Ludwig von Mises

„Ekonomia zajmuje się fundamentalnymi problemami społeczeństwa; jest sprawą każdego z nas i dotyczy wszystkich. Jest głównym i właściwym studium każdego obywatela.”

W 1973 roku, w Nowym Jorku, w wieku 92 lat zmarł Ludwig Heinrich Edler von Mises, a na pierwszej stronie New York Timesa nie pojawił się nekrolog. Ale wyznawcy wolności wiedzieli, że odszedł olbrzym.

Mises urodził się w 1881 roku, w austro-węgierskim Lwowie, jako syn wziętego inżyniera. W wieku 19 lat podjął studia na Uniwersytecie Wiedeńskim, uzyskując doktorat jako 27-latek.

W przyjaznej atmosferze intelektualnej Uniwersytetu Wiedeńskiego, młody Mises studiował w duchu założyciela Szkoły Austriackiej, Carla Mengera. Brał udział w seminarium giganta Szkoły, Eugena von Böhm-Bawerka, który oprócz nauczania był ministrem finansów w Austro-Węgrzech i wprowadzał w życie idee Szkoły, bilansując budżet i ustanawiając standard złota.

Po otrzymaniu doktoratu, Mises przystąpił do prac nad The Theory of Money and Credit (1912), swojej pierwszej dłuższej pracy. Przedtem Austriacy podążali klasyczną ścieżką wyłączania pieniądza z ogólnej teorii ekonomii, analizując go w odrębnych kategoriach teoretycznych. Mises uzasadniał jednak, że tak jak cena wszelkich dóbr jest determinowana przez podaż i popyt, tak samo jest i siła nabywcza pieniądza, jego „cena.”

Klasyczni ekonomiści, szczególnie David Ricardo, widzieli, że zwiększenie ilości pieniądza powoduje zwyżkę cen. Mises jednak pokazał, że ceny mogą zwiększać się szybciej lub wolniej niż ilość pieniądza, że wielkość i szybkość wzrostu cen zależy od chęci ludzi do trzymania pieniędzy. Argumentował także, że ponieważ ceny zwiększają się w relacjach do innych, inflacja monetarna przynosi ze sobą jedynie redystrybucję majątku od oszczędzających i zarabiających do banków i rządu, oraz związanych z nimi grup interesu.

Znacznie bardziej niszczące są koniunkturalne cykle boomów i załamań rynku, powodowane przez inflację monetarną. W ogólnym zarysie: gdy rząd powoduje inflację, zaniża stopy procentowe poniżej ich prawidłowego poziomu rynkowego, zależącego od skłonności do oszczędzania. Sztucznie niski poziom stóp procentowych sprowadza przedsiębiorców na manowce nieopłacalnych inwestycji, tworząc boom inflacyjny. Kiedy ekspansja kredytowa słabnie lub zatrzymuje się, błędy inwestycyjne zostają odkryte, co pociąga za sobą bankructwa i bezrobocie. Banki centralne, takie jak Bank Rezerw Federalnych (FED), nieuchronnie produkują cykle koniunkturalne.

Co można zrobić, aby powstrzymać cykl? Mises twierdził, że, ponieważ pieniądz był u swych źródeł dorobkiem rynkowym, nie wziął się z edyktu władz, czy umowy społecznej, powinien zostać rynkowi zwrócony. Banki powinny być traktowane tak, jak każdy inny sektor ekonomii rynkowej, powinny podlegać konkurencji. Waluta powinna być powiązana ze złotem przez swobodną wymienialność, towarem będącym jej źródłem.

Publikacja The Theory of Money and Credit przysporzyła 31-letniemu Misesowi szerokiej na całą Europę renomy. Pierwsza Wojna Światowa przyniosła za sobą atmosferę intelektualną dużo mniej produktywną dla człowieka takiego, jak Mises. Wojna położyła kres parytetowi złota, umocniła banki centralne i zakończyła wiek wolnych rynków.

Postrzegany przez pryzmat zwolennika poglądów niemodnych i przestarzałych, nigdy nie otrzymał należnych mu nagród akademickich. Przykładowo, pozycja privatdozenta na Uniwersytecie Wiedeńskim była prestiżowa, ale nieodpłatna, więc jego dochody z lat 1909-1934 pochodziły z posady doradcy ekonomicznego, a później głównego doradcy ekonomicznego Austrian Chamber of Commerce (Austiackiej Izby Handlu), podobnej do Departamentu Handlu Stanów Zjednoczonych.

Pośród swych innych obowiązków opracowywał analizy ekonomiczne proponowanych działań rządu, a także udało mu się we wczesnych latach 20 ubiegłego wieku niemal własnoręcznie uchronić Austrię przed pójściem w ślady niemieckiej hiperinflacji. Założył również Austriacki Instytut Badania Cyklów Koniunkturalnych (Austrian Institute for Business Cycle Research) i zatrudnił F. A. Hayeka jako pierwszego dyrektora Instytutu, który później został laureatem Nagrody Nobla za pracę na temat misesowskiej teorii cykli handlowych. Słynne prywatne seminaria Misesa w tych latach przyciągnęły najlepsze umysły Europy, edukując wielu wyróżniających się ekonomistów.

Cały ten czas zajmował się badaniami i pisaniem. Jego następna duża praca pojawiła się w 1922. W Socialism, współcześnie uznawanym za klasyka prorokującego załamanie komunistycznego eksperymentu, uzasadniał, że socjalizm nie może funkcjonować w ekonomii przemysłowej, ponieważ nie byłoby żadnego rynku dla dóbr kapitałowych, a zatem żadnego systemu cenowego wyznaczającego zyski i straty. W rezultacie, jak powiedział, mielibyśmy do czynienia z chaosem i stagnacją. Co równie ważne, pokazał, że ekonomia mieszana również nie może funkcjonować efektywnie. Przez podatki, regulację i wydatki rząd deformuje system cen i zapobiega umiejscowieniu zasobów w najkorzystniejszych miejscach.

Socialism uderzał w inne miejsca programu socjalistycznego, jak porzucenie instytucji małżeństwa i rodziny, czy egalitaryzm społeczny. W opozycji do socjalistów Mises prezentował systematyczną i przekonywającą obronę naturalnych struktur społecznych, które stoją między jednostką a państwem. Stawiał tezę, że społeczna współpraca opiera się na ludzkich nierównościach i hierarchiach instytucjonalnych.

Nie usatysfakcjonowany pracą w obszarze ekonomii, historii i socjologii, Mises zajął się także rekonstrukcją metodologii, podstawy ekonomii. Ekonomia w coraz większym stopniu poddawała się naporowi instytucjonalizmu, który zaprzecza ekonomii, i pozytywizmu, nie czyniącemu rozróżnień między naukami społecznymi a przyrodniczymi. Odpowiedzią Misesa była „prakseologia,” nauka o ludzkim działaniu, widząca każdy indywidualny podmiot ekonomiczny jako jednostkę posiadającą swoje własne cele i pobudki. Jego głównymi pracami były Epistemological Problems of Economics, oraz późniejsze Ultimate Foundations of Economic Science.

Mises uznawał pozytywizm za wyjątkowo groźny. Nie tylko był naukowo błędny, lecz także traktował ludzi jak obiekty nieożywione, którymi można dowolnie manipulować, co dało przyszłym inżynierom społecznym idealny aparat intelektualny i usprawiedliwienie dla ich działań.

Pomimo wcześniejszego oporu, już podczas lat 20-tych Mises dostrzegł wzrost zainteresowania jego pomysłami w Europie, będąc przy tym jednym z nielicznych, którzy przewidzieli Wielki Kryzys. We wczesnych latach 30-tych wielu znaczących ekonomistów stało się misesistami, ale po tym, jak Ogólna Teoria (General Theory) Johna Maynarda Keynesa przetoczyła się przez świat akademicki, wielu jego naśladowców przeszło na stronę keynesizmu.

Nieugięty, wygnany do Genewy przez Narodowych Socjalistów, Mises napisał swoją monumentalną Nationalökonomie, opublikowaną w 1940 roku, lecz zapomnianą podczas burzy Drugiej Wojny Światowej. Dzieło to zostało później rozszerzone i przetłumaczone na język angielski, jako dziewięciusetstronicowe Human Action, ukoronowanie jego osiągnięć.

Właśnie w Genewie Mises przekroczył kolejny etap swojego życia: ożenił się z piękną Margit Sereny (do śmierci w 1993 roku przewodniczącą Instytutu Misesa) ostrzegając ją przed ślubem, że chociaż tak dużo będzie pisał o pieniądzach, nigdy nie będzie posiadać większej ich ilości. W 1940 udali się na emigrację do Stanów Zjednoczonych.

W czasie wyjątkowego rozrostu rządu federalnego w Stanach Zjednoczonych, w 1944 ostrzegł przed etatyzmem ekonomii mieszanej, w swojej potężnej pracy, Biurokracji. Mises oparł się na zasadach ze swoich poprzednich książek, by pokazać, że rządowe agencje regulacyjne, którym brakuje testu mechanizmu zysków i strat, zwiększają swoją masę i agresję ingerencji, nawet wtedy, gdy nie przynoszą żadnego społecznego i ekonomicznego pożytku. Była to pierwsza systematyczna analiza ekonomiczna problemu, która później zaowocowała narodzinami nowego obszaru ekonomii.

W czasie, kiedy każdy komunistyczny lub socjaldemokratyczny europejski wygnaniec otrzymywał wysokie stanowisko akademickie w Stanach Zjednoczonych, Misesowi odmówiono zatrudnienia. Jednak z pomocą Henry’ego Hazlitta i Laurence’a Fertiga, Misesowi udało się uzyska stanowisko profesora wizytującego (visiting professorship) w Wyższej Szkole Biznesu (Graduate School of Business) na Uniwersytecie Nowojorskim (New York University). Jego pensję opłacali ludzie biznesu i fundacje, ale nigdy formalnie nie został członkiem kadry naukowej. Dziekan, John Sawhill, skłaniał nawet lepszych studentów, by nie brali udziału w „prawicowych, reakcyjnych” grupach zajęciowych Misesa. W późniejszych latach Sawhill pomagał przepuszczać rynek przez wyżymaczkę jako naczelny „oddany sprawie” waszyngtoński biurokrata.

Mises nie był jednak człowiekiem zgorzkniałym, czy skłonnym do rozpamiętywania. Po prostu kontynuował walkę o racje ekonomii Szkoły Austriackiej i związaną z nimi wolność. Kiedy w 1969 roku, mając 87 lat, odszedł na emeryturę, był najstarszym aktywnym profesorem w Stanach Zjednoczonych. Mógł spojrzeć w przeszłość, na życie pełne nauczania i pisania – 25 książek i ponad 250 artykułów naukowych – osiągnięć na rzecz wolności. Jego studenci, Wilhelm Röpke i Ludwig Erhard popchnęli Niemcy w kierunku wolności i stali się autorami „cudu gospodarczego”. We Włoszech, przyjaciel i naśladowca Misesa, Luigi Einaudi poprowadził, jako prezydent, zwycięską walkę z komunistycznym przewrotem. We Francji jego student, Jacques Rueff – doradca DeGaulle’a – walczył o zdrowy pieniądz i wolne rynki. W Stanach Zjednoczonych Mises zainspirował Murraya N. Rothbarda, głównego specjalistę Instytutu Misesa od spraw akademickich i całą generację młodych nauczycieli.

Mises nie dożył odnowy zainteresowania jego ideami, która zaczęła się wraz z Nagrodą Nobla przyznaną Hayekowi, a rozkwitła, gdy założono Instytut Misesa. Jednak, jak powiedziała Margit von Mises, „Instytut Ludwiga von Misesa jest dla mnie spełnionym marzeniem”. Jego prace czyta więcej studentów niż kiedykolwiek od czasu jego śmierci, a coraz więcej ekonomistów, historyków i filozofów podąża przykładem jego i jego idei. Nie może być lepszego pomnika wystawionego na cześć życia wybitnego i szlachetnego człowieka.

Chronologia

(Na podstawie Bibliografii Ludwiga von Misesa Bettiny B. Greaves)

1881. Urodzony 29 września, syn Artura Edlera i Adeli (Landau) von Misesów we Lwowie (Lemberg), na terenie zaboru austrowęgierskiego. Po Pierwszej Wojnie Światowej, Lwów wrócił do państwa polskiego; po Drugiej Wojnie Światowej Lwów stał się częścią ukraińskiego terytorium ZSRR; potem, w grudniu 1991 przyłączono go do niepodległej republiki Ukrainy. Ojciec Ludwiga, absolwent Politechniki w Zürichu, był inżynierem zatrudnionym w Autriackim Ministerstwie Kolei. Ludwig był najstarszym z trójki chłopców; jeden umarł jeszcze jako dziecko; Richard stał się znanym matematykiem.

Uczęszczał do prywatnej szkoły podstawowej, później publicznego Akademishe Gymnasium w Wiedniu (1892-1900).

1900. Pierwsza wizyta w Szwajcarii.

1900-1902. Studia na Universität Wien [Uniwersytecie Wiedeńskim].

1902 . "Die Entwicklung des gutsherrlich-bäuerlichen Verhältnisses in Galizien (1772-1848) [Rozwój Relacji między Chłopem a Włościaninem na Galicji, 1772-1848]. Monografia na temat odmowy samodzielności w rodzimej dla Misesa Galicji.

1903. Śmierć ojca Misesa.

1906. 20 lutego: Otrzymał stopień Dr. Jur., doktora prawa zarówno kanonicznego jak i rzymskiego na Universität Wien. Uniwersytet, gdy Mises doń uczęszczał, nie miał katedry ekonomicznej; jedyną metodą studiowania ekonomii były wtedy studia prawnicze.

1904(?) -1914. Uczęszczał na seminarium Eugena von Böhm-Bawerka na Universität Wien.

1910. Zakończył trzyletnią obowiązkową służbę wojskową, składającą się z trzech czterotygodniowych okresów, po jednym na każdy rok służby.

1906-1912. Nauczał ekonomii studentki starszych lat Wiener Handelsakademie für Mädchen [Wiedeńskiej Akademii Handlu dla Dziewcząt]

1907-1908. Rozpoczął pracę w Kammer für Handel, Gewerbe und Industrie [Austiackiej Izbie Handlu, Rzemiosła i Przemysłu], w skrócie „Handelskammer,” oficjalnej agencji doradczej rządu austriackiego.

1912. Theorie des Geldes und der Umlaufsmittel [Teoria Pieniądza i Kredytu], pierwsza ważna praca teoretyczna Misesa.

1913. Zatrudniony jako privatdozent (nieopłacany wykładowca) na Uniwersytecie Wiedeńskim.

1914-1918. Gdy wybuchła Pierwsza Wojna Światowa, powołany do aktywnej służby wojskowej. Opuścił Wiedeń latem 1914, by udać się na wojnę tego samego dnia i tym samym pociągiem, którym planował wyruszyć, by prowadzić seminarium na śląsku. Był kapitanem w artylerii kawalerii austro-węgierskiej, początkowo na froncie wschodnim w Karpatach, Rosyjskiej Ukrainie i Krymie. W późniejszym etapie wojny pracował nad problemami ekonomicznymi ze Sztabem Generalnym w Wiedniu.

1918-1919. W Wiener Exportakademie [Wiedeńskiej Akademii Eksportu], później w Hochschule für Welthandel [Wiedeńskiej Wyższej Szkole Handlu Światowego] uczył grupę oficerów starających się wrócić do życia w cywilu.

1918-1920. Został dyrektorem autriackiego Abrechnungs Amt [Urzędu Reparacji Wojennych] Ligi Narodów.

1919-1934. Powrócił na Uniwersytet Wiedeński jako privatdozent; 18 maja 1918 otrzymał tytuł „profesora nadzwyczajnego”. Po Pierwszej Wojnie Światowej Mises pomógł w odnowie Nationalökonomische Gesellschaft [Społeczeństwa Ekonomicznego], wydawcy kwartalnika Zeitschriftfur Nationalökonomie.

1918-1938. Powrócił na stanowisko w Handelskammer, Austriackiej Izbie Handlu.

1919. Nation, Staat und Wirtschaft: Beiträge zur Politik and Geschichte der Zeit [Naród, Państwo i Gospodarka: Wkład do Polityki i Historii Współczesnej].

1920. Die Wirtschaftsrechnung im sozialistischen Gemeinwesen" [Rachunek Ekonomiczny we Wspólnocie Socjalistycznej]. Pracę zaprezentowano Nationalökonomische Gesellschaft, w późniejszym czasie opublikowano w Archiv für Sozialwissenschaft und Sozialpolitik (1920).

1919-1933. Aktywny członek Verein für Sozialpolitik [Stowarzyszenie na rzecz Polityki Socjalnej].

1920-1934. Prowadził prywatne seminarium w swoim biurze w co drugi piątkowy wieczór. Partycypanci: Doktorowie Uniwersyteccy i goście; jedynie za zaproszeniem.

1922. Die Gemeinwirtshaft: Untersichtungen über den Sozialismus [Ekonomia Wspólnoty: Analiza Anatomiczna Socjalizmu].

1923. Die geldtheoretische Seite des Stabilisierungsproblems [Spojrzenie na Problemy Stabilizacyjne od Strony Teorii Monetarnej].

1924. Theorie des Geldes und der Umlaufsmittel, drugie wydanie niemieckie.

1926. Wizyty z wykładami na amerykańskich uniwersytetach sponsorowane przez Fundację Laury Spelman (Rockefeller).

1927-1938. 1 stycznia 1927 roku: Założony przez Misesa Oesterreichisches Institut für Konjunkturforschung [Austriacki Instytut Badań Cykli Koniunkturalnych] rozpoczyna pracę. Mises staje się jego wykonawczym wiceprezesem; F. A. Hayek był menedżerem do roku 1931; gdy wyemigrował do Londynu, stanowisko przejął Oskar Morgenstern.

1927. Liberalismus [Liberalizm]. Pierwsze angielskie tłumaczenie opublikowano w 1962 jako The Free and Prosperous Commonwealth (Wolna i Kwitnąca Commonwealth).

1928. Geldwertstabilisierung and Konjunkturpolitik [Stabilizacja Monetarna i Polityka Cyklów Koniunkturalnych].

1929. Kritik des Interventionismus: Untersuchungen zur Wirtschaftspolitik und Wirtschaftsideologie der Gegenwart [Krytyka Interwencjonizmu: Analiza Współczesnej Polityki i Ideologii Gospodarczej].

1931. Pobyt w Stanach Zjednoczonych na Kongresie Międzynarodowej Izby Handlu.

Die Ursachen der Wirtschaftskrise: Ein Vortrag [Przyczyny Kryzysu Ekonomicznego: Odczyt]

1932. Die Gemeinwirtschaft, druga niemiecka edycja.

1933. Grundprobleme der Nationalökonomie [Epistemologiczne Problemy Ekonomii].

1934. Angielskie tłumaczenie Theorie des Geldes und der Umlaufsmittel [Teorii Pieniądza i Kredytu].

1934-1940. Stanowisko Profesora Międzynarodowych Relacji Ekonomicznych w Institut Universitaire des Hautes Études Internationales [Uniwersyteckim Instytucie Wyższych Studiów Międzynarodowych] w Genewie, w Szwajcarii. Mimo ostatecznego opuszczenia Wiednia, spowodowanego przyjęciem posady w Szwajcarii, Mises utrzymał swój związek z Handelskammer pracując w niepełnym wymiarze czasowym do momentu Anschlussu, nazistowskiej Aneksji Austrii w marcu 1938 roku.

1936. Angielski przekład Die Gemeinwirtschaft [Ekonomia Wspólnoty] na Socialism [Socjalizm].

1937. Matka Misesa umiera w Wiedniu.

1938. 6 lipca: Ślub z Margit (po matce Herzfeld) Sereny w Genewie.

1940. Nationalökonomie: Theorie des Handelns und Wirtschaftens [Ekonomia: Teoria Handlu i Gospodarowania].

Interventionism: An Economic Analysis [Interwencjonizm: Analiza Ekonomiczna] (nie opublikowany do 1998).

Emigracja do Stanów Zjednoczonych, przybycie do Nowego Yorku 2 sierpnia.

1940-1944. Opisał wspomnienia z życia w Wiedniu, przetłumaczone i wydane pośmiertnie jako Notes and Recollections [Notatki i Wspomnienia] (1978). Granty Fundacji Rockefellera i Narodowego Biura Badań Ekonomicznych (National Bureau of Economic Research) pozwoliły Misesowi napisać dwie książki, Omnipotent Government: The Rise of the Total State and Total War [Wszechwładny Rząd: Rozbudzanie się Państwa Totalnego i Wojny Totalnej] oraz Bureaucracy [Biurokrację], obie opublikowane w 1944.

1942. Styczeń i luty: dwumiesięczny kontrakt w Meksyku na stanowisku Profesora Wizytującego (Visiting Professor) na Universidad Nacional Autónoma de Mexico [Narodowym Uniwersytecie w Meksyku], w Escuela Nacional de Economia [Narodowej Szkole Ekonomii].

1945-1969. Profesor Wizytujący na Uniwersytecie w Nowym Yorku, w Wyższej Szkole Administracji Przedsiębiorczości. Przeprowadził dwa kursy, poniedziałkowe, wieczorne odczyty (luty 1945 – wiosna 1964), czwartkowe, wieczorne seminaria (jesień 1948 – wiosna 1969).

1946. Członek Komisji Zasad Ekonomicznych Krajowego Związku Producentów (Economic Principles Commission, National Association of Manufacturers). Jako ten brał udział w konsultowaniu przygotowań nad dwutomowym The American Individual Enterprise System (Amerykańskim Systemem Przedsiębiorczości Indywidualnej (McGraw Hill, 1946), produktem „konsensusu osądów członków Komisji”.

Uzyskanie obywatelstwa Amerykańskiego.

Od 26 lipca do 4 września: Profesor Wizytujący w Meksyku, z wykładami w Escuela de Economía [Szkole Ekonomicznej] Associación Mexicana de Cultura [Meksykańskiego Związku Kulturalnego].

1946-1973. Doradca Foundation for Economic Education, Inc. (Irvington-on-Hudson, N.Y.) [Spółki Fundacja Edukacji Ekonomicznej].

1947 Planned Chaos [Planowany chaos].

Wraz z F. A. Hayekiem przyczynił się do założenia Stowarzyszenia Mont Pelerin, międzynarodowej społeczności biznesmenów, ekonomistów i innych intelektualistów.

1949. Od 30 lipca do 28 sierpnia: wykłady w Meksyku dla Escuela de Economía [Szkoły Ekonomicznej] Associación Mexicana de Cultura [Meksykańskiego Związku Kulturalnego].

Human Action: A Treatise On Economic [Działanie Człowieka: Rozprawa o Ekonomii].

1950. Od 31 marca do 16 kwietnia: podróżował z wykładami w Peru na zaproszenie Pedro Beltrána, Prezesa Banco Central de Reserve [Banku Rezerw Federalnych].

1951. Socialism, nowa amerykańska edycja angielskiego tłumaczenia, powiększona o Planned Chaos (1947) jako epilog.

1952. Planning for Freedom: And 0ther Essays and Addresses [Planowanie dla Wolności: Oraz Inne Eseje i Mowy]. Powiększone wydania opublikowano jeszcze w 1962, 1974 i w 1980 roku.

1953. The Theory of Money and Credit. Nowa edycja amerykańska angielskiego tłumaczenia, uzupełniona o nowy esej o „Monetarnej Rekonstrukcji”.

Śmierć Richarda von Misesa, brata Ludwiga, matematyka.

1954-1955. Od stycznia 1954 do kwietnia 1955 roku doradca Krajowego Związku Producentów (NAM).

1956. 20 lutego Universität Wien odnowił i upamiętnił doktorat Misesa na uroczystości pięćdziesięciolecia jego przyznania.

Festschrift wydał z okazji rocznicy uhonorowania Misesa doktoratem wydał On Freedom and Free Enterprise: Essays in Honor of Ludwig von Mises [O Wolności i Wolnej Przedsiębiorczości: Eseje w Uhonorowaniu Ludwiga von Misesa] (Mary Sennholz jako redaktor).

The Anti-Capitalistic Mentality [Mentalność Antykapitalistyczna].

1957. Nagroda za Wybitną Służbę nadana przez Stowarzyszenie Byłych Zamorskich Rotarian [Fellowship of Former Overseas Rotarian].

8 czerwca: Honorowy Stopień Doktora Praw nadany przez Grove City College w Grove City, Pensylwania.

Theory and History [Teoria i Historia].

1958. Od 19 do 28 września wizyta w Meksyku, sponsorowana przez Instituto de Investigaciones Sociales y Económicas [Instytut Badań Społecznych i Ekonomicznych], złożona w celu wzięcia udziału w seminarium wraz z wieloma innymi członkami Stowarzyszenia Mont Pelerin.

1959. Od 2 do 15 czerwca zaproszony do argentyńskiego Buenos Aires przez Centro de Difusión de la Economia Libre [Centrum Promocji Wolnej Ekonomii], później Centro de Estudios sobre la Libertad [Centrum Studiów nad Wolnością]. Dał sześć odczytów opublikowanych pośmiertnie jako Economic Policy: Thoughts for Today and Tomorrow [Polityka Ekonomiczna: Myśli o Dzisiaj i Jutrze] (1979)

1960. Angielskie tłumaczenie Grundprobleme der Nationalökonomie [Epistemologicznych Problemów Ekonomii].

1962. The Ultimate Foundation of Economic Science [Ostateczne Fundamenty Nauk Ekonomicznych].

Agnielskie tłumaczenie Liberalismus [Liberalizm] pod tytułem The Free and Prosperous Commonwealth [Wolny i Kwitnący Commonwealth].

20 październik: Nagrodzony Österreichisches Ehrenzeichen für Wissenschaft und Kunst [Austriackią Odznaką Honorową za Osiągnięcia Naukowe i Artystyczne] w wyróżnieniu jego „wybitnej działalności jako nauczyciela i wykładowcy i za jego prace o uznaniu międzynarodowym w dziedzinach nauki politycznej i ekonomii.”

1963. 5 czerwca przyznano mu honorowy doktorat prawa na Uniwersytecie w Nowym Yorku, za „ukazanie filozofii wolnego rynku i obronę wolnego społeczeństwa”.

Human Action: A Treatise On Economic [Działanie Człowieka: Rozprawa o Ekonomii] wydanie drugie, poprawione.

1964. 28 lipca: Honorowy tytuł Doctor Rerum Politicarum [Doktora Nauk Politycznych] Uniwersytetu we Fryburgu, Breisgau, Niemcy.

1966 Human Action, trzecie wydanie.

1965-1971. Profesor Wizytujący, Plano University w Plano, Teksasie.

1969. Wrzesień: Wyróżniony przez Amerykański Związek Ekonomiczny [American Economic Association] tytułem „Distinguished Fellow” roku.

1971. 29 września Festschrift wydał z okazji 90-tych urodzin Misesa Toward Liberty: Essays in Honor of Ludwig von Mises on the Occasion of his 90th Birthday [Eseje w Uhonorowaniu Ludwiga von Misesa z Okazji Jego 90-tych Urodzin] (dwa tomy).

1973. 10 października Mises umiera w Szpitalu Świętego Wincentego w Nowym Yorku.

www.mises.org

Tłumaczenie: Jan Lewiński