywać się na zasadzie dobrowolności reprezentantów oraz chęci osiągania przez podmioty wzajemnych korzyści. Zdaniem reprezentantów szkoły austriackiej wszelkie próby ograniczania wolności ludzkiej, a zwłaszcza ekonomicznej, są nieefektywne gospodarczo, powodując skutki odwrotne od zamierzonych, a wszelkie próby zastąpienia rynku przez państwowe regulacje lub centralne ośrodki planowania powodują ubożenie społeczeństw. Upadek realnego socjalizmu w 1989 roku był dla przedstawicieli ASE praktycznym potwierdzeniem teoretycznej niemożności i nielogiczności socjalizmu, obejmującej cały zespół aspektów[3].W tym wypadku zajmiemy się ich poglądami na temat powstawania bezrobocia, w których diagnoza przyczyn jest niejako równoznaczna ze wskazaniem sposobów jego uniknięcia. Stanowisko przedstawicieli szkoły austriackiej jest odpowiedzią na myśl polityczną i ekonomiczną interwencjonistów i socjalistów na temat jednego z największych problemów gospodarczych industrialnych i postindustrialnych społeczeństw, trwale wpisując się w ponadstuletnią debatę wokół tego tematu.
Pełna wersja artykułu w formacie PDF
[1] http://mises.org/etexts/austrian.asp (dostęp: 1.12.2013).
[2] L. von Mises, Ludzkie działanie. Traktat o ekonomii, Instytut im. Ludwiga von Misesa, Warszawa 2007, s. 9–10.
[3] Na ten temat zobacz L. von Mises, Kalkulacja ekonomiczna w socjalizmie, Instytut im. Ludwiga von Misesa, Warszawa 2011 s. 40–50 oraz L. von Mises, Socjalizm, Wydawnictwo Arcana Kraków 2009, s. 130–143.
