Przeklasa: Między Wilczkiem a Balcerowiczem
Kiedy wprowadzony 13 grudnia 1981 roku stan wojenny nie przyniósł spodziewanych efektów, a opozycja mimo przejścia do podziemia nie została złamana, konieczne stało się znalezienie innego rozwiązania narastającego problemu polityczno-gospodarczego.
Reed: Czy przypadek koncernu Standard Oil Rockefellera dowiódł, że tylko państwo jest zdolne przeciwstawić się monopolom?
Pośród wielu nieporozumień na temat wolnej gospodarki popularne jest przekonanie, jakoby leseferyzm z natury rzeczy sprzyjał powstawaniu monopoli. W ramach nieskrępowanego kapitalizmu — głosi zgrany refren — wielkie firmy konsekwentnie pochłaniają mniejsze, przejmują udziały w rynku i depczą konkurentów, aż z czasem wszyscy stąpający po ziemi stają się zależni od ich potęgi. Dynamiczny rozwój założonej przez Johna D. Rockefellera pod koniec XIX wieku firmy Standard Oil przedstawia się jako rzekomy przykład takiego obrotu sprawy.
McCloskey: Wpływ handlu niewolnikami i brytyjskiego imperializmu na rewolucję przemysłową był niewielki – rozdz. 26. książki „Burżuazyjna godność”
Z tego, że handel zagraniczny nie miał znaczenia, wynika, że znaczenia nie miały również poszczególne segmenty tego handlu — w każdym razie nie były na tyle duże, by wyjaśnić podwojenie dochodu realnego per capita w latach 1780—1860, a zwłaszcza wytłumaczyć późniejszą eksplozję, która przyniosła szesnastokrotny wzrost. I tak na przykład brytyjskiej czy europejskiej koniunktury nie mógł nakręcić handel niewolnikami, który stanowił dość mały wycinek brytyjskiego czy europejskiego handlu.
Zieliński: USA nie urosłyby bez europejskiego kapitału
Napływ zagranicznego kapitału w opinii większości ekonomistów przyspiesza rozwój gospodarczy. Pojawiają się jednak ostrzeżenia przed uzależnieniem się od zagranicznych inwestycji. Pouczająca jest historia gospodarki USA, które stały się potęgą gospodarczą przy wydatnym finansowaniu z zagranicy. Dodać tu warto, że zagraniczny kapitał w USA pochodził głównie z Wielkiej Brytanii — byłej metropolii.
McCloskey: Liczby mówią jednak za siebie – rozdz. 11. książki „Burżuazyjna godność”
My wszyscy — optymiści i względni pesymiści — zgadzamy się, że w pewnych partiach Wielkiej Brytanii około 1820 roku, plus minus czterdzieści lat, zaszło coś niewiarygodnie dziwnego, co wzbogaciło i zmieniło nasz świat. Dla większości (jeśli nie dla wszystkich) celów naukowych osadzenie radykalnej zmiany w okresie między 1780 a 1860 rokiem jest wystarczająco dokładne, zwłaszcza wziąwszy pod uwagę zdumiewającą skalę wzbogacenia, które miało wkrótce nadejść.
Folsom: Czy do zakończenia wielkiego kryzysu przyczyniła się druga wojna światowa?
Chronologia zdarzeń sugeruje, że to wybuch drugiej wojny światowej był początkiem końca wielkiej depresji. W jej trakcie ponad 12 milionów Amerykanów powołano do wojska, a niemalże drugie tyle zatrudniono na stanowiskach związanych z działaniami wojennymi. W efekcie, w samym roku 1939 wojna wchłonęła 17 milionów bezrobotnych Amerykanów. Stąd też wielu historyków za przyczynę końca kryzysu uznaje astronomiczne wydatki publiczne przeznaczane na tę potężną operację militarną.
McCloskey: Bogaci i wolni dzięki burżuazji - przedmowa do wydania polskiego książki „Burżuazyjna godność”
Bardzo cieszy mnie wydanie w języku polskim drugiego tomu trylogii Ery burżuazji (w 2006 roku pojawił się pierwszy tom, Bourgeois Virtues [Burżuazyjne cnoty], drugi w 2010 roku, a w 2016 roku ukazał się wreszcie — chwalmy Pana! — tom trzeci, Bourgeois Equality [Burżuazyjna równość]). Jestem wielką miłośniczką polskiej kultury i historii.
McCloskey: Rdzeniem wolności jest wolność gospodarcza
Od czasu powstania socjalizmu, progresywizmu i nowego liberalizmu w późnych latach XIX w. zaczęto uważać wolność ekonomiczną za wulgarną i opcjonalną — coś, na czym zależy tylko grubym rybom. Jednak prawdziwy liberalizm, ten który powstał w XVIII w. za czasów Voltaire'a, Adama Smitha, Toma Paine'a czy Mary Wollstonecraft, postulował wolność gospodarczą zarówno dla biednych, jak i dla bogatych, i rozumiał ją jako pozostawienie w spokoju ludzi i ich majątku.
Reed: Czy kapitalistyczna rewolucja przemysłowa skaziła świat grzechem dziecięcej siły roboczej?
W ciągu stu lat po roku 1750 w Wielkiej Brytanii zaszły fundamentalne zmiany ekonomiczne. Była to era rewolucji przemysłowej, w ramach której nastąpiła kaskada technicznych innowacji, potężny wzrost produktywności, renesans światowego handlu i gwałtowny wzrost liczebności populacji miejskich. Co do tego nikt nie ma żadnych wątpliwości. Spory między historykami oraz innymi komentatorami pojawiają się dopiero przy interpretacji konsekwencji, jakie te przełomowe zmiany za sobą pociągnęły.
Reed: Czego uczy nas wielka hiperinflacja z XVII wieku?
Najstarszą sztuczką opisaną w podręcznikach do finansów jest oszukiwanie ludzi poprzez obniżanie wartości pieniądza. Początek tego procederu datuje się na, przynajmniej, VIII wiek p.n.e., kiedy to żydowski prorok Izajasz potępił Izraelitów za jego stosowanie: „Twe srebro żużlem się stało, wino twoje z wodą zmieszane”. (Biblia Tysiąclecia, Izaj 1,22)— upominał.
Szabaciuk: Polityczne działania amerykańskiej partii demokratycznej od połowy XIX wieku do roku 1945 w ocenie reprezentantów szkoły austriackiej
Celem artykułu jest analiza i interpretacja myśli i refleksji o współczesnej historii oraz filozofii politycznej reprezentantów szkoły austriackiej dotyczących oceny działalności polityków amerykańskiej Partii Demokratycznej. Niniejszy artykuł ma wykazać, że analiza i interpretacja współczesnej historii przy wykorzystaniu narzędzi badawczych oraz idei wypracowanych przez przedstawicieli szkoły austriackiej pozwoli udowodnić, iż amerykańska Partia Demokratyczna przeszła spore przeobrażenia.
Zieliński: Wokół „Patologii transformacji” Witolda Kieżuna - uwagi krytyczne
W tym artykule skupiam się na aspekcie gospodarczym transformacji, świadomie pomijając aspekt ustrojowy. Chociaż oba aspekty podczas transformacji systemowej przenikają się, to jednak możliwe jest ich metodologiczne rozdzielenie. Czynię to ze względu na zwięzłość artykułu. Co istotne, artykuł ten nie stanowi obrony procesów transformacji, których całościowa ocena wymagałaby o wiele więcej miejsca — stanowi jednak obronę analizy procesów transformacyjnych przed niepotrzebnym emocjonalizmem.
Machaj: Imperialne interpretacje rewolucji przemysłowej w Anglii
Rewolucja przemysłowa jest symbolem gwałtownego przełomu w filozofii gospodarowania, który dokonał się w osiemnastowiecznej gospodarce Wielkiej Brytanii. Fakt ten stał się początkiem nowej ery w dziejach człowieka, którą Joel Mokyr trafnie określa mianem „gospodarki oświeconej”. W wyniku owego ekonomicznego oświecenia (w szczególności społeczności „zachodnich”) nastała największa w historii aprobata dla idei aktywnego przedsiębiorczego działania
Szabaciuk: Stanowisko reprezentantów Szkoły Austriackiej wobec działalności politycznej amerykańskich Republikanów w kwestiach ekonomicznych i wolności jednostek w II połowie XIX wieku
Celem artykułu jest omówienie stanowiska reprezentantów Szkoły Austriackiej wobec działalności politycznej Republikanów w okresie II połowy XIX wieku. Niniejszy artykuł wykaże, że według przedstawicieli Szkoły Austriackiej Republikanie głosili i realizowali program merkantylistyczny, w tym rozszerzali zakres subsydiów dla wielkiego biznesu a także taryf celnych oraz ograniczali wolność jednostek i wolny rynek. Autor udowodni, że dla „austriaków” dziewiętnastowieczni Republikanie byli politykami, których celem było ograniczenie wolności i rozszerzenie władzy państwa oraz centralizacja.
Tovey: Jak Keynes niemal zapobiegł Keynesowskiej rewolucji
Jest 30 października 1929 roku. Kolejny rześki jesienny dzień na Manhattanie. 33-piętrowy hotel Savoy-Plaza rzuca długi cień na Central Park. U stóp hotelu leży finansista. Jego ciało jest nieruchome, a ostatni oddech, wyrzucony siłą uderzenia, zmienia się właśnie w krwawą mgiełkę.
Machaj: Od młocarni do Ubera i dalej
Kilka dni temu doszło w Polsce do ataku na samochody kierowców Ubera. Napastnicy wylewali na ich pojazdy śmierdzącą ciecz. Warto zdać sobie sprawę z tego, że takowe siły społeczne — prowadzące niejednokrotnie do wandalskich zachowań — nie są niczym nowym w historii ludzkości. W gruncie rzeczy są znane już od setek lat i od setek lat utrzymywały bardzo niski poziom życia gospodarczego.
Khan: Dlaczego Bliski Wschód nie jest sprawnym rynkiem?
Według badacza historii gospodarczej Timura Kurana, „około dziesiątego wieku, Bliski Wschód był jednym z najbardziej rozwiniętych gospodarczo regionów na świecie pod względem standardu życia, technologii, wydajności rolnictwa, umiejętności czytania i pisania oraz kreatywności instytucjonalnej. Jedynie Chiny mogły być uważane za bardziej rozwinięte”. W dzisiejszych czasach Bliski Wschód jest ofiarą historycznych przeszkód prawnych, które zwiększyły preferencję czasową konsumentów i inwestorów, oraz nieudanych prób restrukturyzacji prawa islamskiego, które miały pozwolić mu podążać za zmianami zachodzącymi w świecie handlu.
Mises: Jak pierwsi kapitaliści uchronili Europę przed klęską
Dwieście lat temu, przed nadejściem kapitalizmu, człowiek miał ten sam status społeczny od początku do końca swojego życia. Dziedziczył go po swoich przodkach bez możliwości zmiany. Jeśli urodził się biedny, na zawsze pozostawał biedakiem, a jeśli urodził się bogaty — jako lord lub książę — otrzymywał księstwo wraz z jego dobytkiem na całe swoje życie.
Rothbard: Wstęp do wydania czwartego „Wielkiego Kryzysu w Ameryce”
Twierdzenie, że z punktu widzenia konsumenta i podatnika lepsze od wyższych cen są podatki, jest absurdalne. Jeśli z powodu inflacji cena danego produktu wzrośnie, to konsument na tym straci, jednak wciąż może cieszyć się korzyściami, jakie mu ten produkt daje. Kiedy jednak rząd, chcąc ograniczyć wzrost cen, podnosi podatki, konsument nie dostaje nic w zamian. Traci on po prostu swoje pieniądze bez żadnych korzyści.
Rothbard: Wstęp do wydania trzeciego „Wielkiego Kryzysu w Ameryce”
Ekonomiści, będąc świadkami katastrofalnych konsekwencji swoich błędnych teorii i zdając sobie sprawę z tego, że ich nadzieje i plany nie spełniły się, są coraz bardziej zakłopotani i zdesperowani. Wyraźnie można zauważyć, że nie mają oni żadnego pojęcia o tym, co należy teraz zrobić, ani nawet nie potrafią wyjaśnić obecnego bałaganu. Jedyne, co potrafią, to na przemian przyspieszać i hamować z zadziwiającą wręcz gwałtownością w nadziei, że któreś z tych rozwiązań w końcu zadziała.
Moroń: Henry Hazlitt vs Plan Marshalla
Hazlitt rozpoczął polemikę z orędownikami Planu Marshalla, gdy tylko pojawiły się pierwsze wzmianki o zamiarze udzielenia pomocy gospodarczej krajom Europy. Pierwszy felieton jego autorstwa na ten temat ukazał się pod koniec marca 1947 r., wkrótce po ogłoszeniu przez Trumana zamiaru przejęcia brytyjskich zobowiązań pomocy greckiemu rządowi, walczącemu z komunistyczną partyzantką[5]. Kolejne teksty dotyczące Planu Marshalla ukazywały się przez cały okres jego działania, czyli do 1952 r.
