Wojtyszyn: Wolnorynkowy porządek społeczno-gospodarczy a faszyzm i nazizm w myśli L. Misesa oraz F. A. Hayeka
Zarówno Mises, jak i Hayek podstawową kategorią swych poglądów oraz wizji prawnych i ekonomicznych uczynili wolność. Ona to, wg nich, była motorem napędowym cywilizacji i wszelkiego postępu. Stanowczo bronili zarówno wolności indywidualnej, jak i ekonomicznej przed atakami doktryn socjalistycznych, które uczynili obiektem swej wszechstronnej krytyki. Sposób postrzegania przez nich ideologii faszyzmu, a także narodowego socjalizmu i ich ocena wynikała z poglądów na temat natury człowieka, porządku społecznego, jak również państwa i jego funkcji. Zasadnym zatem będzie przedstawienie podstawowych zrębów myśli Misesa i Hayeka, które staną się zarazem punktem wyjścia do krytyki obu systemów totalitarnych.
Gabiś: Uporządkowana anarchia
Uporządkowana Anarchia to rezultat dewolucji i rozpadu struktur państwowo-politycznych (narodowych i ponadnarodowych). Na nowej "sfragmentyzowanej" mapie Europy i świata, zamiast dotychczasowych państw, pojawią się niezależne prowincje, regiony, antony, ziemie, krainy, landy, "księstwa", "baronie", hrabstwa, wolne miasta, komuny i gminy, obszary zasiedlenia, autonomiczne strefy, wolne terytoria należące do klanów, szczepów, rodów, rodzin i jednostek, wspólnoty etnokulturalne, religijne i inne, bractwa, stowarzyszenia, fundacje, "cechy", gildie, etniczne i kulturalne "kliki" posiadające własny język i własne networki, wspólnoty światopoglądowe, sekty etc. Dla uproszczenia wszystkie te terytorialne i nie-terytorialne twory będę nazywał polis.
Walter: Idea demokracji w pracach Ludwiga von Misesa
Patrycja Walter, absolwentka nauk politycznych i filozofii UAM, pracuje teraz nad doktoratem na temat "Kategorie własności, wolności i demokracji w ujęciu przedstawicieli szkoly austriackiej - Ludwiga von Misesa oraz Friedricha A. von Hayeka, Murraya N. Rothbarda i Hansa-Hermanna.Hoppego". Jest autorką prac i referatów konferencyjnych na temat Hayeka i Misesa. Z przyjemnością prezentujemy jej esej na temat demokracji w ujęciu Misesa.
Wojtyszyn: Państwo – zło niekonieczne
Według przedstawicieli państwowego establishmentu obywatel jest bezpieczny w każdym calu. Rząd chroni go przed klęskami ekologicznymi, globalnym ociepleniem, znęcaniem nad żonami, mężami i dziećmi, prześladowaniem pracowników, biedą, niewiedzą, uprzedzeniami, rasizmem, dyskryminacją i wieloma innymi zagrożeniami. Gdy jednak bliżej się przyjrzeć, można zauważyć koszty, jakie się z tym wiążą.
Machaj: Karl Marx, komunista
Marx miał wielu krytyków. Murray Newton Rothbard był jednym z najlepszych, głównie dzięki temu, że nazywał rzeczy po imieniu. Karl Marx był po prostu komunistą i bynajmniej nie chodzi o to, że słowo "komunista" jest obelgą. Stwierdzenie takie z początku może wydawać się niezbyt odkrywcze, ale Rothbard przekonuje nas, że jest to ścieżka, z której nie wolno nigdy zbaczać. Komunistyczne poglądy Marxa są bowiem punktem wyjścia do analizy jego poglądów filozoficznych, historycznych, ekonomicznych i socjologicznych.
Jabłecki: Polska w cieniu Wall Street, czyli kulisy kredytowania II RP
W latach dwudziestych minionego stulecia Polskę odwiedziła grupa amerykańskich ekspertów finansowych, których zadaniem było ukształtowanie naszego systemu gospodarczego w taki sposób, aby – jak mówiono – przystawał on do nowych amerykańskich standardów i gwarantował bezpieczne włączenie się naszego kraju w sieć międzynarodowych stosunków handlowych. „Nowe standardy” oznaczały przede wszystkim centralizację systemu bankowego i szereg dość zagadkowych reform gospodarczych, za których wprowadzenie nagrodą miał być kredyt, który pomógłby powojennej Polsce stanąć na nogi. Rzecz jednak w tym, że pożyczki zagraniczne – choć powszechnie wychwalane jako wyraz wspaniałomyślności – są na ogół jednak raczej wyrazem pragmatyzmu i służą osiągnięciu określonych celów politycznych. W każdym razie wszystko wskazuje na to, że taki właśnie był cel pożyczek zagranicznych udzielonych Polsce w dwudziestoleciu międzywojennym.
Machaj, Jabłecki: Teoria i historia Imperium Americanum
Rzut oka na historię Stanów Zjednoczonych Ameryki XX wieku odkrywa przed nami długi zapis wojen, interwencji zbrojnych, akcji „pacyfikacyjnych”, działań prewencyjnych, konferencji pokojowych, spotkań i nasiadówek politycznych. Trudno jednak oprzeć się wrażeniu, że kształtowana przez politycznie poprawne media pamięć o tych wydarzeniach przypomina chaotyczny zbiór niepowiązanych ze sobą stopklatek. Prezydent Franklin Delano Roosevelt mawiał jednak, że w polityce nic nie dzieje się przypadkiem, a jeśli się dzieje, to można iść o zakład, że tak to zostało zaplanowane. Warto więc chyba, niejako dla odmiany, zadać sobie trud i spojrzeć na historię USA nie jak na materiał filmowy z FOX News, ale jak na zapis realizacji planów, zamysłów, knowań i intryg. Słowem, zadać sobie pytanie nie tylko o to, jak naprawdę przedstawia się amerykańska rzeczywistość, ale również o to, dlaczego akurat tak, a nie inaczej.
Jabłecki: Moralność liberała
Niedawna nominacja dra Roberta Gwiazdowskiego na stanowisko prezesa rady nadzorczej ZUSu wywołała mieszane reakcje w środowiskach liberałów. Czy mając takie przekonania, jakie przez wiele lat wyrażał prezydent Centrum im. Adama Smitha, należało podejmować pracę w takiej instytucji, jaką był jest i będzie ZUS? Pytano: Czy moralnie uzasadniona jest praca dla zetatyzowanego systemu redystrybucji powszechnie nazywanego „państwem polskim”? A jeśli nie, to gdzie przebiega granica pomiędzy tym, co jeszcze wolno, a tym, czego już nie powinno się robić w zgodzie z własnymi przekonaniami? Jestem zdania, że choć istotnie trudno tu wytyczyć jasno i wyraźnie granicę, to jednak istnieje kilka niezmiennych reguł, którymi śmiało można się w tym kierować.
Rothbard: Natura państwa
Większość ludzi, łącznie z teoretykami polityki, wierzy, że skoro uzna się ważność czy nawet elementarną konieczność jakiejś szczególnej aktywności państwa – jak chociażby zapewnienie systemu prawnego – to ipso facto uznaje się samą konieczność istnienia państwa. Rzeczywiście, państwo spełnia wiele ważnych i niezbędnych funkcji: od dostarczenia systemu prawnego, przez zapewnienie istnienia policji czy straży pożarnej, budowę i utrzymanie dróg lub też świadczenie usług pocztowych. Ale to w żaden sposób nie dowodzi, że tylko państwo może spełniać te usługi lub, co więcej, że czyni to dość dobrze.
Mises: Niemiecki liberalizm
Ludwig von Mises w swojej książce Omnipotent Government pisze: "Fundamentalnym błędem jest wiara w to, iż nazizm jest odrodzeniem lub kontynuacją polityki i mentalności ancien régime’u, bądź też wyrazem 'pruskiego ducha'. Nazizm nie podąża za nicią idei i instytucji charakterystycznych dla historii Niemiec." Prezentujemy niniejszym pierwszy podrozdział książki, poświęcony źródłom niemieckiego liberalizmu.
Hoppe: Intelektualna przykrywka dla socjalizmu
Empiryczny dowód pokazuje, że socjalizm jest niewątpliwą porażką. A przyczyna tego niepowodzenia jest oczywista: nie ma prawie w ogóle prywatnej własności środków produkcji i prawie wszystkie czynniki produkcji są posiadane wspólnie dokładnie w taki sam sposób, jak Amerykanie posiadają Pocztę. Dlaczego zatem na pozór poważni ludzie wciąż bronią socjalizmu? I dlaczego wciąż znajdują się tysiące badaczy społecznych, którzy są zwolennikiem własności uspołecznionej zamiast prywatnej?
Droga do zniewolenia w obrazkach
Z niekłamaną przyjemnością oddajemy na ręce Polskiego Czytelnika poniższą obrazkową wersję książki "Droga do zniewolenia" autorstwa F.A. Hayeka, która kilku pokoleniom (opublikowana w 1944 roku) skutecznie ukazywała niebezpieczeństwo tkwiące w zawłaszczaniu coraz to kolejnych sfer życia przez państwo, które na początku wydawać się może niektórym przyjazne i niezbędne, w końcu jednak musi przerodzić się w zaborczy totalitaryzm.
Instytut Misesa o wyborach
W związku z trwającą kampanią wyborczą od dłuższego czasu na naszej stronie ukazywały się teksty w ten czy inny sposób odnoszące się do poszczególnych programów wyborczych. Nigdy jednak dotąd Instytut Misesa – zgodnie ze swym statutowym postanowieniem – nie poparł bezpośrednio programu żadnej partii ani też nie ogłosił, kogo chętnie widziałby w Pałacu Prezydenckim. Choć szacunek dla Czytelników nie pozwala nam dać jednoznacznej odpowiedzi na pytanie o strategię wyborczą w tegorocznej kampanii, wciąż powtarzane dokoła znudzonym, zmęczonym i zawiedzionym głosem pytania „Co robić?” nakazują nam zareagować.
Rothbard: Dlaczego konserwatyści kochają wojnę i państwo?
Zbyt wielu libertarian mylnie wiąże przyszłość wolności z ponoć silniejszym i rzekomo pokrewnym ruchem konserwatywnym; łatwo dzięki temu zrozumieć, dlaczego wielu współczesnych libertarian charakteryzuje pesymizm w odniesieniu do przyszłości. Celem niniejszego artykułu jest pokazanie, że mimo tego, iż przyszłość wolności na świecie nie rysuje się w radosnych barwach, prawidłową postawą libertarian powinien być niegasnący długoterminowy optymizm.
Bitner: Głos oblężonego socjalisty
W sobotnio-niedzielnym wydaniu Gazety Wyborczej ukazał się tekst „NBP nauczy cię liberalizmu” pana Sławomira Sierakowskiego dotyczący dyskusji o gospodarce w życiu publicznym. Z artykułu możemy dowiedzieć się między innymi, że żyjemy państwie zdominowanym przez liberalną ideologię gospodarczą. Zdaniem autora tzw. neoliberałowie zdominowali dyskurs publiczny, przeciągnęli na swoją stronę wszystkich ekspertów i dziennikarzy, a gospodarka przestała być elementem sporu politycznego w Polsce. Obowiązujący paradygmat przedstawia się tak: „najniższe możliwe podatki, prywatyzacja wszystkiego, no i najważniejsze: inflacja – najlepiej zerowa”. Cóż, gdyby tak było, moglibyśmy zastanowić się nad zamknięciem tej strony, bo po co strzępić język mówiąc coś, co już wszyscy wiedzą.
Rothbard: Hermeneutyczna inwazja na filozofię i ekonomię
Obszar po obszarze, od literatury do teorii politycznej, filozofii czy historii, wszystkie nauki padły w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat ofiarą inwazji aroganckiej bandy hermeneutyków, a w chwili, gdy Murray N. Rothbard pisał swój artykuł, i ekonomia stała się celem ataku. Z tego też względu jego artykuł ma na celu wyprowadzenie skutecznego kontruderzenia.
Hoppe: Sprawiedliwość efektywności ekonomicznej
Hans-Hermann Hoppe w swoim artykule odpowiada na pytanie, dlaczego etyka najbardziej efektywnej ekonomicznie prywatnej własności jest a priori jedyną poprawną, sprawiedliwą etyką.
Cuzán: Czy kiedykolwiek uciekniemy od anarchii?
Główny punkt dyskusji, toczącej się współcześnie wśród teoretyków i myślicieli libertariańskich, jak zawsze krąży wokół starego, stuletniego pytania o to, czy człowiek może egzystować w totalnej anarchii, czy może minimalne państwo jest absolutnie konieczne dla maksymalizacji wolności. Zagubiono w tej dyspucie kwestię, czy człowiek jest w ogóle zdolny uwolnić się od anarchii. Czy rzeczywiście możemy usunąć anarchię i ustanowić w jej miejscu rząd?
Rybak: Wolność, sprzymierzeniec czy hamulec rozwoju?
Publikujemy zwycięską pracę w konkursie Instytutu Misesa "Wolność, sprzymierzeniec czy hamulec rozwoju?" Pani Katarzyna Rybak w bardzo interesujący sposób odniosła się do tematu państwa opiekuńczego jako organizacji, która z natury prowadzi do zniewolenia i patologii. Jurorzy docenili również formę przekazu, na którą złożyło się między innymi wyśmienite operowanie językiem pisanym.
