Kwaśnicki: Rewolucja Znamienita 1988-89
To, co wydarzyło się w Europie Centralnej i Środkowej w drugiej połowie 1989 roku, a co zostało w bezpośredni sposób zainicjowane wydarzeniami w Polsce w pierwszej połowie tego roku, nazywane jest często Jesienią Ludów. Ma to sugerować podobieństwo do zdarzeń, jakie wydarzyły się w niemalże całej Europie w 1848 roku, zwanych Wiosną Ludów. Analogia ta wydaje mi się chybiona, z co najmniej dwóch powodów.
Jabłecki: Marksowska wizja ewolucji kapitalizmu - spojrzenie krytyczne
W przedmowie do nowego, amerykańskiego, wydania swoich "Głównych murtów marksizmu" Leszek Kołakowski celnie zauważa, że doktryny filozoficzne, które przez długi czas cieszyły się znaczną popularnością nigdy do końca nie wymierają. Nawet z pozoru odrzucone przez główny nurt, zmieniają tylko swój styl oraz język i nadal przenikają rozmaite dziedziny kultury, wciąż zdolne budzić w ludziach tę samą nadzieję lub ten sam strach, co dawniej.
Wozinski: Rothbard i Hayek: rynek widziany oczami scholastyka i pozytywisty
Obydwaj byli uczniami Ludwiga von Misesa. Światu znany jest dziś jednak tylko Hayek. A szkoda, bo poglądy wolnorynkowe utożsamiane są dziś niemal całkowicie z jego wizją nauki i społeczeństwa. Rehabilitujący scholastykę Murray Rothbard pozostaje osobą niemodną i niemal zupełnie nieznaną.
Chrupczalski: Ekonomiczna analiza prawa
Przedstawiamy pracę Szymona Chrupczalskiego, współpracownika Instytutu Misesa, jednego z najaktywniejszych wolontariuszy realizujących projekt "Lekcje ekonomii".
Wojtyszyn: Szkoła prawa natury od Hugona Grocjusza do Johna Locke'a
Esej ukazał się w roku 2007, w zeszycie naukowym Wrocławskie Studia Erazmiańskie. Zapraszamy do lektury.
Kaczmarczyk: Państwo jako źródło niestabilności gospodarczej
W dniach 15-16 maja 2009 w Łącznej koło Kielc odbyła się konferencja "Funkcje władz publicznych w gospodarce rynkowej". Jej organizatorami były Uniwersytet Wrocławski i Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach. Jedną z prelekcji wygłosił dr Hubert Kaczmarczyk, uczestnik Letniego Seminarium Austriackiego 2008 w Lubeni. Duże zainteresowanie publiczności wzbudziła zaprezentowana przez autora koncepcja 100% rezerwy bankowej i austriacka krytyka rezerwy cząstkowej. Zapraszamy do lektury referatu.
Kaczmarczyk: Szkoła Austriacka w ekonomii i naukach społecznych
Artykuł omawia poglądy przedstawicieli Szkoły Austriackiej na rolę bankowości i pieniądza w gospodarce wolnorynkowej.
Zieliński: Minister Czuma, prawo do posiadania broni i hoplofobia
Gdy w marcu 2008 roku ówczesny poseł Andrzej Czuma przedstawił swój projekt ustawy o dostępie do broni, zawrzało. Polacy mieliby w myśl ustawy dużo łatwiejszy dostęp do broni niż obecnie.
Fijor: O nieopłacalności kopiowania
Wbrew przekonaniu większości Polaków tworzone i wdrażane przez zachodnie rządy pakiety antykryzysowe i stymulacyjne są błędne i gospodarce szkodzą. W tej sytuacji nie tylko nie musimy, ale i nie możemy ich kopiować!
Wiśniewski: Efekt zapadki i przyszłość wolności
Tzw. efekt zapadki, opisany najpełniej przez Roberta Higgsa, to zjawisko polegające na gwałtownym rozroście struktur rządowych w obliczu sytuacji kryzysowych, oraz na braku redukcji tychże struktur do dawnego poziomu w okresie pokryzysowym. Dotychczas badane metodą analizy historycznej, otwiera ono również szerokie – i wciąż prawdopodobnie nie w pełni wykorzystane – możliwości badawcze na płaszczyźnie prakseologicznej.
Gniadek: Chrześcijańska gościnność w Unii Europejskiej
W świecie, gdzie występuje podział na państwa, imigracja stwarza sztuczny problem. Napływ cudzoziemców w obręb granic państwowych i decyzja o wpuszczeniu takich osób lub ich wyjazd nie zależy już od decyzji prywatnych właścicieli, ale od rządu. Hans-Hermann Hoppe, przedstawiciel austriackiej szkoły w ekonomii i anarchokapitalista, wskazuje na dwie sytuacje, które mają miejsce na co dzień w świecie z państwowymi granicami, a do których nigdy nie doszłoby w ładzie anarchokapitalistycznym. Pierwsza sytuacja to przymusowe wykluczenie, które występuje wtedy, gdy rząd nie wpuści jakiejś osoby na teren swojego państwa, a istnieje choć jeden obywatel tego państwa, który chciałby przyjąć taką osobę na teren swojej posesji. Druga okoliczność to przymusowa integracja, która ma miejsce wtedy, gdy rząd wpuszcza na teren państwa kogoś, kogo nikt nie przyjąłby na teren swojej posesji.
Cukiernik: Produkt prywatny Polski 1995-2006 (według propozycji Rothbarda)
Nie zgadzając się z tradycyjnymi metodami liczenia produktu narodowego, prof. Murray Rothbard zaproponował metodę alternatywną, która byłaby bardziej zbieżna z rzeczywistością. Jego zdaniem do produktu narodowego nie powinno wliczać się produktu wytworzonego przez państwo i sektor publiczny, gdyż nie jest on sprzedawany na rynku, więc nie ma możliwości poznania jego wartości. Poza tym jest on finansowany poprzez podatki, więc stanowi dodatkowe obciążenie dla gospodarki.
Wojtyszyn: Wolnorynkowy porządek społeczno-gospodarczy a faszyzm i nazizm w myśli L. Misesa oraz F. A. Hayeka
Zarówno Mises, jak i Hayek podstawową kategorią swych poglądów oraz wizji prawnych i ekonomicznych uczynili wolność. Ona to, wg nich, była motorem napędowym cywilizacji i wszelkiego postępu. Stanowczo bronili zarówno wolności indywidualnej, jak i ekonomicznej przed atakami doktryn socjalistycznych, które uczynili obiektem swej wszechstronnej krytyki. Sposób postrzegania przez nich ideologii faszyzmu, a także narodowego socjalizmu i ich ocena wynikała z poglądów na temat natury człowieka, porządku społecznego, jak również państwa i jego funkcji. Zasadnym zatem będzie przedstawienie podstawowych zrębów myśli Misesa i Hayeka, które staną się zarazem punktem wyjścia do krytyki obu systemów totalitarnych.
Gabiś: Uporządkowana anarchia
Uporządkowana Anarchia to rezultat dewolucji i rozpadu struktur państwowo-politycznych (narodowych i ponadnarodowych). Na nowej "sfragmentyzowanej" mapie Europy i świata, zamiast dotychczasowych państw, pojawią się niezależne prowincje, regiony, antony, ziemie, krainy, landy, "księstwa", "baronie", hrabstwa, wolne miasta, komuny i gminy, obszary zasiedlenia, autonomiczne strefy, wolne terytoria należące do klanów, szczepów, rodów, rodzin i jednostek, wspólnoty etnokulturalne, religijne i inne, bractwa, stowarzyszenia, fundacje, "cechy", gildie, etniczne i kulturalne "kliki" posiadające własny język i własne networki, wspólnoty światopoglądowe, sekty etc. Dla uproszczenia wszystkie te terytorialne i nie-terytorialne twory będę nazywał polis.
Czarniecki: Reklama (plus polemika)
[Przypominamy, że w dziale "Working Papers" publikowane są robocze teksty nadsyłane przez różnych autorów, nie zawsze reprezentujących poglądy szkoły austriackiej] Specjaliści "pochodzenia handlowego", już dawno wiedzieli, że nie jest tak jak głosi prawo podaży i popytu. To czy klient kupi towar zależy głównie od nasilenia emocji, które on handlowiec potrafi powiązać z tym towarem. Musi dotrzeć do jego pokładów irracjonalności, uderzyć umiejętnie w struny zawiści, łakomstwa, pychy, strachu, bo przedmiotem sprzedaży nie są właściwości produktu lecz intensywność potrzeb, które jest on zdolny choćby przez chwilę wzbudzić u kupującego.
Czarniecki: Substytuty
Praktyka nie interesuje się teorią, nie ma na to czasu, zajęta realizacją kolejnych wyznaczonych celów. Jeżeli teoria "podpowie" nowe narzędzie, praktyk je sprawdzi i porówna jego użyteczność na tle już znanych i zaakceptuje lub odrzuci. Wszystkie narzędzia nawet tak abstrakcyjne jak liczby, pieniądze wyrastały z konkretnej potrzeby.
Czarniecki: Wartość
Reakcje niektórych czytelników strony www.mises.pl uświadomiły mi, że należy głębiej przeanalizować pojęcie wartości. Dlatego tutaj postaram się wykazać, że tzw. wartość wymienna wynika z pojęcia wartości zdefiniowanego w prakseologii.
Czarniecki: Barter
Ostatnio w artykule "Ekonomia i przestrzeń" podważyłem sens tworzenia funkcji popytu. Jak więc możemy powiązać podaż z popytem, gdy nic pewnego nie da się powiedzieć o indywidualnych wyborach. Przeanalizujmy krok po kroku wymianę, poczynając od najprostszej, jaką się da pomyśleć tj. od barteru. Niepodważalnym punktem wyjścia jest stwierdzenie, że wartość tego, co uzyskam z wymiany, musi być równa wartością temu, co przekazałem w zamian.
Witecki: Prawo bez państwa
Jednym z głównych zarzutów przeciw libertarianizmowi jest brak empirycznych dowodów na możliwość funkcjonowania społeczeństwa anarchokapitalistycznego. Z instytucją państwa spotykamy się na każdym etapie historii ludzkości i łatwo w tej sytuacji o wniosek, iż jest ono czymś nieuniknionym.
Walter: Własność, wolność i współdziałanie obywateli w ujęciu Ludwiga von Misesa
Kategorie własności i wolności wydają się być podstawowymi pojęciami, wokół których Ludwig von Mises (1881 – 1973) konstruuje swoje prace. Ten wybitny filozof i ekonomista, jak opisuje to we Wprowadzeniu do Wspomnień Ludwiga von Misesa Friedrich A. von Hayek, przyciągnął do siebie wielkie grono uczniów, choć sam pozostał outsiderem w świecie akademickim. Jego spojrzenie na owe dwie podstawowe kategorie własności i wolności diametralnie różniło się od poglądu głównych nurtów, z jakimi przyszło mu się ścierać.
Czarniecki: Ekonomia i przestrzeń
W ekonomii głównego nurtu, czas i przestrzeń zostały zepchnięte na margines specjalistycznych rozważań(ekonomia przestrzeni, logistyka). Podczas gdy zwykłe doświadczenie poucza nas, że już elementarne zmienne ekonomiczne takie jak ceny, podaż, popyt różnych produktów muszą być dookreślane co do czasu i miejsca ich występowania.