Autor: Radosław Wojtyszyn
Pełna wersja pracy w PDF
W sferze polityczno-prawnej obserwuje się obecnie odwrót od zasad socjalistycznych, mimo iż XX wiek nazwać można stuleciem socjalizmu.1 Nadmierna rozbudowa aparatu państwowego, jego ingerencja w najdrobniejszy aspekt ludzkiej egzystencji, przyczyniły się nie tylko do zapaści w dziedzinie sprawowania władzy, ale doprowadziły również do kryzysów gospodarczych. Etatyzm w formie centralnego planowania bądź tzw. państwa opiekuńczego pozbawił ludzi skłonności przejawiania jakiejkolwiek inicjatywy i samodzielności. W parze z redystrybucją bogactwa, w imię mgliście pojmowanej sprawiedliwości społecznej, szła także degeneracja systemu prawnego, przejawiająca się preferowaniem określonych kategorii jednostek i inflacją drobiazgowych regulacji. Stąd też rządząca elita, często zmobilizowana oddolnym naciskiem społecznym, poszukuje obecnie nowych sposobów sprawowania władzy. Zwraca się ona, mniej lub bardziej udolnie, w kierunku ideologii stawiającej na pierwszym miejscu wolność jednostki i własność prywatną.
W powyższy nurt myśli wolnościowej wpisują się mało popularne poglądy Ayn Rand (Alissy Zinowiewny Rosenbaum) urodzonej w 1915 roku w Sankt Petersburgu. Jako dziecko była ona świadkiem rewolucji bolszewickiej. W 1924 roku ukończyła studia filozofii i historii na Uniwersytecie w Piotrogradzie. W tym też roku podjęła naukę scenopisarstwa na wydziale filmowym Państwowego Uniwersytetu Sztuk Pięknych. W 1925 otrzymała pozwolenie na wizytę u rodziny w Stanach Zjednoczonych, gdzie rok później się udała i tam osiadła. Kariery scenopisarskiej szukała w Hollywood. W 1929 roku poślubiła aktora Franka Connora, z którym pozostała aż do jego śmierci 50 lat później. Napisała wiele scenariuszy, w tym Red Pawn, We the Living, The Night of January 16th, które nie przyniosły jej jednak rozgłosu[1]. Sławną uczyniła ją w 1943 powieść Źródło, która stała się bestsellerem i rozpoczęła jej passę. Kolejna powieść Atlas Zbuntowany, wydana w 1957 roku, była wg Biblioteki Kongresu drugą po Biblii najczęściej czytaną książką w USA. Rand to także autorka oryginalnej filozofii obiektywizmu. Zmarła w 1982 roku w Nowym Jorku. Ayn Rand prezentując swe poglądy na temat państwa, funkcji rządu, systemu organizacji gospodarki oraz prawa, opiera się na przyrodzonych uprawnieniach człowieka, wypływających z jego godności, dumy i samego faktu istnienia – a przede wszystkim na wolności. Z niej to oraz z obiektywnych zasad kierujących ludzkim postępowaniem – zasad, których źródłem jest rozum, wynikać mają zadania instytucji państwa. Sposób jego wyłonienia nie jest istotny – najważniejszym aspektem jest to, by był skuteczny, a więc by spełniał on dobrowolnie określone przez obywateli zadania, jakim winien służyć. Owe połączenie filozofii z koncepcją polityczną postaram się przedstawić poniżej.
Pełna wersja pracy w PDF
[1] Zmianę sytuacji może stanowić kryzys na rynkach finansowych trwający od września 2008 roku, będący zachętą dla rządów do zwiększenia ingerencji w gospodarkę (np.: w USA i Wielkiej Brytanii).
