Machaj: Co wolno wojewodzie...
Parę tygodni temu świat obiegła szokująca wiadomość o malwersacjach finansowych dokonanych przez maklera jednego z najbardziej liczących się francuskich banków. Jérôme Kerviel, bo o nim mowa, zdołał ponoć wyprowadzić z Société Générale blisko 5 miliardów euro. Tak, nie pomyliłem się, calutkie 5 miliardów. Ponieważ nie mam odpowiedniego materiału dowodowego, ciężko mi rozstrzygnąć, czy faktycznie jest przebiegłym złodziejem elektronicznym, czy też może bank w swojej obecnej krytycznej sytuacji finansowej szuka kozłów ofiarnych dla swoich miliardowych strat, towarzyszących niedawnym spadkom giełdowym. Chciałbym jednak powiedzieć o jednej szczególnej rzeczy, na którą praktycznie nikt nie zwrócił uwagi.
Raico: Keynes i czerwoni
Powszechny jest w środowisku akademickim pogląd, że John Maynard Keynes był modelowym klasycznym liberałem w duchu Locke'a, Jeffersona i Tocqueville'a. Zwykło się uważać, że podobnie jak oni, Keynes był szczerym, przykładowym wręcz zwolennikiem wolnego społeczeństwa. Jeśli w sposób oczywisty różnił się on od klasycznych liberałów w pewnych ważnych kwestiach, to tylko dlatego że starał się on przystosować istotę idei liberalnej do nowych warunków gospodarczych.
Falkowski: Skazani na euro
Meyer Amshel Rothschild miał powiedzieć: „Pozwólcie mi emitować i kontrolować pieniądz w jakimś kraju, a będzie mi obojętne, kto w nim stanowi prawa”. Jeśli miał rację, to pozwalając Brukseli emitować i kontrolować nasze pieniądze, oddajemy jej co najmniej część suwerenności. 1 lutego 2008 w siedzibie „Rzeczpospolitej” w Warszawie odbyła się debata „EURO w Polsce - nadzieja czy zagrożenie”. Wziął w niej udział m.in. prezes NBP Sławomir Skrzypek.
Callahan: Jak wolne społeczeństwo mogłoby rozwiązać problem globalnego ocieplenia?
Zdecydowałem się na potrzeby tego artykułu założyć, że to ludzie spowodowali globalne ocieplenie. Wykażę tutaj, że mimo to proponowane przez zielonych metody rozwiązania tego problemu, takie jak wprowadzenie podatków lub regulacji, nie mogą zdać egzaminu. Wolny rynek jest optymalnym rozwiązaniem dla gospodarki, niezależnie od tego, ilu w społeczeństwie jest aniołów i diabłów. Z tych samych przyczyn wolny rynek góruje nad rządowym interwencjonizmem, niezależnie od wrażliwości ziemskiego ekosystemu.
Machaj: Liberalizm Sadurskiego i utopia socjaldemokracji
Znany publicysta polskiej blogosfery Wojciech Sadurski zaproponował trafny podział liberalizmu na na dwa rodzaje. (...) Samo rozróżnienie dokonane przez autora jest jak najbardziej poprawne. Niemniej jednak jego stanowisko wymaga komentarza.
Wojtyszyn: Wolnorynkowy porządek społeczno-gospodarczy a faszyzm i nazizm w myśli L. Misesa oraz F. A. Hayeka
Zarówno Mises, jak i Hayek podstawową kategorią swych poglądów oraz wizji prawnych i ekonomicznych uczynili wolność. Ona to, wg nich, była motorem napędowym cywilizacji i wszelkiego postępu. Stanowczo bronili zarówno wolności indywidualnej, jak i ekonomicznej przed atakami doktryn socjalistycznych, które uczynili obiektem swej wszechstronnej krytyki. Sposób postrzegania przez nich ideologii faszyzmu, a także narodowego socjalizmu i ich ocena wynikała z poglądów na temat natury człowieka, porządku społecznego, jak również państwa i jego funkcji. Zasadnym zatem będzie przedstawienie podstawowych zrębów myśli Misesa i Hayeka, które staną się zarazem punktem wyjścia do krytyki obu systemów totalitarnych.
Rockwell: Kredyty hipoteczne - głos Amerykanina
Llewellyn Rockwell jr, prezes amerykańskiego Instytutu isesa na temat kryzysu na rynku kredytów hipotecznych w USA.
Machaj: Nadchodzi kolejna lekcja
Austriacka teoria cyklu koniunkturalnego kojarzona jest głównie (całkiem słusznie zresztą) z imponującymi publikacjami noblisty, Friedricha Augusta von Hayeka. I chociaż jego wkład w tę teorię jest z pewnością największy w historii myśli ekonomicznej, to jednak należy pamiętać, że jej korzenie sięgają dużo głębiej. Pieniężny mechanizm wahań był sprawnie zaprezentowany przez przedstawicieli Currency School, swoistych proto-monetarystów; znał go już dobrze ojciec założyciel ekonomii, Richard Cantillon.
Adam Heydel: Ludwik Mises o liberalizmie
Książki Misesa (Gemeinwirtschaft i Liberalismus) wywołały ożywioną dyskusję w nauce europejskiej. Uważam je za najzręczniejszą, obok prac Gustawa Cassela, obronę liberalizmu i atak na wszystkie kierunki z liberalizmem niezgodne. Atak ten zręczny jest nietylko ze względu na talent pisarski i werwę polemiczną autora, ale przedewszystkiem dlatego, że Mises posługuje się najbardziej nowoczesną bronią nauki ekonomji, opiera mianowicie wszystkie swoje rozumowania logicznie i konsekwentnie na założeniach teoretycznych szkoły subjektywnej. Każdy sąd szczegółowy, o protekcjonizmie celnym, etatyzmie, interwencjonizmie wynika bezpośrednio z tej podstawy i do niej da się logicznie sprowadzić. Ponieważ zaś sam autor myśli logicznie, więc wrażenie jednolitości i konsekwencji myśli jest bardzo silne. Obalić te rozumowania można tylko, uderzając w podstawę. Podstawa zaś, mimo wszystkiego, co o niej mawiają przeciwnicy, jest opoką.
Wywiad z Juliuszem Jabłeckim na temat kryzysu na amerykańskim rynku kredytowym
W klasycznym ujęciu austriackim załamanie wiąże się z realokacją kapitału ze sfery dóbr produkcyjnych do sfery dóbr konsumpcyjnych. Opublikowane przed paroma dniami dane z rynku amerykańskiego pokazują, że wciąż ceny dóbr produkcyjnych rosną znacznie szybciej niż ceny dóbr wchodzących w skład koszyka na podstawie którego oblicza się CPI (Consumer Price Index). Choć indeksy cen mogą być zwodnicze, wskazują, że raczej trudno na razie mówić o przełamaniu boomu w skali całej gospodarki. Tąpnięcie w Ameryce jednak bez wątpienie już się zaczęło – na rynku kredytów mieszkaniowych. Od dłuższego czasu ekspansja monetarna zasilała boom na rynku nieruchomości; banki bez opamiętania udzielały kredytów hipotecznych, a zaciągający je konsumenci dodatkowo przyczyniali się do wzrostu cen domów i mieszkań. Problem w tym, że kiedy ceny nieruchomości wyhamowały i zaczęły spadać, kredytobiorcy ze zdumieniem odkrywali, że – po spadku cen – są bankom winni więcej niż w rzeczywistości kosztują ich domy lub mieszkania. Banki już przeczuwają, że będą ogromne problemy ze spłatą wszystkich zobowiązań – a to grozi bankructwem i kolosalnymi problemami dla całego systemu finansowego.
Henderson: Czy tylko bogaci się bogacą? Nie!
„W czasach, kiedy bogaci są jedyną grupą dochodową, która staje się jeszcze bogatsza” – tak zaczyna się artykuł z 13 kwietnia w „Washington Post” (Blaine Harden, As the Rich Ride In, Many Are Priced Out of Homes on the Range). Jednak w tym trzynastowyrazowym zdaniu, które często powtarza się w różnych wersjach w rozmowach i gazetach, można znaleźć nie jeden, ale dwa błędy.
Rothbard: Notatka na temat katolicyzmu, protestantyzmu i kapitalizmu
W ciągu ostatnich kilku lat grupa badaczy (z których większość można nazwać „prawicowymi katolikami”) podjęła się rewizji powszechnych opinii na temat narodzin ekonomii i kapitalizmu, według których leseferystyczna myśl ekonomiczna i wolnorynkowa polityka gospodarcza, dzięki którym nastąpił rozwój kapitalizmu, powstały wskutek zrzucenia kajdan średniowiecznego katolicyzmu.
Rockwell: Lata 30. wróciły
Poddenerwowanie na rynkach kapitałowych, gospodarka pijana kredytem i politycy domagający się różnych form dyktatury: brzmi znajomo! Przypomnijmy, że przez jakieś 10 lat świat szalał, zanim w 1929 roku zdarzył się krach na giełdzie, który zawdzięczamy Rezerwie Federalnej. Krachowi towarzyszył upadek resztek ideologii liberalnej, której fundamentem było twierdzenie, że aby społeczeństwo i gospodarka doznały prosperity, to rząd powinien zostawić je w spokoju. Po nadejściu wielkiego kryzysu, w Stanach Zjednoczonych i Europie zapanowało powszechne przekonanie, że wolność nie zdaje egzaminu. Ludziom potrzeba silnych przywódców, którzy kierowaliby gospodarką i społeczeństwem.
DiLorenzo: Windowanie podatków
Ci sami politycy, którzy latami łupili podatników, w roku wyborów zmienili się – przynajmniej na pozór – w zwolenników „obniżania podatków”. Republikański gubernator Maryland Robert Ehrlich wysunął „śmiałą” propozycję takiego obcięcia podatków od nieruchomości, że przeciętny właściciel domu w Maryland zaoszczędziłby całe czterdzieści dolarów rocznie, prawie tyle, by móc raz pójść na mecz baseballowy z udziałem Baltimore Orioles. A to wszystko po tym, jak gubernator podniósł stopę podatku o 57%.
Gabiś: Uporządkowana anarchia
Uporządkowana Anarchia to rezultat dewolucji i rozpadu struktur państwowo-politycznych (narodowych i ponadnarodowych). Na nowej "sfragmentyzowanej" mapie Europy i świata, zamiast dotychczasowych państw, pojawią się niezależne prowincje, regiony, antony, ziemie, krainy, landy, "księstwa", "baronie", hrabstwa, wolne miasta, komuny i gminy, obszary zasiedlenia, autonomiczne strefy, wolne terytoria należące do klanów, szczepów, rodów, rodzin i jednostek, wspólnoty etnokulturalne, religijne i inne, bractwa, stowarzyszenia, fundacje, "cechy", gildie, etniczne i kulturalne "kliki" posiadające własny język i własne networki, wspólnoty światopoglądowe, sekty etc. Dla uproszczenia wszystkie te terytorialne i nie-terytorialne twory będę nazywał polis.
Czarniecki: Reklama (plus polemika)
[Przypominamy, że w dziale "Working Papers" publikowane są robocze teksty nadsyłane przez różnych autorów, nie zawsze reprezentujących poglądy szkoły austriackiej] Specjaliści "pochodzenia handlowego", już dawno wiedzieli, że nie jest tak jak głosi prawo podaży i popytu. To czy klient kupi towar zależy głównie od nasilenia emocji, które on handlowiec potrafi powiązać z tym towarem. Musi dotrzeć do jego pokładów irracjonalności, uderzyć umiejętnie w struny zawiści, łakomstwa, pychy, strachu, bo przedmiotem sprzedaży nie są właściwości produktu lecz intensywność potrzeb, które jest on zdolny choćby przez chwilę wzbudzić u kupującego.
Czarniecki: Substytuty
Praktyka nie interesuje się teorią, nie ma na to czasu, zajęta realizacją kolejnych wyznaczonych celów. Jeżeli teoria "podpowie" nowe narzędzie, praktyk je sprawdzi i porówna jego użyteczność na tle już znanych i zaakceptuje lub odrzuci. Wszystkie narzędzia nawet tak abstrakcyjne jak liczby, pieniądze wyrastały z konkretnej potrzeby.
Czarniecki: Wartość
Reakcje niektórych czytelników strony www.mises.pl uświadomiły mi, że należy głębiej przeanalizować pojęcie wartości. Dlatego tutaj postaram się wykazać, że tzw. wartość wymienna wynika z pojęcia wartości zdefiniowanego w prakseologii.
Czarniecki: Barter
Ostatnio w artykule "Ekonomia i przestrzeń" podważyłem sens tworzenia funkcji popytu. Jak więc możemy powiązać podaż z popytem, gdy nic pewnego nie da się powiedzieć o indywidualnych wyborach. Przeanalizujmy krok po kroku wymianę, poczynając od najprostszej, jaką się da pomyśleć tj. od barteru. Niepodważalnym punktem wyjścia jest stwierdzenie, że wartość tego, co uzyskam z wymiany, musi być równa wartością temu, co przekazałem w zamian.
Witecki: Prawo bez państwa
Jednym z głównych zarzutów przeciw libertarianizmowi jest brak empirycznych dowodów na możliwość funkcjonowania społeczeństwa anarchokapitalistycznego. Z instytucją państwa spotykamy się na każdym etapie historii ludzkości i łatwo w tej sytuacji o wniosek, iż jest ono czymś nieuniknionym.
Walter: Własność, wolność i współdziałanie obywateli w ujęciu Ludwiga von Misesa
Kategorie własności i wolności wydają się być podstawowymi pojęciami, wokół których Ludwig von Mises (1881 – 1973) konstruuje swoje prace. Ten wybitny filozof i ekonomista, jak opisuje to we Wprowadzeniu do Wspomnień Ludwiga von Misesa Friedrich A. von Hayek, przyciągnął do siebie wielkie grono uczniów, choć sam pozostał outsiderem w świecie akademickim. Jego spojrzenie na owe dwie podstawowe kategorie własności i wolności diametralnie różniło się od poglądu głównych nurtów, z jakimi przyszło mu się ścierać.
