Ulga dla wolności Uwolnij 1,5%
KRS: 0000174572
Powrót
Working papers

Kwaśnicki: Rewolucja Znamienita 1988-89

1
Witold Kwaśnicki
Przeczytanie zajmie 3 min

Rewolucja Znamienita 1988-89

Autor: Witold Kwaśnicki

To, co wydarzyło się w Europie Centralnej i Środkowej w drugiej połowie 1989 roku, a co zostało w bezpośredni sposób zainicjowane wydarzeniami w Polsce w pierwszej połowie tego roku, nazywane jest często Jesienią Ludów. Ma to sugerować podobieństwo do zdarzeń, jakie wydarzyły się w niemalże całej Europie w 1848 roku, zwanych Wiosną Ludów. Analogia ta wydaje mi się chybiona, z co najmniej dwóch powodów. Po pierwsze, trudno jest wskazać jakieś długotrwałe pozytywne efekty Wiosny Ludów, po drugie (i ważniejsze), była ona związana z przemocą, terrorem, samosądami, barykadami i walkami zbrojnymi.

Znacznie lepszą analogię widzę w tym, co wydarzyło się 300 lat wcześniej w Anglii, a co nazywane jest Rewolucją Wspaniałą (ang. Glorious Revolution, po polsku nazywana też Rewolucja Chwalebną, Sławetną Rewolucją). Reakcją na dążenia króla Jakuba II do wprowadzenia rządów absolutnych było wezwanie opozycji do interwencji Wilhelma Orańskiego, wówczas namiestnika Niderlandów. Po inwazji w listopadzie 1688 roku Wilhelm opanował Anglię niemalże bez walki (dlatego niekiedy mówi się o niej jako Rewolucji Bezkrwawej). Na jego stronę szybko przeszły główne siły królewskie a Jakub II uciekł do Francji. Córkę Jakuba II, Marię i jej męża Wilhelma III Orańskiego uznano 23 lutego 1689 roku za parę panującą a parlament przyjął w grudniu 1689 r. prawa ograniczające kompetencje władcy tzw. Bill of Rights (Kartę Praw, Kartę Swobód). Anglia jako pierwszy kraj w Europie wszedł w etap współczesnego parlamentaryzmu: podatki nie mogły być zwiększane bez zgody parlamentu, podobnie w okresie pokoju bezprawne było zwiększenie liczebności armii, zagwarantowano wolny wybór członków parlamentu oraz swobodę wypowiedzi w parlamencie, nie można też było nikogo uwięzić bez sprawiedliwego procesu i wyroku sądowego. Rewolucja Wspaniała otworzyła drogę do szybkiego rozwoju gospodarczego opartego na przedsiębiorczości, wynalazczości i ‘dbałości o interes własny’. Bez Rewolucji Wspaniałej i Karty Praw nie byłoby Rewolucji przemysłowej końca XVIII wieku.

Tak więc można pokusić się o stwierdzenie, że w ostatnich kilkuset latach w Europie mieliśmy tylko dwa przypadki ‘bezkrwawych rewolucji’ – tę w Anglii w 1688-89 oraz w Polsce (a potem w innych krajach Europy Centralnej i Wschodniej) w 1988-89. Dobrymi przykładami jak krwawe były rewolucje europejskie są choćby Rewolucja Francuska 1789-99 oraz Rewolucja Bolszewicka (zwana Październikową) w 1917r. W tym kontekście wspomniane bezkrwawe rewolucje w Anglii i w Polsce powinny zasługiwać na większą uwagę historyków.

Datuję rewolucję w Polsce na lata 1988-89 dlatego, że równie istotnym dla rozwoju Trzeciej Rzeczpospolitej była ustawa o działalności gospodarczej z 23 grudnia 1988r., zwana często ‘Ustawą Wilczka’. Ustawa ta wpisuje się w ciąg ważnych zdarzeń, do których należą Obrady Okrągłego Stołu (6 lutego – 5 kwietnia 1989), wybory parlamentarne 4 czerwca 1989 roku, utworzenie we wrześniu pierwszego niekomunistycznego rządu Tadeusza Mazowieckiego, czy ogłoszenie przez Leszka Balcerowicza pakietu reform gospodarczych i ustrojowych 6 października 1989r. Całkowicie uzasadniony jest postulat Centrum im. Adama Smitha (które nawiasem mówiąc, też obchodni w tym roku 20. rocznicę powstania), by ponownie wprowadzić w życie ustawę Wilczka, a zwłaszcza dwa jej artykuły (tj., Art. 1 "Podejmowanie i prowadzenie działalności gospodarczej jest wolne i dozwolone każdemu na równych prawach, z zachowaniem warunków określonych przepisami prawa." oraz Art. 4 "Podmioty gospodarcze mogą w ramach prowadzonej działalności gospodarczej dokonywać czynności i działań, które nie są przez prawo zabronione.").

Pozostaje mieć nadzieję, że tak jak Anglia po kilku dziesięcioleciach od Rewolucji Wspaniałej doświadczyła niespotykanego w przeszłości przyspieszenia rozwoju gospodarczego i wzrostu dobrobytu materialnego, tak Polska i inne kraje Europy Centralnej i Wschodniej doświadczą wzrostu dobrobytu w podobnej skali w kilkadziesiąt lat po Rewolucji Znamienitej 1988-89.

Kategorie
Historia polityki Teksty Working papers

Czytaj również

Keynes.jpg

Teoria ekonomii

Marzec: Mnożnik inwestycji – krytyka

Czym jest koncepcja zaprezentowana przez Keynesa?

Beim_Fracht lotniczy_a Centralny_Port Komunikacyjny_–_analiza_dyskusji

Infrastruktura

Beim: Fracht lotniczy a Centralny Port Komunikacyjny – analiza dyskusji

Budowa CPK może sprzyjać rozwojowi frachtu lotniczego, ale nie jest ani warunkiem koniecznym ku temu, ani nie jest procesem samoistnym.

Schulak-Unterköfler_Joseph-A.-Schumpeter-enigmatyczny-indywidualista.jpg

Teksty

Konończuk: Spojrzenie Josepha Schumpetera na kapitalizm i nastroje antykapitalistyczne

Bez wątpienia jeden z najbardziej znaczących ekonomistów XX wieku.

Marzec_Społeczna-nieodpowiedzialność-biznesu.jpg

Working papers

Marzec: Społeczna (nie)odpowiedzialność biznesu

Autor tekstu proponuje pewien eksperyment myślowy...


Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany.

Komentarze 1
Czytelnik

"Anglia jako pierwszy kraj w Europie wszedł w etap współczesnego parlamentaryzmu: podatki nie mogły być zwiększane bez zgody parlamentu..."

Przecież podobne uprawnienia miał Sejm w Polsce za czasów szlacheckich.

Odpowiedz

Strona korzysta z plików cookie w celu realizacji usług zgodnie z Polityką Prywatności. Możesz samodzielnie określić warunki przechowywania lub dostępu plików cookie w Twojej przeglądarce.