Pod koniec lutego Polacy dostają od swoich pracodawców dość smutny dokument — PIT 11, który wyszczególnia różne państwowe daniny, jakie potrącono z wynagrodzeń za rok ubiegły. Niestety apetyt aparatu władzy na dochody Polaków wciąż rośnie, ale składanie zeznania podatkowego ma jeden pozytywny aspekt — kwotę przekazanego państwu podatku dochodowego można zmniejszyć o 1% i przekazać pieniądze wybranej Organizacji Pożytku Publicznego. Jedną z OPP jest Instytut Misesa i dlatego też ponownie prosimy o przekazanie naszej organizacji swojego jednego procenta podatku. W ubiegłym roku otrzymaliśmy od Państwa ponad 60 tysięcy złotych. Dzięki tej kwocie rozwinęliśmy naszą działalność i szerzyliśmy wiedzę ekonomiczną. Państwa 1% bardzo pomógł nam w organizacji trzech ważnych wydarzeń: Szkoły Ekonomicznej, szkolenia dla prowadzących Lekcje Ekonomii dla Młodzieży i Zjazdu Klubów Austriackiej Szkoły Ekonomii.
Za kilka dni rozpoczynamy kolejną edycję naszej Szkoły Ekonomicznej. Dzięki środkom z 1% trzydzieści osób będzie mogło wziąć w niej udział nieodpłatnie. Dzięki hojności kilku sponsorów takich stypendiów będzie nawet więcej. Rok temu po raz pierwszy zorganizowaliśmy szkołę ze stypendiami i powoli widzimy już pierwsze efekty. Nasi absolwenci angażują się w działalność naukową i organizacyjną — wielu prowadzi Lekcje Ekonomii dla Młodzieży, Mikołaj Pisarski został prezesem Stowarzyszenia Koliber, Karol Zdybel wygrał międzynarodowy konkurs na esej ekonomiczny, inni prowadzą popularne blogi internetowe. Chcemy kształcić właśnie takich ludzi — którzy będą aktywnie kształtowali polską rzeczywistość poprzez działalność naukową, publicystyczną czy przez pracę w organizacjach pozarządowych. Szkoła Ekonomiczna solidnie przygotuje ich do dyskusji ekonomicznych — od Państwa wsparcia zależy, jak wielu absolwentów będzie co roku opuszczało naszą Szkołę.
Na początku listopada 2016 r. zorganizowaliśmy we Wrocławiu weekendowe szkolenie dla osób prowadzących Lekcje Ekonomii dla Młodzieży (wspólny projekt Instytutu i Stowarzyszenia KoLiber). Ponad siedemdziesiąt osób uczestniczyło w zajęciach z ekonomii, wystąpień publicznych i podstaw dydaktyki. Dzięki temu nasi wolontariusze są lepiej przygotowani do prowadzenia lekcji i z większą werwą szukają szkół, w których mogą prowadzić zajęcia. Mamy nadzieję, że dzięki temu szkoleniu w roku szkolnym 2016/2017 przeprowadzimy 1000 lekcji, czyli 200 lekcji więcej niż przez trzy pierwsze edycje projektu razem wzięte.
Z kolei we wrześniu 2016 r. w Krakowie zorganizowaliśmy Zjazd Klubów Austriackiej Szkoły Ekonomii. Około 150 osób wzięło udział w wykładach i dyskusjach dotyczących ekonomii i działalności w organizacjach pozarządowych. Zjazd to ważne wydarzenie dla regularnie wspierających nas wolontariuszy, którzy m.in. organizują spotkania Klubów Austriackiej Szkoły Ekonomii, prowadzą Lekcje Ekonomii dla Młodzieży, tłumaczą i redagują teksty dla mises.pl . Spotkanie z nimi to doskonała okazja do tego, żeby wzajemnie zmobilizować się do dalszej pracy i przedyskutować cele i metody naszych działań.
Żadne z tych trzech wydarzeń nie odbyłoby się, gdyby nie Państwa hojność przy przekazywaniu nam 1 procenta PIT za rok 2015. A te wydarzenia to tylko część naszej aktywności. Nasza strona internetowa rozrasta się o kolejne ważne teksty dotyczące teorii ekonomii, publikujemy tam także publicystyczne teksty dotyczące bieżących problemów gospodarczych. W Warszawie, Wrocławiu, Krakowie, Łodzi, Rzeszowie, Katowicach, Lublinie i Olsztynie regularnie odbywają się spotkania Klubów Austriackiej Szkoły Ekonomii, nasz kanał na YouTube przekroczył niedawno liczbę 500 tysięcy wyświetleń filmów (uzupełniamy go regularnie np. o nagrania naszych wykładów ze Szkoły Ekonomicznej czy Zjazdu KASE). Nasz podręcznik do podstaw przedsiębiorczości recenzuje ministerialny zespół rzeczoznawców. Do końca kwietnia mamy nadzieję podzielić się z Państwem jakimiś radosnymi wiadomościami w tej kwestii.
Szczególnie ważna jest dla nas działalność wydawnicza. Rynek książek naukowych nie jest najłatwiejszym obszarem działania, ale w 2016 roku udało nam się sprzedać około 4 tysięcy książek (w wersji drukowanej lub elektronicznej). Dzięki temu cały czas inwestujemy w nowe tytuły — ostatnio: Anty-Lewiatan. Doktryna polityczna i prawna Murraya Newtona Rothbarda Radosława Wojtyszyna. Dotychczas wydawaliśmy głównie pozycje „krytyczne” – takie, które wskazywały na ułomności teorii stojących za państwowym interwencjonizmem, np. Teoria socjalizmu i kapitalizmu, Ekonomiczny punkt widzenia, Niepoprawny politycznie przewodnik po kapitalizmie, Marksizm. Krytyka i wspomniany już Anty-Lewiatan. Rok 2017 w naszym wydawnictwie będzie rokiem przedsiębiorczości, a to dzięki: Organizowaniu działania przedsiębiorczego Petera Kleina i Nicolaia Fossa oraz Bourgeois Dignity Deirdre McCloskey .
W Organizowaniu działania przedsiębiorczego. Nowe spojrzenie na firmę Peter Klein i Nicolai Foss łączą dorobek austriackiej szkoły ekonomii z teorią firmy i teorią zarządzania. Autorzy próbują wyjaśnić, dlaczego nie możemy obyć się bez przedsiębiorców, którzy kupują aktywa i wynajmują usługi innych podmiotów, by stworzyć nową wartość dla konsumentów. Tym samym książka tworzy „pozytywny” program – tłumaczy dlaczego z pozoru nader prosta maksyma: „dać swobodę przedsiębiorcom” jest kluczem do rozwiązywania problemów gospodarczych oraz dlaczego roli przedsiębiorców nie mogą przejąć takie instytucje jak rządowe agencje rozwojowe.
Można powiedzieć, że tezy Kleina i Fossa ilustrują kolejne rozdziały Bourgeois Dignity Deirdre McCloskey..Autorka pokazuje, że bez zrozumienia i docenienia roli przedsiębiorców nie jesteśmy w stanie wyjaśnić rewolucji przemysłowej i idącego z nią w parze wykładniczego wzrostu bogactwa. Krok po kroku, uważnie zagłębiając się w historyczne źródła, autorka odrzuca tezy o tym, że źródłem rozwoju gospodarczego były takie wydarzenia jak kolonializm czy handel niewolnikami. Nie czyni tak z przyczyn ideologicznych – po prostu pokazuje, że zyski z handlu z koloniami czy z niewolnictwa były żałośnie małe w porównaniu z nową wartością, jaką wytworzyli pierwsi brytyjscy przemysłowcy. McCloskey stawia także tezę, że same dobre instytucje prawne (respektowanie prawa własności, brak regulacji krępujących wolność gospodarczą, stabilny pieniądz, niskie podatki itd.) nie wystarczą, by nastąpił rozwój. Potrzebni są ludzie – przedsiębiorcy – którzy te warunki wykorzystają i będą chcieli inwestować w innowacyjne rozwiązania. Dlatego też ważne dla rozwoju są takie kulturowe czynniki jak otwartość na innowacje czy społeczna akceptacja przedsiębiorczego zysku.
Mamy nadzieję, że te książki nie tylko zainteresują szerszą publikę, ale także wpłyną na to, jak w polskiej ekonomii ujmuje się procesy rozwoju gospodarczego. Oba te dzieła pokazują bowiem limity teoretyzowania o rozwoju li tylko z perspektywy modeli równowagi ogólnej, które zdominowało tak polską, jak i zagraniczną ekonomię. Mamy powody sądzić, że polscy ekonomiści zaczęli już dostrzegać rolę przedsiębiorców w ekonomii. W przeprowadzonym w 2015 roku badaniu ankietowym zapytano ekonomistów akademickich[1] o samoidentyfikację z określoną szkołą ekonomiczną. 8,1 % spośród 309 respondentów wskazało „szkołę neoustriacką” (jeden z sześciu możliwych wyborów), a wśród ankietowanych w wieku 36-45 lat 11,5%. Co czwarty ankietowany wskazywał jako autorytet w dziedzinie ekonomii Ludwiga von Misesa lub Murraya Rothbarda. Nie wiemy, czy 300 osób, które wypełniło ankietę, idealnie odzwierciedla poglądy wszystkich ekonomistów w Polsce. Jesteśmy jednak przekonani, że przy Państwa wsparciu nasze działania będą się systematycznie przekładały na zmianę sposobu myślenia o ekonomii w Polsce. Dlatego proszę o rozważenie przekazania nam 1% podatku za rok ubiegły i regularnych darowizn na nasze projekty .
Do moich podziękowań za Państwa hojność dołączają także bezpośredni beneficjenci, czyli uczestnicy Szkoły Ekonomicznej w 2016 roku.
Mateusz Benedyk
Prezes Zarządu
Instytut Edukacji Ekonomicznej im. Ludwiga von Misesa
[1] Opis i wyniki badania za: W. Karpińska-Mizelińska, K. Kloc, G. Konat, T. Smuga, Szkoły myśli ekonomicznej we współczesnej ekonomii akademickiej w Polsce, [W:] Paradoksy ekonomii. Rozmowy z polskimi ekonomistami, red. G. Konat, T. Smuga, Warszawa 2016.
