Iwanik: Emerytury – propozycja Waldemara Pawlaka

Autor: Jan Iwanik
Wersja PDF

Premier Pawlak wystąpił właśnie z nowym pomysłem na polski system ubezpieczeń emerytalnych. Pawlak chce zakończyć eksperyment z systemem kapitałowym (OFE) i wprowadzić prosty mechanizm pokoleniowy. Proponuje składkę 120 złotych i równą dla wszystkich emeryturę 1200 złotych [1].

W projekcie Pawlaka ciekawa jest próba minimalizacji państwowego systemu ubezpieczeniowego. Państwo miałoby zapewniać minimum emerytalne, a o resztę obywatele troszczyć mieliby się samodzielnie. Tu jednak kończy się atrakcyjność pomysłu.

Czy minister gospodarki umie liczyć?

Pomysł Pawlaka się nie bilansuje. Żeby składka 120 złotych miesięcznie wystarczała ma emeryturę 1200 złotych, musiałaby być odkładana bez żadnych kosztów, nieprzerwanie przez 40 lat i musiałaby cały ten czas być inwestowana „bez ryzyka”, przynosząc zwrot 4 punkty procentowe powyżej inflacji. To jest niemożliwe. Przy inwestowaniu ze stopą zwrotu równą inflacji, świadczenie byłoby o połowę niższe [2].

Co więcej, powyższa kalkulacja nie obejmuje kosztu utrzymania obecnych emerytów. Dla zapewnienia im średniej emerytury w proponowanej wysokości 1200 zł i zakładając, że na jednego emeryta przypada 2,7 pracowników [3], należałoby wprowadzić dodatkową prostą składkę w wysokości 450 złotych.

Przy kilkakrotnie wyższej składce pomysł dałoby się finansowo dopiąć, jednak nawet wówczas nie byłby on niestety możliwy do realizacji bez zmian konstytucyjnych. Stworzenie prostego systemu emerytalnego, czy nawet uzgodnienie takiego projektu przez komisję sejmową, jest politycznie niemożliwe. Jeśli zmiany systemu będzie można wprowadzać zwykłą większością głosów, to poszczególne grupy zawodowe wywalczą sobie wyjątki od prostych zasad w ciągu kilku miesięcy od przyjęcia ustawy, nawet jeśli przez nieuwagę nie zrobią tego jeszcze na etapie projektu.

Warto pamiętać, że system pokoleniowy, w odróżnieniu od systemu kapitałowego, prowadzi do pomijania w rachunkach narodowych zobowiązań wobec przyszłych emerytów. W systemie kapitałowym przyszłe zobowiązania państwa pokryte są przez obligacje, a więc zwiększają widoczny dług publiczny i dzięki temu zmniejszają wydatki państwa na inne.

Biorąc pod uwagę wymienione problemy, można domniemywać – choć z pewnością nie dowiemy się tego nigdy - że Pawlakowi chodziło głównie o stworzenia dobrej okazji do podniesienia średniej emerytury rolników z ok. 800 do 1200 złotych.

Do reformy potrzeba odwagi

Obecny system pokoleniowo-kapitałowy łączy wady różnych rozwiązań. Jest skomplikowany, kosztowny, nie zapewnia samofinansowania i jednocześnie zmusza obywateli do oszczędzania więcej niż to absolutnie niezbędne. Jednak nie oznacza to, że warto zrobić z nim cokolwiek. Proponowana reforma musi być realistyczna.

Jeśli chcemy, by Polska nie uginała się pod ciężarem problemu emerytalnego, nie wystarczy wymyślać futurystycznych systemów, które za 40 lat mają zapewniać emeryturę dzisiejszym 20 i 30-latkom. Trzeba zmniejszyć realną wartość „nabytych praw” dzisiejszych emerytów i rencistów oraz osób, które zbliżają się do wieku emerytalnego. Można to zrobić na przykład poprzez weryfikację świadczeń, zaprzestanie wysyłania produktywnych 50-latków na emerytury, zmniejszenie (cofnięcie?) waloryzacji emerytur i podniesienie wieku emerytalnego.

Bez takich odważnych kroków emerytalna dyskusja sprowadza się do tego, czy emerytalną dziurę finansować przelewem do skarbówki, przelewem do ZUS, czy dalszym zadłużaniem państwa.

Inni na ten temat:

http://wiadomosci.gazeta.pl/Wiadomosci/1,80353,7809072,Emerytura_wedlug_Pawlaka__Bierzmy_przyklad_z_Kanady.html

http://www.dziennikpolski24.pl/pl/aktualnosci/gospodarka/1013455-emerytalny-plan-wicepremiera.html

http://biznes.onet.pl/emerytalna-propozycja-wicepremiera-pawlaka,18490,3214178,1,prasa-detal

http://praca.gazetaprawna.pl/artykuly/396906,propozycje_emerytalne_pawlaka_to_tania_socjotechnika_i_bezpodstawne_mity.html

http://www.rp.pl/artykul/429084.html

[1] http://www.pawlak.pl/ps/pl/node/63

[2] Rachunek własny dla 25-latka, na podstawie: http://www.stat.gov.pl/gus/5840_894_PLK_HTML.htm

[3] http://www.rp.pl/artykul/370162_W_Polsce_jest_juz_5_mln_emerytow.html