Gordon: Czy istnieje prawo do secesji?
Jak wiedzą uczniowie Maculaya, klasyczny liberalizm opiera się na regule samoposiadania: każdy człowiek jest prawowitym właścicielem swojego ciała. Jednocześnie obok tego prawa, według klasycznych liberałów, poczynając od Locke'a, a na Rothbardzie kończąc, funkcjonuje prawo do zawłaszczenia mienia niczyjego.
Reisman: Dlaczego nazizm był socjalizmem oraz dlaczego socjalizm jest totalitaryzmem
Kiedy przypomnimy sobie, że w Niemczech rządziła Narodowo-Socjalistyczna Niemiecka Partia Robotnicza, uwagi Misesa o istnieniu socjalizmu w tym kraju mogą nie wydać się niczym szczególnym. Jaki system gospodarczy ma być bowiem w państwie, rządzonym przez partię ze słowem „socjalistyczna” w nazwie, jeśli nie socjalizm? Mimo to praktycznie nikt nie uważa nazistowskich Niemiec za państwo socjalistyczne. Dalece bardziej powszechnym jest mniemanie — jak uważali komuniści i inni marksiści — że reprezentuje ono pewną formę kapitalizmu.
Margit von Mises: Jak się poznaliśmy
Z okazji dnia św. Walentego publikujemy fragmenty wspomnień Margit von Mises - żony Ludwiga - która opisuje m.in. dzień, w którym poznała swojego przyszłego, ukochanego "Lu": "Tego wieczoru było sześcioro gości, a jednym z nich był Ludwig von Mises, czterdziestoczteroletni profesor ekonomii, który miał również stopień naukowy z prawa uzyskany na Uniwersytecie Wiedeńskim. Ale owego wieczoru nie miałam pojęcia, kim był. Zrobiły na mnie wrażenie jego piękne, jasnoniebieskie oczy, zawsze skoncentrowane na osobie, z którą rozmawiał. Jego ciemne włosy, już trochę posiwiałe na bokach, były perfekcyjnie rozdzielone przedziałkiem. Podobały mi się jego dłonie ― długie i cienkie palce w oczywisty sposób wskazywały, że nie używał ich do pracy fizycznej. Był ubrany ze stonowaną elegancją. Ciemny, szyty na miarę garnitur, dobrze dopasowany krawat. Jego poza zdradzała byłego oficera (...)".
Mises: Zasadnicze problemy ludzkiej egzystencji
Wiedza ekonomiczna jest zasadniczym elementem konstrukcji ludzkiej cywilizacji. Jest fundamentem, na którym zbudowane zostały wszystkie osiągnięcia współczesnego przemysłu, a także moralne, intelektualne i medyczne osiągnięcia minionych wieków. Od ludzi zależy, czy we właściwy sposób skorzystają ze wspaniałego skarbu tej wiedzy, czy pozostawią go niewykorzystanym.
Hoppe: Jak Mises odbudował ekonomię?
W poszukiwaniu fundamentów ekonomii Mises wykracza poza intuicję. Podejmuje wyzwanie rzucone przez empiryzm i historyzm w celu systematycznego zrekonstruowania podstaw, na których owe przeczucia mogą być zrozumiane jako poprawne i uzasadnione. Nie chce on w ten sposób pomóc w ustanowieniu nowej dyscypliny ekonomii. Bynajmniej, poprzez wyjaśnienie tego, co wcześniej pojmowano wyłącznie intuicyjnie, Mises wykracza daleko poza to, czego dotychczas dokonano. Rekonstruując racjonalne fundamenty intuicji ekonomistów, daje nam pewność co do właściwej ścieżki ku wszelkim przyszłym odkryciom w ekonomii oraz zabezpiecza nas przed systematycznym intelektualnym błędem.
Ludwig von Mises: ekonomista, filozof, wizjoner
W 131. rocznicę urodzin Ludwiga von Misesa publikujemy wybór cytatów z tekstów Misesa zamieszczonych w czasopiśmie „The Freeman”. Znajdziemy tu podstawowe myśli Misesa o procesie rynkowym, prakseologii, zjawisku zysków i start, pieniądzu.
Gordon: Filozoficzne źródła austriackiej szkoły ekonomii
Filozofia, choć nie dominowała, to jednak towarzyszyła austriackiej ekonomii na każdym etapie jej rozwoju. Carl Menger rozwijał swoje koncepcje metodologiczne w rywalizacji z niemiemiecką szkołą historyczną, Eugen Böhm-Bawerk pozostawał pod wpływem nominalizmu, natomiast Ludwig von Mises odpierał ataki ze strony filozofów Koła Wiedeńskiego. Przedstawiciele szkoły austriackiej wywarli istotny, choć nie zawsze doceniany, wpływ na rozwój nowożytnej myśli filozoficznej.
Bylund: Pochodzenie rynków i pieniądza
Według Misesa i Mengera rozwój rynków i pieniądza to efekt działań ludzi, którzy zrozumieli korzyści płynące ze współpracy i specjalizacji. Dla Smitha i Hayeka pojawienie się podziału pracy i powszechnego środka wymiany to raczej efekt historycznego przypadku. Rację mają Menger i Mises — rynki i pieniądz powstały na bazie socjalistycznej wspólnoty plemiennej jako wyższa cywilizacyjnie forma gospodarowania, która powstała, bo ludzie zrozumieli korzyści płynące z prywatnej własności i podziału pracy.
Hoppe: Dlaczego Mises (a nie Hayek)?
Hayek jest bardziej znany wśród środowisk naukowych niż Mises. Ludzie, którzy piszą o nobliście, na ogół nie są ekonomistami — znają Hayeka z prac dotyczących filozofii politycznej. W tych właśnie pracach widać największą różnicę między Hayekiem a Misesem. Mises to radykalny klasyczny liberał nieskory do kompromisów, podczas gdy Hayek w swoich pracach z łatwością przystaje na wiele politycznych i gospodarczych pomysłów socjaldemokratów. Tym samym stawianie Hayeka za wzór wolnościowego myśliciela jest niezwykle wygodne dla tych, którym bliskie są idee socjalistyczne.
Sanchez: Co zapoczątkowuje rozwój społeczeństwa?
Wyższa produktywność podziału pracy wraz ze zdolnością dostrzeżenia tego faktu przez człowieka stanowi pierwotne źródło, z którego wypływają sympatia, moralność, prawo oraz samo społeczeństwo.
Sanchez: Istotne znaczenie społecznej harmonii
Wszyscy mamy wspólny interes — czy zdajemy sobie z tego sprawę, czy nie — w zachowaniu i rozszerzeniu kapitalizmu i liberalnego porządku. Naprawdę istnieje harmonia korzyści. Pod wszystkimi błędami i przemocą tysiącleci cały czas tkwiła jasna twarz zgody. Ponowne jej odkrycie jest zadaniem, które ciąży na ekonomii i utylitarystycznym liberalizmie, kontynuowanych w duchu tradycji Ludwiga von Misesa.
Mises: Zasada solidnego pieniądza
Niemożliwe jest zrozumienie znaczenia idei solidnego pieniądza, jeżeli nie pojmie się, iż była ona pomyślana jako instrument ochrony swobód obywatelskich przed despotycznymi naruszeniami ze strony rządów. Pod względem ideologicznym znajduje się w tej samej kategorii, co konstytucje i karty praw. Żądania gwarancji konstytucyjnych oraz kart praw były reakcją na arbitralne rządy i nieprzestrzeganie dawnych zwyczajów przez królów. Postulat solidnego pieniądza wzniesiono pierwotnie jako odpowiedź na książęce praktyki psucia monety a rozwinięto go po osiemnastowiecznych eksperymentach rządów z papierowym pieniądzem.
Mises: Elita w kapitalizmie
Jeśli jest coś złego w zachowaniu większości, bardziej należy obwiniać elity za niezdolność albo niechęć do przekonania innych do wyższych wartości. Poważny kryzys naszej cywilizacji spowodowany jest nie tylko wadami mas, ale także porażką elit.
Mises: Co naziści zapożyczyli od Marksa?
Niemieccy nacjonaliści musieli zmierzyć się dokładnie z tym samym problemem, co marksiści. Oni także nie byli w stanie wykazać poprawności własnych twierdzeń ani udowodnić fałszu teorii ekonomii i prakseologii. Schronili się więc pod dachem polilogizmu, przygotowanego dla nich przez marksistów.
Schulak i Unterköfler: Austriacka krytyka marksizmu
W czasie debaty nacjonalizacyjnej roku 1919, Mises bronił własności prywatnej i gospodarki rynkowej, posługując się argumentem o ich ekonomicznej efektywności. Tego poglądu musiał jednak bronić niemalże w pojedynkę, gdyż wielu członków szkoły austriackiej zostało mianowanych na stanowiska w centralnych urzędach, przechodząc do obozu etatystów. Wyglądało to tak, jak gdyby kompletnie zapomnieli, że akademicka rozprawa z marksizmem na żadnym uniwersytecie nie była tak głęboka i owocna jak w Wiedniu.
Bunyk i Skaskiw: Poszukiwania miejsca narodzin Ludwiga von Misesa
Fakt, że Ludwig von Mises urodził się we Lwowie (dzisiejsza Ukraina, wówczas Austro-Węgry) jest znany każdemu, kto śledził jego biografię. Jednak do tej pory dokładne miejsce jego urodzin pozostawało nieznane.
Mises: Nierówność bogactwa i dochodów
Przewaga konsumentów wynika z ich władzy do przekazywania kontroli nad materialnymi czynnikami produkcji, a przez to organizowaniem produkcji, tym przedsiębiorcom, którzy służą im w najefektywniejszy sposób. Pociąga to za sobą nierówność bogactwa i dochodów. Żeby pozbyć się nierówności bogactwa i dochodów, trzeba więc pozbyć się kapitalizmu i przyjąć socjalizm.
Mises: Perspektywy dla oszczędzania i inwestowania
Jeśli pracownik przejmuje wszystkie korzyści ze „wzrostu wydajności” uzyskanego dzięki inwestycji w dodatkowy kapitał, nic nie jest pozostawione dla ludzi, którzy wytworzyli ten kapitał i spowodowali, że zainwestowanie go było możliwe. Przy takim podejściu, oszczędzanie, akumulacja kapitału oraz inwestowanie nie będą się dłużej opłacać i nadejdzie ich kres. Nie nastąpi wtedy już żaden postęp gospodarczy.
Rothbard: W obronie skrajnego aprioryzmu
Rothbard broni prakseologii, tj. twierdzi, że: a) fundamentalne aksjomaty i przesłanki ekonomii są bezwzględnie prawdziwe; b) twierdzenia i konkluzje wydedukowane za pomocą praw logiki z tych przesłanek są wskutek tego również bezwzględnie prawdziwe; c) w związku z tym nie ma potrzeby empirycznego „testowania" ani przesłanek, ani konkluzji; d) wydedukowane twierdzenia nie mogą być testowane, nawet jeśli byłoby to pożądane.
Mises: Państwo i rynek
Rynek w najszerszym znaczeniu tego terminu to proces obejmujący wszystkie dobrowolne i spontaniczne działania człowieka. Jest domeną ludzkiej inicjatywy i wolności oraz płaszczyzną, na której realizują się wszystkie osiągnięcia człowieka. Państwo posiadające siłę, która chroni rynek przed destrukcyjnym stosowaniem przemocy, jest srogim aparatem przymusu i nacisków; jest systemem nakazów i zakazów, a jego uzbrojona służba zawsze czuwa, by prawa były wprowadzane w życie.
Mises: Kluczowa rola oszczędzania oraz dóbr kapitałowych
Jedyna metoda podwyższenia poziomu płac polega na zwiększeniu ilości kapitału przypadającego na jednego pracownika. Większe inwestycje oznaczają dostarczenie pracownikowi bardziej wydajnych narzędzi. Dzięki lepszym maszynom i narzędziom, ilość wyprodukowanych produktów wzrośnie, a ich jakość ulegnie poprawie. Gdy krańcowa produktywność pracowników będzie stale przewyższała ich płacę (z powodu lepszej wydajności), przedsiębiorca będzie w stanie — a nawet, z powodu konkurencji, będzie zmuszony — zapłacić im więcej za wykonywaną pracę.
