Nowakowski: O krytyce demokratycznych „zarządców” w filozofii politycznej Hansa-Hermanna Hoppego

Autor: Paweł Nowakowski[1]

Całość w wersji PDF [2]

Sprawiła to owa mania demokratyczna, owo pożądanie fraka, owa ambicja hołoty, domaganie się praw bez żadnych zasług.
Stefan Żeromski, Syzyfowe prace

Wstęp
W amerykańskiej produkcji pt. Czarny rycerz (reżyseria Gil Junger, rok 2001), jednej z filmowych adaptacji książki Marka Twaina Jankes na dworze króla Artura, odgrywa się pewna symboliczna scena. W momencie wzburzenia, będącego udziałem niewielkiej zbiorowości, główny bohater – przeniesiony w czasie ze współczesnej Ameryki do średniowiecznej Anglii – wznosi okrzyk: „Power to the people!” („Władza w ręce ludu!”). W odpowiedzi zapada zupełna cisza, wzrok wszystkich pada na autora słów, których nie wyrażano wówczas nawet w myślach… Z oczywistych względów trudno się dziwić, że tego kalibru postulat nie był elementem powszechnej świadomości w owych czasach. Zdziwienie – czy też silniejsze odczucia – może budzić jednak sytuacja, która zapanowała w epoce obecnej. Zdecydowanie wyższa znajomość wachlarza ustrojów państwowych przez dzisiejsze społeczeństwa zdaje się faktem. Jednak czy rzucony z tłumu okrzyk typu: „Precz z demokracją!” nie zostałby odebrany podobnie jak ten we wspomnianej scenie Czarnego rycerza?

Jednym z tych myślicieli, którzy mimo zupełnie niesprzyjającego klimatu społecznego i intelektualnego głoszą dziś poglądy antydemokratyczne, jest Hans-Hermann Hoppe. Nazwisko to rzadko pojawia się w publikacjach naukowych, a w tych ukazujących się w Polsce prawie wcale[3]. Dyskusje nad jego myślą toczone są częściej na forach internetowych aniżeli w ramach dyskursu naukowego. Celem niniejszego artykułu jest prezentacja myśli Hoppego na temat rządzących w ustroju demokratycznym oraz jej krytyczna analiza. Meritum poprzedzone zostanie zarysowaniem sylwetki intelektualnej tego myśliciela i jego podejścia badawczego. Główne tezy artykułu zawierają się w następujących stwierdzeniach: Hoppe uprawia krytykę rządzących w demokracji na dwóch polach – pierwsze z nich bazuje na istocie władcy w tym ustroju, drugie na otwartej konkurencji politycznej; nakreślony przez myśliciela dedukcyjny obraz „zarządcy” stanowi przykład krytyki substancjalistycznej; Hoppe odbiega jednak od niej w kierunku stanowiska akcydentalistycznego, gdy skupia się na drugim sposobie argumentacji; negatywna ocena rządzącego w demokracji oparta jedynie na charakterze jego władzy jest nieuprawniona – trafniejsza jest krytyka publicznego władcy bazująca na negatywnych skutkach powszechnego prawa wyborczego.