Rockwell: Murray N. Rothbard

Murray N. Rothbard

Llewellyn H. Rockwell, Jr.

Tłumaczenie: Jan Lewiński

Na wolnym rynku każdy zarabia według miary własnej skuteczności w spełnianiu życzeń konsumentów. W ekonomii państwowej redystrybucji każdy zarabia proporcjonalnie do własnych możliwości ograbiania producentów. — Murray Newton Rothbard

Murray N. Rothbard (1926-1995) był człowiekiem wyposażonym jedynie w maszynę do pisania, a stał się inspiracją do globalnej odnowy nauk wolnościowych. Podczas 45 lat badań i pisania, w 25 książkach i tysiącach artykułów, walczył z każdym niszczycielskim trendem poprzedniego wieku – socjalizmem, upaństwowieniem, relatywizmem i scjentyzmem – obudził jednocześnie pasję wolności wśród tysięcy naukowców, dziennikarzy i aktywistów.Ucząc w Nowym Yorku, Las Vegas, Auburn i na konferencjach na całym świecie, Rothbard przewodził renesansowi Austriackiej Szkoły ekonomii. Zenergetyzował zarówno akademicką jak i ludową walkę z wszechwładnym państwem i dworem jego intelektualistów.

Tom pierwszy i drugi jego znamienitej historii myśli ekonomicznej ukazały się tuż po jego śmierci, opublikowane przez Edwarda Elgara. Podczas gdy inne podręczniki prezentują stabilny marsz do prawdziwych tez, Rothbard prezentuje historię nieznanych geniuszy i zagubionej wiedzy, szanowanych szarlatanów i darzonych respektem błądzących. Obszerna kolekcja najlepszych artykułów naukowych Rothbarda ukazuje się jeszcze tego samego roku w serii wydawcy „Economists of the Century”. Dodatkowo istnieją niepublikowane rękopisy, artykuły i listy mogące wypełnić o wiele więcej tomów.

Rothbard, podobnie jak jego ukochany nauczyciel Mises, pisał zarówno dla szerokiej rzeszy odbiorców, jak i dla profesjonalistów. „Gra toczy się o cywilizację i istnienie ludzkości, a żeby je zachować i umożliwić im rozwój, formalna teoria i nauczanie mimo swojej wagi są niewystarczające”, napisał w 1993 roku. „Klasyczny liberał, obrońca wolnego rynku, szczególnie w dobie galopującego upaństwowienia ma obowiązek podjąć walkę na każdym poziomie społeczeństwa.”

Teoria Rothbarda była jego praktyką. Brał udział w prawie każdym politycznym i społecznym ruchu jego czasów, od kampanii prezydenckiej Roberta Tafta do wyborów w roku 94. Jego ostatni artykuł, który ukazał się w Washington Post, ostrzegał, że Newt Ginrich prawdopodobnie prędzej zdradzi rewolucję niż ją poprowadzi.

Instytut Misesa jest dumny z faktu, że Rothbard prowadził jego programy akademickie przez 13 lat. Przemawiał On na wszystkich jego konferencjach i seminariach naukowych, redagował Review of Austrian Economics, konsultował książki i monografie I pisał dla Free Market. Przede wszystkim nauczał i inspirował uczniów Instytutu – oni niosą jego idee w przyszłość.

Budując na tradycji

Rothbarda porównuje się do największych umysłów w naukach społecznych, ale mądrość i charakter sprawiły, że okazywał wdzięczność swoim poprzednikom. Zdarzeniem, które wpłynęło na kształt jego intelektu była publikacja Human Action Misesa w 1949 roku.

„Brałem udział we wszystkich kursach doktoranckich na Uniwersytecie Columbii”, pisał Rothbard, „bez choćby jednego natknięcia się na coś takiego jak Szkoła Austriacka, nie wspomniawszy o fakcie, że Ludwig von Mises jest jej największym żywym orędownikiem”. A jednak ta książka „rozwiązała wszystkie problemy i nieścisłości, które wyczuwałem w teorii ekonomicznej”.

Rothbard uczęszczał na seminarium Misesa na Uniwersytecie Nowojorskim (New York University) od pierwszego spotkania. Jako jego uczeń bronił i rozwijał jego idee, oraz wprowadził tradycję Szkoły Austriackiej na nowe poziomy, a także zintegrował ją z teorią polityczną. Nauczał nas jak pisać, był także ważnym autorytetem kulturalnym.

Szkoła Austriacka była wcześniej w dużej mierze europejskim ruchem intelektualnym. Mises zmienił to wraz ze swoją emigracją do Stanów Zjednoczonych. Rothbard zakończył ten proces, w wyniku czego punktem ciężkości szkoły nie jest już Europa, lecz Ameryka, kraj, którego fundamenty zarówno Rothbard jak i Mises bardzo podziwiali.

Ostatni prawdziwy traktat

Man, Economy, and State, największa praca Rothbarda, była kluczem do odrodzenia ekonomii austriackiej po śmierci Misesa. Rozpoczynając pracę na fundamencie filozoficznym, Rothbard zbudował gmach teorii ekonomicznej i niezłomny mur ochronny dla wolnego rynku. Zamiast ponurej, przepojonej upaństwowieniem pseudonauki, Rothbard dał nam monumentalny, ściśle rozumowy wkład w wolność ekonomiczną.

Książka traktowała o ekonomii jak o nauce humanistycznej, a nie gałęzi fizyki. Na każdej stronie wykorzystał fakt niepewności warunków ekonomicznych, permanentnej zmiany i centralnej pozycji przedsiębiorcy, nie tracąc jednocześnie z oczu niezłomności praw ekonomicznych. Nic dziwnego, że Henry Hazlit, pisząc do National Review, nazwał ją „olśniewającą, oryginalną i głęboką”.

Od jego publikacji, traktat tylko zyskał na ważkości. Przezeń Rothbard nauczał niezliczone rzesze uczniów, by myśleli jak prawdziwi ekonomiści, nie łamacze liczb. Wyjaśnił i zaaplikował logikę ludzkich działań w wymianie ekonomicznej, poskramiając jej przeciwników. Jak Mises, nie patrzył na „homo economicus”, lecz na człowieka działającego, który radzi sobie z rzadkością czasu i surowców.

Rewizja historii

Rothbard swoimi historycznymi pracami tchnął życie w teorię ekonomiczną, jednocześnie obalając zarzut o zainteresowaniu Austriaków wyłącznie odległymi teoriami. Był także jednym z niewielu intelektualistów na prawo, którzy stali się mistrzami rewizji historii. Inni historycy odtąd budowali na jego pracach całe szkoły myślenia.

W America's Great Depression, używając teorii cyklów gospodarczych Misesa, ukazał, że powodem kryzysu roku 1929 była ekspansja kredytowa Banku Rezerw Federalnych (FED). Skrytykował także dominujący wtedy obraz Herberta Hoovera jako leseferystycznego konserwatysty, udowadniając, że tak naprawdę był on niedojrzałym przedstawicielem New Dealu.

W artykułach do czasopism pokazywał, że logiczną przyczyną New Dealu był reżim ekonomiczny I Wojny Światowej i Ery Postępu, które sprowadziły na nas banki centralne i podatek dochodowy.

Conceived in Liberty jest czterotomowym, narracyjnym zapisem wczesnej amerykańskiej historii, lat 1620-1780. Jego celem było uwypuklenie zapomnianych wydarzeń, które demonstrują libertariański charakter historii i ludzi w tym kraju.

Amerykańska rewolucja odrzuciła tyranię, jak dowodził. Nie była ona zwyczajną kontynuacją państwowego sposobu myślenia w brytyjskim stylu, ale pod innym płaszczykiem, jak twierdził Hamilton. Nowy porządek społeczny miał chronić społeczności, własność i podstawowe prawa. Rothbard udowodnił również, że jest tak umiejętnym historykiem wojskowości, jak i interpretatorem historii ideologii.

W jego pracy, podobnież w życiu, stawał zawsze po stronie sił prowolnościowych, przeciw państwu opiekuńczemu i państwu wojennemu. Szczególną rewerencją darzył przeciwników New Dealu i imperializmu, Konfederatów, antyfederalistów, przeciwników podatków, podziemnych biznesmenów, antypaństwowych pamflecistów i innych nieznanych bohaterów. Od niepamiętnych czasów elita u władzy znajdowała zyskowne dla siebie zastosowania dla państwa. Rothbard nie przepuścił nigdy okazji, by wskazać jej przedstawicieli, wyjaśnić jak to robili i ukazać, jak ich działalność krzywdziła wszystkich innych członków społeczeństwa.

Mity ekonomii mieszanej

Konflikt był centralnym punktem ekonomii politycznej Rothbarda: państwo kontra dobrowolne stowarzyszenia oraz walka o posiadanie i kontrolę nad własnością. Wykazał, że własność musi być w prywatnych rękach, a właściciele muszą mieć możliwość jej kontroli w taki sposób, jak sobie tego zażyczą. Jedyną logiczną alternatywą jest państwo totalne. Nie ma żadnego miejsca dla „trzeciej drogi” jak socjaldemokracja, ekonomia mieszana, czy „dobry rząd”, a próba jej stworzenia jest zawsze destabilizująca.

Power and Market, inny solidny wkład intelektualny, koncentrował się na tym konflikcie, atakując wszystkie formy interwencji państwowej, obezwładniając antyrynkowe klisze jedną po drugiej, broniąc konkurencji rynkowej, jakże fundamentalnej dla pokoju społecznego. Tam, gdzie inni dopatrywali się „błędów rynku”, tam Rothbard znajdował po prostu kolejne wpadki rządu.

Książka omawiała najbardziej powszechne interwencje w rynek: opodatkowanie, czyli bezpośredni zabór czyjegoś mienia przez grupę przypisującą sobie prawo do monopolu na przymus, na przykład przez państwo. Uprawnienia podatkowe definiują państwo na tej samej zasadzie, na jakiej kradzież definiuje złodzieja.

Pokazał on także, że nie może istnieć coś takiego jak neutralny podatek, to jest taki, który pozostawia rynek w dokładnie takim samym stanie, w jakim byłby bez tego opodatkowania. Wszystkie podatki mącą. Wszystkie podatki są także podatkami okładającymi na produkcję, nawet te tak zwane konsumpcyjne.

Opodatkowanie zabiera kapitał z rąk prywatnych i zapobiega jego służbie na rzecz indywidualnych celów konsumującego społeczeństwa. Pozostaje to prawdą bez względu na rodzaj podatku. Rząd zarazem wydatkuje pieniądze z podatków na sposoby, które zmieniają wzorce produkcji na rynku. Jeśli pieniądz jest wydany na projekty zorientowane na efekt rynkowy, to jest to nieuczciwa konkurencja; jeśli natomiast jest wydany na projekty nierynkowe, to jest to ekonomiczna nieefektywność.

Podatki nie są nigdy „datkami”, przekonywał. „Dokładnie dlatego, że podatki są przymusowe, nie ma żadnej możliwości zagwarantowania – jak to dzieje się automatycznie w wypadku wolnego rynku – że pula pieniędzy, jaką dana osoba oddaje, jest tą, jaką w innym wypadku byłaby skłonna zapłacić”. Jak mówił Rothbard, nie jest utopią pracować dla społeczeństwa bez podatków; jest utopią myśleć, że siła podatku nie będzie nadużyta, gdy już się ją komuś przyzna.

Zdaniem Rothbarda nie istnieje żadna zasada opodatkowania, która dorównywałaby rynkowemu systemowi sprawiedliwości. Podatek progresywny dyskryminuje przez podstawę przychodu; bogaci nie są zmuszani, by płacić więcej za chleb niż biedni. Nawet liniowy podatek wymusza taki rezultat, ponieważ wyższy przychód musi być opłacany większą kwotą podatku niż u innych ludzi. Relatywnie najmniej szkodliwym podatkiem jest podatek pogłówny lub jednakowy równy: płaska opłata, na tyle niska, by nawet najbiedniejsi mogli ją zapłacić.

Jako niezachwiany wyznawca wolnego handlu, Rothbard twierdził, że pokój pomiędzy narodami nie może opierać się na negocjacjach zarządców państw. Pokój jest podtrzymywany przez sieć wymiany, którą ustanawiają strony prywatne. Dlatego właśnie sprzeciwiał się fałszywemu „wolnemu handlowi” takiemu jak NAFTA czy GATT, który jest raczej podobny do neomerkantylizmu, i był pierwszym, który przewidział katastrofę, jaką stała się NAFTA.

Interwencjoniści długo używali języka rynku, by rozwijać upaństwawianie. Zwróćmy uwagę na prawa antytrustowe, wprowadzone w imię „konkurencji”. Rothbard pokazał, że jedyne realne monopole to takie, które tworzy prawo: rząd subsydiuje producenta kosztem innych (szkoły i szpitale publiczne) lub zakazuje konkurencji jako takiej (służba pocztowa).

Inne formy monopoli to licencje, to znaczy celowo wprowadzone restrykcje dotyczące ilości pracy lub liczby firm w danym sektorze. Rządowe monopole zawsze dostarczają gorszych usług za wygórowaną cenę. Są one także „interwencjami trójkątnymi”, subsydiującymi jedną stronę, a jednocześnie uniemożliwiającymi innym wymianę taką, jaką prowadziłyby na wolnym rynku.

Pokazał, że ubezpieczenia od bezrobocia (ściślej subsydiowanie bezrobocia) zwiększa liczbę ludzi bez pracy. Prawa pracy dotyczące dzieci, ulubione związków i Departamentu Pracy, subsydiują pracę dorosłych, uniemożliwiając zdobywanie przez młodych ludzi cennego doświadczenia pracy. Nawet „prawo do wywłaszczania” [przyp.tłum. „eminent domain”] („licencja na kradzież”) upadają pod krytyką Rothbarda opartą na prawach własności.

Co z „prawami własności intelektualnej”? Rothbard bronił tej części prawa autorskiego, która dotyczyła zakazu kopiowania, jako elementu dobrowolnej umowy zawieranej przez konsumentów by nie przedrukowywali, odsprzedawali, czy aplikowali jego źródła wbrew intencjom autora. Patent jednakże jest rządowym grantem przyznającym monopolistyczne przywileje pierwszemu odkrywcy konkretnego typu wynalazku, który zawita do rządowego biura patentowego.

Dowodził, że mienie społeczne nie oznacza posiadania czegokolwiek przez „społeczeństwo”, lecz przez biurokrację u władzy. „Obywatel, który w to wątpi”, sugerował Rothbard, „może spróbować zawłaszczyć na własny, indywidualny użytek odpowiednią część „publicznej” własności, a następnie próbować dowodzić swego zdania przed sądem”.

Sektor rządowy koncentruje się na krótkoterminowej kalkulacji, stwierdzał; nie ma czegoś takiego jak „inwestowanie sektora publicznego”. Robi to jedynie sektor prywatny, który jest jedynym rzeczywistym sektorem publicznym, mówił Rothbard, gdzie właściciele podejmują decyzje mające charakter długoterminowych wyliczeń. W odróżnieniu od rządu, zachowują oni wartość zasobów, nie grabiąc ani nie marnując ich.

Jego pionierskie badania prywatnych sądów wyprzedziły fakt pomnożenia liczby prywatnych arbitrów (Rothbard chciał, by porzucono „niewolnictwo ławy przysięgłych”, by sądy płaciły rynkowe stawki zarobkowe). Jego praca na temat prywatnego egzekwowania prawa była wcześniejsza niż popularność ochrony domów i prywatnych firm ochroniarskich. Propagacja idei prywatnych dróg w przypadku Rothbarda zaczęła się zanim zdobyły popularność na przedmieściach i w centrach handlowych. Jego promowanie prywatnych szkół było również wcześniejsze niż rewolta przeciw szkołom publicznym.

Problemy z danymi

Wielu ekonomistów uważa, że liczby to cała dyscyplina. Rothbard ustawił dyskusję na innym poziomie, stwierdzając, że rządowe dane są zbierane i używane do fragmentarycznego planowania i demontażu ekonomii. Wszystkie potrzebne informacje o warunkach ekonomicznych mogą być zebrane prywatnie.

Dobrym przykładem jest „deficyt handlowy” między narodami, który według niego jest nie bardziej ważny niż deficyt handlowy między miastami. Nie ma usprawiedliwienia dla zakładania, że handel musi być zbilansowany. Najważniejsze, że ludzie zyskują na wymianie, czy są sąsiadami z jednej ulicy, czy z jednej planety.

Czy historyczne statystyki są użyteczne dla badań? Wiele jest mylących. Produkt Krajowy Brutto zalicza wydawane przez rząd pieniądze jako produkcję, które powinny być zaliczone do kategorii konsumpcji. Także rządowe opodatkowanie jest spostrzegane jako neutralne, gdy naprawdę jest destruktywne. Deficyty, które drenują oszczędności i odstraszają produkcję, również powinny być wzięte pod uwagę przy ocenie produktywności.

Rothbard patrzył na prywatną produkcję odejmując składniki państwowe. Rezultat to Pozostały Produkt Prywatny (PPR – Private Product Remaining), który może służyć naukowcom jako podstawa dla dokładniejszej pracy historycznej. Używając PPR można, na przykład, zobaczyć jak dzięki rozpasaniu rządu produkt narodowy zwiększa się w dużo mniejszym stopniu niż by się mogło wydawać.

Zdaniem Rothbarda jeszcze więcej statystyk dotyczących podaży pieniądza potrzebowało poprawy. Długo zanim ludzie zaczęli polegać na zdolności FEDu do stworzenia czegokolwiek użytecznego (te wszystkie „M-y” są w dzisiejszych czasach zwyczajnie śmieszne), Rothbard zaproponował swoją własną miarę opartą na teorii pieniądza Szkoły Austriackiej. Liczy ona gotówkę, depozyty łatwo spieniężalne i wszystkie inne płynne środki finansowe.

Banki oparte na złocie

Państwo i jego kartel bankowy jest najgorszym możliwym zarządcą pieniądza, mówił Rothbard, natomiast wolne przedsiębiorstwa najlepszym. Stworzył wiele prac o nadużywaniu pieniądza i bankowości przez centralne banki i centralistyczne państwo. Wśród nich jest jego doktorancka teza, The Panic of 1819, The Mystery of Banking i teksty o debatach bankowych ze środka i końca dziewiętnastego wieku, monetarnej rozpuście FDRu, fiasku Bretton Woods oraz o erze inflacji i monetarnego chaosu, które potem nastąpiły. Dopiero wyszedł jego Case Against the Fed, najlepsza książka kiedykolwiek napisana na ten temat.

Gdy spojrzymy na Bank Rezerw Federalnych jak na syndykat fałszerzy pieniędzy otrzymamy pogląd Rothbarda na bank centralny. Jednak, zauważał, prawdziwy fałszerz przynajmniej nie udaje, że działa w publicznym interesie, wygładza cykle koniunkturalne i utrzymuje ceny na stabilnym poziomie. Był także pierwszym, który dogłębnie i z wolnorynkowej perspektywy zanalizował grupy interesów, jakie wykreowały FED.

Rothbard dodał do austriackiej teorii systematyczny model procesów, przez które niszczony jest pieniądz. Państwo konspiruje wraz z bankiem centralnym i przemysłem bankowym, by zwiększyć swą władzę i zamożność przez dewaluację, ekwiwalent podrabiania monet. Po trochu pieniądz społeczny ma coraz mniej wspólnego ze swoją oryginalną formą i ostatecznie zmienia się w papier pisany farbą na kartce, by służyć interesom państwa.

Poza tym w trakcie tego procesu państwo interweniuje, by zakazać konsumentom ubiegania się o stuprocentowe rezerwy dla wypłacalnych depozytów. Stąd łatwiej odejść od złota w kierunku papieru, jak to się stało w Stanach Zjednoczonych w czasie ubiegłego wieku.

Podobnie jak Mises, Rothbard widział, że inflacja jest strategią przemysłu bankowego sprzymierzonego z rządem. Ci, którzy otrzymywali nowopowstały pieniądz jako pierwsi – jak banki, rząd, handlarze ubezpieczeniami instytucjonalnymi (institutional securities), rządowi zleceniobiorcy – wygrywali, ponieważ mogli wydawać wyprzedzając wzrost cen i dewiacje inwestycji. Przegrywali ci, którzy otrzymywali nowy pieniądz najpóźniej.

Standard złota Rothbarda nie jest żadnym rozwadnianiem. Chciał on wymienialności w kraju i za granicą. Tylko ten system – który zatrudniłby depozytariuszy w roli strażników finansowego zdrowia systemu bankowego – mógł zapobiec monetarnym grabieżom FEDu, które zmniejszyły aktualną wartość dolara do pensa z 1913 roku.

Najlepszym gwarantem przeciw inflacji jest prywatny system bankowy z prywatnymi mennicami, wspaniały amerykański system, który został zdewastowany przez centralistyczne państwo. Prace Rothbarda o pieniądzu i bankowości – rozległe i głębokie – mogą koniec końców stać się najbardziej pobudzającym aspektem jego myśli.

Moralne podstawy wolności

Ekonomiści rzadko wypowiadają się o wolności i prywatnej własności, a nawet jeszcze mniej o tym, co konstytuuje sprawiedliwe posiadanie. Rothbard przeciwnie, dowodził, że mienie pozyskane drogą konfiskaty, czy to przez prywatnych kryminalistów, czy przez państwo, jest niesprawiedliwie posiadane. (Podkreślał także, że biurokraci nie płacą podatków, ponieważ ich pensje to w całości podatki).

Ethics of Liberty była jego etyczną obroną. „Wolność jednostki”, pisał, nie jest „jedynie wielkim dobrem samym w sobie”, lecz także niezbędnym warunkiem rozkwitu wszystkich innych dóbr, które ceni sobie ludzkość”: cnota, sztuka i nauka, powodzenie ekonomiczne, cywilizacja jako taka. „Z wolności wyrastają cuda cywilizowanego życia”.

Gdy tylko zrozumiemy, dlaczego własność prywatna powinna być nietknięta, męczące rozważania przepadają. Nie może być żadnych „praw obywatelskich” w separacji od praw własności, ponieważ wtedy konieczna wolność do ekskluzji [przyp.tłum. wyłączenia z użytku] jest wyeliminowana. „Prawa do głosowania” również stają się fikcją, która – w zależności od ich przyjęcia – może również zaprzeczać wolności. Nawet „prawo do imigracji” jest papierowe: „Po czyjej własności ktoś inny może mieć prawo stąpać?”, pytał.

Dlatego porządek społeczny Rothbarda nie jest żadnym wspólnym dobrem w typie ACLU (American Civil Liberties Union). Bezpieczeństwo własności zapewnia kurs porządku, powściągliwość zachowań i gwarancje wolności. Rezultatem jest pokój społeczny i prosperita. Konflikty, z którymi mierzymy się w dzisiejszych czasach, od akcji afirmatywnej do działań ekologów, są rezultatem ustawienia sztucznych praw przed mieniem prywatnym.

W obronie kapitalizmu, Rothbard był bezkompromisowy. Nie widział jednak rynku jako wartości terminalnej porządku społecznego. Dla niego kapitalizm nie był „systemem”, ale konsekwencją naturalnego ładu wolności. Ani „wzrost”, ani „chciwość” nie były ideałami kapitalistycznymi. W wolnej ekonomii spokój i wyrozumiałość są dobrami takimi, jak wszystkie inne, które się „nabywa”, zaniechawszy alternatywnych sposobów zużywania czasu i pieniędzy.

Ze wzrostem koniunktury, potrzeba dóbr materialnych spada w relacji do dóbr niematerialnych. „Gloryfikowanie kapitalizmu powoduje przeciwny skutek niż rozwijanie ‘materialnych’ wartości.” Żadne społeczeństwo nigdy nie było tak zachłanne i chciwe niż Związek Radziecki, mimo tego jednak lewica wciąż próbuje przekonywać nas, że silne państwo oznacza współczucie.

Człowiek z zasadami

Rothbard był nazywany „największym żyjącym wrogiem państwa”, ponieważ zastosował tradycyjne kryteria moralne do oceny działalności państwa. Jeśli złem jest żądać twoich pieniędzy i twojego życia, to złem jest także robienie tego przez bandę kryminalistów zwących siebie rządem. „Anarchizm” Rothbarda był jedynie dążeniem, by rząd poddawał się regułom prawa.

W żadnej mierze nie był „ekstremistą”; trzymając się radykalnych ideałów, z radością współpracował z każdym, kto chciał ograniczyć rząd, niezależnie od stopnia tego ograniczenia. Doskonałe nigdy nie było w jego mniemaniu wrogiem dobrego; dobre zawsze oznaczało poprawę. Łączył idealizm z realizmem, nauczanie z dostępnością, bezbrzeżną ciekawość z przywiązaniem do prawdy.

To, co napisał o Ludwigu von Misesie, stosuje się równie dobrze do niego samego: „Mises nigdy nie zdradziłby swoich zasad, nigdy nie uchyliłby czoła przed poważaniem lub towarzyską czy polityczną przysługą. Jako naukowiec, jako ekonomista i jako człowiek, Ludwig von Mises był źródłem radości i inspiracji, przykładem dla nas wszystkich”.

Rothbard, podobnie Mises, porzucił pieniądze i sławę akademickiego stanowiska, by propagować to, co prawdziwe i uczciwe. Stanowił dla każdego, kogo znał, przykład tego, jak człowiek powinien żyć.

Dla Instytutu Misesa związek z nim był błogosławieństwem. Rothbard uważał, że Instytut „stanowił nareszcie odnowienie Szkoły Austriackiej, z którego Mises byłby dumny”.

Ideały i charakter Rothbarda, tak jak Misesa, muszą zawsze stać przed nami i następnymi pokoleniami. Instytut Misesa zrobi wszystko, by tak było.

Chronologia

1926 Urodzony 2 marca

1942 Szkoła Wyższa Birch Wathen School, Nowy York

1945 Tytuł licencjata (B.A.) matematyki na Uniwersytecie Columbia

1946 Tytuł magistra (M.A.) ekonomii na Uniwersytecie Columbia

1949 Review of A Mencken Chrestomathy

1954 "In Defense of `Extreme A Priorism'"

1956 "Toward a Reconstruction of Utility and Welfare Economics"
Ph.D. (Economics) Columbia University

1958 "A Note on Burke's Vindication of Natural Society"

1959 "Human Rights Are Property Rights"

1960 "The Mantle of Science"
"The Politics of Political Economists"

1961 "Statistics: The Achilles' Heel of Government"
"The Fallacy of the `Public Sector'"

1962 The Panic of 1819: Reactions and Policies
Man, Economy, and State
"The Case for a 100 Percent Gold Dollar"

1963 America's Great Depression
"Mercantilism: A Lesson for Our Times?"
"Money, the State, and Modern Mercantilism"
Department of Economics, New York Polytechnic Institute, Brooklyn (until 1985)

1964 What Has Government Done to Our Money

1965 Editor, Left and Right (through 1968)

1967 "The Great Society: A Libertarian Critique"

1968 "Biography of Ludwig von Mises"

1969 Economic Depressions: Causes and Cures
Editor, The Libertarian Forum

1970 Power and Market: Government and the Economy
"The Hoover Myth"

1971 "Lange, Mises and Praxeology: The Retreat from Marxism"
"Ludwig von Mises and the Paradigm for Our Age"

1972 Education, Free and Compulsory: the Individual's Education
A New History of Leviathan (ed.)
"Herbert Hoover and the Myth of Laissez Faire"
"War Collectivism in World War I"
"Capitalism versus Statism"

1973 For a New Liberty: The Libertarian Manifesto
"Praxeology as the Method of the Social Sciences"
"The Essential von Mises"
"Paul Samuelson's Economics, Ninth Edition"
Editor, Books for Libertarians, Sept 1973-Sept. 1974

1974 "Egalitarianism as a Revolt Against Nature"
"Justice and Property Rights"
"Value Implications of Economic Theory"

1975 Conceived in Liberty, Volume I, A New Land, and New People: The American Colonies in the 17th Century.
"Gold versus Fluctuating Fiat Exchange Rates"

1976 Conceived in Liberty Volume II, "Salutary Neglect": The American Colonies in the First Half of the 18th Century.
"New Light on the Prehistory of the Austrian School"
"Praxeology, Value Judgments, and Public Policy"
"The Austrian Theory of Money"
"The New Deal and the International Monetary System"
"Ludwig von Mises and Economic Calculation Under Socialism"

1977 Conceived in Liberty, Volume III, Advance to Revolution, 1760-1775. "Punishment and Proportionality"
"Robert Nozick and the Immaculate Conception of the State"
"Introduction" to Capital, Interest, and Rent by Frank A. Fetter
Editor, Journal of Libertarian Studies through 1995
Resident Scholar, The Cato Institute

1978 "Freedom, Inequality, Primitivism and the Division of Labor"
"Society Without a State"
"The Foreign Policy of the Old Right"
"Austrian Definitions of the Supply of Money"

1979 Conceived in Liberty, Volume IV, The Revolutionary War, 1775-1784.
"The Myth of Efficiency"

1980 "Introduction," The Theory of Money and Credit

1981 "The Laissez-Faire Radical: A Quest for the Historical Mises"
"The Myth of Neutral Taxation"

1982 The Ethics of Liberty
"Law, Property Rights, and Air Pollution"
Vice President for Academic Affairs, the Ludwig von Mises Institute

1983 The Mystery of Banking
"The Federal Reserve as a Cartelization Device"

1985 "Introduction," Theory and History
"Professor Kirzner on Entrepreneurship"
"The Case for a Genuine Gold Dollar"

1986 Founding Editor, The Review of Austrian Economics (through 1995)
Festschrift presented at New York birthday celebration
S.J. Hall Distinguished Professor of Economics, University of Nevada, Las Vegas
"Breaking out of the Walrasian Box"

1987 "Frank A. Fetter: 1863-1949"
"Imputation"
"Time Preference"

1988 "The Myth of Free Banking in Scotland"
Ludwig von Mises: Scholar, Creator, Hero

1989 "The Hermeneutical Invasion of Philosophy and Economics"

1990 "Karl Marx: Communist as Religious Eschatologist"
"Concepts of the Role of Intellectuals In Social Change Toward Laissez Faire"

1991 "The End of Socialism and the Calculation Debate Revisited"

1992 "How and How Not to Desocialize"
"The Present State of Austrian Economics"
"The Case for a Genuine Gold Dollar"

1993 "Mises and the Role of the Economist in Public Policy"

1994 "The Consumption Tax: A Critique"
The Case Against the Fed

1995 Zmarł w Nowym Jorku, 7. stycznia
"Bureaucracy and the Civil Service in the United States"
"Egalitarianism and the Elites"
Making Economic Sense
Wall Street, Banks, and American Foreign Policy
Economic Thought Before Adam Smith
Classical Economics

1996 "Origins of the Welfare State in America"

1997 The Logic of Action (2 vols.)

1998 The Ethics of Liberty (2nd Edition)
"The Dangerous Nonsense of Protectionism"

1999 A History of American Money and Banking: The Colonial Period Until World War II and
America's Great Depression (Piąta edycja ze wstępem Paula Johnsona)