Autor: Petropoulos Delis Fotios
Źródło: mises.org
Tłumaczenie: Przemysław Rapka
Wersja PDF
Artykuł z 3 października 2019 r.
Teraz, gdy program ratunkowy dla Grecji został zakończony, jakie są perspektywy dla wzrostu gospodarczego i rozwoju Grecji? Definicje tych dwóch pojęć są różne — wzrost gospodarczy oznacza wzrost dochodów, a rozwój obejmuje takie czynniki, jak wykształcenie, średnia długość życia itd. Jednak wzrost gospodarczy jest konieczny dla rozwoju gospodarczego. Podstawową teorią jest tutaj ta Roberta Solowa, która opiera się na dwóch zmiennych — pracy i kapitale — ale istnieją również takie teorie, jak te Romera i Lucasa, które skupiają się na kapitale ludzkim i innowacyjności. Zanim przedstawię wnioski, z analizy danych ekonomicznych Grecji z ostatnich lat, omówię inwestycje, oszczędności i pracę jako determinanty wzrostu gospodarczego w Grecji.
Grecja próbowała przyciągnąć zagraniczne inwestycje na wiele sposobów. Chociaż korzyści z bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ) są kontrowersyjne, ponieważ są zależne od rodzaju podejmowanych inwestycji, to Grecja nie osiągnęła wiele w tej kwestii. Pierwszy wykres przedstawia roczną wielkość bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Niemal pozioma linia prosta obrazuje trend zmian bezpośrednich inwestycji zagranicznych, czyli te praktycznie nie zmieniają się.
Drugi wykres pokazuje wielkość bezpośrednich inwestycji zagranicznych jako procent PKB według danych Banku Światowego. W ciągu ostatnich dwóch lat wartość BIZ nie przekroczyła 2% PKB.
Według mnie porażka ma to trzy główne przyczyny. Po pierwsze, warto wspomnieć o tym, że Grecja jest na piątym miejscu pod względem wysokości podatku od osób prawnych (29%). To zmniejsza zyski potencjalnych inwestorów. Ta stopa opodatkowania jest o 5,7 punktów procentowych wyższa niż średnia stopa w strefie euro (23,3%), a stopa ta w krajach sąsiadujących z Grecją wynosi średnio 14,2%.
Kolejną trudnością jest biurokracja. To problem, który rząd próbował rozwiązać w ciągu ostatnich dekad, jednak nie osiągnął zbyt wiele w tej materii. W każdym razie ułatwienia dla potencjalnych inwestorów są konieczne w celu zachęcenia do inwestowania.
Ostatnim problemem jest niestabilność polityczna, która osłabia inwestycje i wzrost. Bank Światowy publikuje dane, na podstawie których opracowano indeks obrazujący niestabilność polityczną. Wartość 2,5 wskazuje na mocną stabilność polityczną, a -2,5 na niestabilność polityczną. Poniższy wykres pokazuje niestabilność polityczną Grecji.
Oszczędności są niezbędne dla wzrostu gospodarczego według teorii ekonomii, ponieważ wzrost oszczędności przekłada się na wzrost zasobu kapitału, który jest jedną ze zmiennych w modelu Solowa. Łatwo zrozumieć znaczenie oszczędności, uświadamiając sobie, że czyjeś zaoszczędzone środki mogą stać się środkami inwestycyjnymi kogoś innego. Instytucje finansowe odgrywają ważną rolę w budowaniu pomostu między tymi osobami. Poniższy wykres przedstawia spadek oszczędności od 2008 roku z powodu potrzeb konsumpcyjnych w miarę zmniejszania się dochodu Grecji.
Ten spadek oszczędności ma negatywny wpływ na wzrost gospodarczy i jest konieczne, by oszczędności zaczęły się zwiększać, po to by gospodarka znów zaczęła rosnąć.
Ostatnią zmienną, jakiej się przyjrzymy, jest praca. Współczynnik aktywności zawodowej spadł w ciągu ostatnich 10 lat. Wytłumaczyć to można frustracją bezrobotnych obywateli odczuwaną przez nich z powodu wysokiej stopy bezrobocia, którą Grecki Urząd Statystyczny oszacował na około 19,9%. Bezrobocie wzrosło od 2008 roku o 12,1 punktów procentowych. Jednak zasób pracy nie jest jedynym ważnym czynnikiem. Jest nim również jakość pracy.
Niestety jakość pracowników może spadać: około 400 tysięcy Greków wyemigrowało za pracą w ciągu ostatnich 8 lat, a większość z nich ma wyższe wykształcenie — wielu z nich obroniło tytuł magistra. Ten drenaż mózgów ma ogromny wpływ na wzrost gospodarczy, ponieważ produktywność i innowacyjność mają znaczenie dla wzrostu. Oczywiście wiele czynników ma wpływ na produktywność, ale edukacja jest jednym z nich. Według Komisji Europejskiej innowacyjność Grecji spadła o 0,9% od 2010 do 2017 roku, a kraj uznaje się za gospodarkę mało innowacyjną. Nie trzeba dodawać, że ten spadek miał miejsce w tym samym okresie, co nasilenie drenażu mózgów. Poniższy wykres obrazuje trend zmian współczynnika aktywności zawodowej.
Grecja wciąż zmaga się z wieloma problemami. Inwestycje nie wzrosły wystarczająco, oszczędności maleją, a zasób pracy nie tylko skurczył się w stosunku do poprzednich lat, ale też wyjechało wielu wykształconych Greków. Biorąc pod uwagę te wszystkie czynniki, wydaje się, że Grecja będzie musiała zmienić swoją politykę, aby ulepszyć swój zasób kapitału (poprzez inwestycje i oszczędności) i pracy, aby poprawić produktywność i zwiększyć produkcję. Oba te czynniki są kluczowe dla wzrostu gospodarczego — więc również dla poziomu życia Greków.
Źródło ilustracji: Pixabay.com
