Rothbard: Rząd i produkt narodowy w latach 1929 – 1932

Teraz należy oszacować produkt brutto wytworzony przez rząd i przedsiębiorstwa rządowe, czyli „dochód generowany przez rząd i przedsiębiorstwa  rządowe”. W tabeli II przedstawiono te dane w odniesieniu do rządu federalnego, rządów stanowych i lokalnych oraz dla przedsiębiorstw rządowych.

Tabela II

Dochód generowany przez rząd (w mld dolarów)

Odejmując  całkowity  dochód  generowany  przez  rząd  i  przedsiębiorstwa rządowe od PNB, otrzymamy produkt prywatny brutto (a odejmując od PNN, otrzymamy produkt prywatny netto). Dane na ten temat zostały  przedstawione w tabeli III.

Tabela III

Produkt prywatny (w mld dolarów)

W tabeli IV przedstawiono nasze wyliczenia wydatków rządowych, nie  uwzględniając  jednak  wydatków  przedsiębiorstw  rządowych.  Jak  wspominaliśmy wcześniej, wliczamy tutaj również „odsetki otrzymane”, które  w  opracowaniu  Departamentu  Handlu  na  temat  wydatków  rządowych  zostają odjęte od „odsetek wypłacanych” przez rząd. Z podobnych względów w naszych wyliczeniach uwzględniamy również „nadwyżkę wypracowaną  przez  przedsiębiorstwa  rządów  stanowych  i  lokalnych”,  którą  Departament  Handlu  odejmuje  od  sumy  wydatków  rządów  stanowych  i lokalnych.

Tabela IV

Wydatki rządowe (w mld dolarów)

Wydatki przedsiębiorstw rządowych można podzielić na dwie kategorie: generujące dochód (np. wynagrodzenia dla pracowników), na temat  których dane są dostępne w opracowaniach Departamentu Handlu, i za kupy od firm prywatnych, na temat których dane nie są dostępne. Ani Departament  Handlu,  ani  Skarb  nie  dysponuje  danymi  na  temat  zakupów od firm prywatnych. W związku z tym wszelkie szacunki, których  możemy  tutaj  dokonać,  muszą  z  konieczności  okazać  się  ogólnikowe  i  arbitralne.  Profesor  Fabricant  zestawił  dane  na  temat  całkowitych  zakupów poczynionych przez rząd federalny oraz rządy stanowe i lokalne,  w tym przez przedsiębiorstwa rządowe, od firm prywatnych w roku podatkowym 1932 (wszystkie dane do tej pory były przedstawiane w skali  lat kalendarzowych)[4]. Fabricant oszacował, że całkowite zakupy federalne od firm prywatnych, dokonane zarówno przez sam rząd, jak i przez  przedsiębiorstwa rządowe, opiewały w roku podatkowym 1931–1932 na kwotę 1,02 mld dolarów. Przeciętna wartość zakupów rządu federalnego

w latach 1931–1932 wyniosła według Departamentu Handlu 0,54 mld do larów. W związku z tym możemy oszacować, że wydatki przedsiębiorstw federalnych na dobra nabywane od firm prywatnych dla roku podatkowe go 1931–1932 wyniosły 0,48 mld dolarów.

Fabricant szacuje, że na poziomie stanowym i lokalnym rządy i przedsiębiorstwa rządowe wydały 4,08 mld dolarów w roku podatkowym 1931–1932 na produkty wytworzone przez firmy prywatne. Według Departamentu  Handlu średnia wartość zakupów dokonanych przez rządy stanowe i lokalne od firm prywatnych dla lat 1931–1932 wyniosła 3,48 mld dolarów.  W związku z tym możemy oszacować, że zakupy dokonane przez przedsiębiorstwa  rządów  stanowych  i  lokalnych  od  firm  prywatnych  w  roku  podatkowym 1931–1932 opiewały na kwotę 0,60 mld dolarów.

Niestety, Fabricant nie przedstawił żadnych danych na temat wydatków stanowych i lokalnych dla pozostałych lat badanego przez nas okresu. Jeśli chodzi o zakupy rządu federalnego i federalnych przedsiębiorstw  rządowych od firm prywatnych, Fabricant szacuje, że w roku podatkowym 1929 opiewały one na kwotę 0,88 mld dolarów. (Danymi dla roku 1928  nie dysponujemy). Jednak w roku kalendarzowym 1929 według szacunków Departamentu Handlu wartość zakupów dokonanych przez sam rząd  wyniosła 0,36 mld dolarów. Możemy w przybliżeniu oszacować, odejmując  tę  kwotę  od  kwoty  podanej  przez  Fabricanta,  że  wartość  zakupów  przedsiębiorstw federalnych od firm prywatnych w 1929 roku wyniosła  0,52 mld dolarów.

Ekstrapolacja  tych  dość  ogólnikowych  danych  w  celu  oszacowania  wartości  zakupów  dokonywanych  przez  federalne,  stanowe  i  lokalne  przedsiębiorstwa rządowe musi z pewnością cechować się arbitralnością,  choć  bardziej  arbitralnym  rozwiązaniem  byłoby  całkowite  pominięcie  tego problemu i ukrycie przedsięwzięć rządowych w sektorze prywatnym.  Załóżmy więc, że w badanym przez nas okresie przedsiębiorstwa federalne wydawały 0,5 mld dolarów rocznie na produkty wytworzone przez firmy prywatne, podczas gdy przedsiębiorstwa stanowe i lokalne wydawały  rocznie 0,6 mld dolarów. Nasze oszacowania wydatków przedsiębiorstw rządowych zostały przedstawione w tabeli V.

Z kolei w tabeli VI przedstawiliśmy sumę wydatków rządu i przedsiębiorstw rządowych w badanym przez nas okresie.

Tabela V

Wydatki przedsiębiorstw rządowych (w mld dolarów) Lata

Tabela VI

Wydatki rządu i przedsiębiorstw rządowych (w mld dolarów)

Jakie były przychody rządu w tym okresie? Dysponujemy tutaj danymi  opracowanymi przez Departament Handlu, które jednak musimy powiększyć o „odsetki otrzymane”. Jeśli chodzi o przedsiębiorstwa rządowe, to  możemy oszacować ich przychody, zakładając po prostu, że były one równe ich wydatkom. Musimy pamiętać o tym, żeby ewentualnie uwzględnić  nadwyżkę wypracowaną przez przedsiębiorstwa rządów stanowych i lokalnych, jeśli mówią o niej dane Departamentu Handlu. Suma szacunkowych przychodów rządu i przedsiębiorstw rządowych została przedstawiona w tabeli VII. Można by pomyśleć, że aby otrzymać najwyższą wartość,  porównujemy po prostu sumę przychodów federalnych, stanowych i lokalnych z sumą wydatków, a następnie wybieramy tę wartość, która okaże  się większa. Tak jednak nie jest. Kiedy mamy do czynienia z niezależnymi ośrodkami aktywności rządowej, to deficyty i nadwyżki w tych centrach  nie znoszą się wzajemnie, jeśli chodzi o ich wpływ na sektor prywatny.  Załóżmy na przykład, że w danym roku rząd stanowy w Illinois wypracował nadwyżkę w wysokości 200 mln dolarów. Tyle samo wyniósł deficyt w stanie Nowy Jork. Jeśli jesteśmy zainteresowani wielkością łączne go wpływu rządów stanowych w Nowym Jorku i Illinois, to nie możemy  po prostu zsumować przychodów i wydatków w tych stanach i następnie  sprawdzić, która z tych kategorii jest większa. W przypadku Illinois nad wyżka podatkowa to dla sektora prywatnego drenaż środków. Również  deficyt stanu Nowy Jork pozbawia sektor prywatny zasobów. Idealnie by  było, gdybyśmy porównali przychody i wydatki każdego rządu stanowe go i lokalnego i każdorazowo wybrali większą z tych dwóch wartości.  Następnie powinniśmy zsumować te dane, powiększając je o przychody  lub wydatki rządu federalnego w zależności od tego, która z tych wartości byłaby większa. W ten sposób otrzymalibyśmy wielkość całkowitego  wpływu fiskalnego wywieranego na gospodarkę przez rządy wszystkich  szczebli. Możemy jednak zastosować tę metodę tylko w odniesieniu do  rządów  stanowych  i  lokalnych  z  jednej  strony  i  dla  rządu  federalnego  z drugiej, gdyż tylko takimi danymi dysponujemy [5].

Tabela VII

Przychody rządu i przedsiębiorstw rządowych (w mld dolarów)

Teraz wreszcie, na podstawie tabeli VIII, możemy oszacować wielkość  fiskalnej „grabieży rządowej” w odniesieniu do szczebla federalnego oraz  stanowego i lokalnego (wliczając w to przedsiębiorstwa rządowe) i porów nać te dane z danymi na temat produktu prywatnego.

Widzimy  wyraźnie,  jak  duży  był  wzrost  rządowych  obciążeń  fiskalnych w czasie depresji. Stopa grabieży dokonywanej przez rząd federalny  wzrosła z około 5 procent do 9 procent PPB i z 6 procent do 10 procent  PPN. Stopa grabieży stanowej i lokalnej wzrosła z 9 procent do 16 procent  PPB i z 10 procent do 19 procent PPN. Stopa całkowitej grabieży rządowej  5Dodatek 286 wzrosła z 14 procent do 25 procent PPB i z 16 procent do 29 procent PPN.  A zatem obciążenia wzrosły niemal dwukrotnie!

Tabela VIII

Rząd a produkt prywatny (w mld dolarów)