29 września 2017 r. – dzień przed tegorocznym Zjazdem Austriackim – odbyło się w Krakowie zaawansowane seminarium z teorii ekonomii. Do tej pory podobne seminaria odbywały się jedynie podczas Szkoły Ekonomicznej w Karpaczu. Tym razem po raz pierwszy seminarium odbyło się jako osobne wydarzenie. Celem seminariów jest pogłębienie wiedzy osób, które znają już podstawy ekonomii. Poprzez swobodną dyskusję nad naukowymi tekstami ekonomicznymi uczestnicy mają okazję konfrontować swoją wiedzę nad wybranymi problemami ekonomicznymi z poglądami zawartymi w czytanym tekście i ze stanowiskiem współdyskutantów.
Zaproszenie na seminarium wystosowaliśmy przede wszystkim do osób które zdały ustny egzamin z teorii ekonomii na Szkole Ekonomicznej (szczególnie do tych osób, które zdały egzamin z wyróżnieniem). Pomimo że seminarium nie odbywało się w weekend, to udało się na nie dotrzeć 16 osobom. Z racji ukazania się nowego, poprawionego wydania Ekonomii wolnego rynku Murraya Rothbarda tematem seminarium była teoria produkcji amerykańskiego ekonomisty zawarta w rozdziałach 5-9 Rothbardowskiego traktatu.
Pierwsze spotkanie seminarium uczestnicy poświęcili rozmowie o rozdziałach 5-6. W tej części dyskusję prowadził Mateusz Benedyk. Debata dotyczyła głównie kwestii przedstawienia przez Rothbarda kształtowania się stopy procentowej na rynku czasowym. Uczestnicy spierali się także o to, czy Rothbardowska krytyka modelu rynku pożyczek produkcyjnych nie jest sprzeczna z obowiązującymi dziś przedstawieniami austriackiej teorii cyklu koniunkturalnego. Niemałe kontrowersje dotyczyły także zaproponowanej przez Rothbarda definicji stanu równowagi. Wśród dyskutujących znaleźli się bowiem zwolennicy nowszego, Hülsmannowskiego podejścia do tego zagadnienia.
Drugą sesję poprowadził dr Krzysztof Turowski. Prowadzący skoncentrował wysiłki uczestników spotkania na zreferowaniu wyłożonej dość technicznym językiem Rothbardowskiej teorii wynagrodzeń czynników produkcji, której Amerykanin poświęcił 7 rozdział swojego traktatu. Wśród uczestników zaczęły się rysować pewne różnice w podejściu do kwestii produktywności kapitału i definiowania ziemi, które miały jeszcze o sobie dać znać w kolejnych sesjach seminarium.
Po przerwie na obiad uczestnicy powrócili na trzecią sesję seminarium, którą poprowadził dr Jakub Bożydar Wiśniewski. Największe spory w rozdziale 8, któremu było poświęcone to spotkanie, wzbudziła kwestia definiowania strat przedsiębiorczych – wielu uczestników miało wrażenie, że nie warto tak silnie odchodzić od księgowego pojęcia strat, jak uczynił to Rothbard. Uczestnicy dość jednomyślnie, co nie było tego dnia regułą, zgodzili się także, że próba odróżnienia hazardu i zakładów od ryzyka przedsiębiorczego, jaką zaproponował Rothbard, jest wyjątkowo łatwo podatna na krytykę i nie wydaje się wewnętrznie spójna.
Ostatnią sesję seminarium poprowadził Przemysław Rapka. Tym razem uczestnicy rozmawiali o kontrowersyjnych kwestiach związanych z dziewiątym rozdziałem Ekonomii wolnego rynku. Dyskusja koncentrowała się wokół kwestii istnienia czystej renty ziemskiej i definicji ziemi. Niemałe trudności sprawiła też uczestnikom kwestia istnienia lub nie osobnej renty decyzyjnej właściciela przedsiębiorstwa, której nie można by przekazać po prostu zarządzającym firmą menedżerom.
W najbliższych miesiącach planujemy kontynuować rozpoczętą w Krakowie dyskusję i przeprowadzić kolejne seminarium na temat rozdziałów 10-12 dzieła Rothbarda. Wierzymy, że największe austriackie dzieła trzeba czytać wnikliwie i krytycznie, bo tylko w taki sposób możemy mieć nadzieję na rozwój nauki. Mamy nadzieję, że publikacja poprawionego wydania książki Rothbarda przyczyni się do odkrycia przez polskich ekonomistów wielu fascynujących wątków ukrytych na ośmiuset stronach tego wspaniałego traktatu, a uczestnicy naszego seminarium będą ważną częścią debaty nad dorobkiem Rothbarda.
