Ulga dla wolności Uwolnij 1,5%
KRS: 0000174572
Powrót
Etyka

Magness: Eugeniczne marzenie Keynesa

0
Phillip W. Magness
Przeczytanie zajmie 8 min
Magness_Eugeniczne-marzenie-Keynesa.png
Pobierz w wersji
PDF

Autor: Phillip W. Magness
Źródło: aier.org
Tłumaczenie: Przemysław Rapka
Wersja PDF

Rozwiązania ekonomiczne dla naszych wnuków (Economic Possibillities for our Grandchildren) jest jedną z najbardziej znanych prac Johna Maynarda Keynesa. Początkowo przygotowywany, jako lektura szkolna w 1928 roku, artykuł ten przewidywał nadchodzącą erę przyjemności i gospodarczej obfitości w niedalekiej przyszłości. Mająca już wiek przepowiednia o 15-godzinnym tygodniu pracy, osiągniętym dzięki naukowemu zarządzaniu życiem gospodarczym, stanowiła inspirację dla kolejnych pokoleń postępowych myślicieli i polityków.

Prognoza Keynesa zainspirowała wpadkę instagramową Alexadrii Ocasio-Cortez, która pomyliła autora z miastem na obrzeżach Londynu. Ale ta futurystyczna wizja ekonomisty jest też jedną z najczęściej wytaczanych przez progresywnych dziennikarzy ekonomicznych wypowiedzią, gdy piszą o takich tematach, jak automatyka, nierówności, przepracowanie, powszechny dochód podstawowy czy zmiany klimatyczne.

Mocna retoryka i optymizmu eseju, pomimo kryzysu gospodarczego, jaki trwał w czasie pierwszej publikacji tej pracy, nie utraciła na popularności, co często jest łączone z popularną planistyczną filozofią zarządzania makroekonomicznego, która obecnie jest nazwana na cześć Keynesa.

A jednak Rozwiązania ekonomiczne są również znane ze swoich zagadkowych planistycznych ścieżek, jakie miały doprowadzić do „docelowego szczęścia ekonomicznego”. Jedyną wskazówką Keynesa zawartą w tym eseju było pouczenia społeczeństwa, by rozważyć cztery kwestie:

[n]aszą zdolność do kontroli populacji, naszą determinację do unikania wojen i tarć społecznych, naszą skłonność do powierzania nauce spraw, które są przedmiotem zainteresowania nauki oraz stopą akumulacji, jako ustaloną przez różnicę między naszą produkcją a konsumpcją; spośród których ta ostatnia zajmie się sobą sama, jeśli zapewni się poprzednie trzy.

Zwykle stosowana tu interpretacja zakłada dobroczynny ład naukowy — ustalony przez postępowych ekspertów porządek, ujarzmiający chaotyczny wolny rynek i przesuwający część bogactwa w dół drabiny społecznej do tych, którzy w innym razie nie mogliby skorzystać z obfitości, jaką cieszy się społeczeństwo.

Uważniejsze przyjrzenie się wymowie eseju Keynesa ujawnia mroczniejszą stronę jego wizji, skrywającą się subtelnie w cieniu pierwszej zasady, którą społeczeństwo winno się kierować — „zdolność do kontroli populacji”. Futurystyczna wizji Keynesa obejmowała naukowo planowaną rozrodczość, zarządzaną zgodnie z państwową polityką eugeniczną.

Podobne aluzje do planowania eugenicznego pojawiają się w krótkich esejach Keynesa, w tym jego znanym eseju Koniec leseferyzmu (The end of Laissez-Faire). W tej pracy ekonomista wspominał o zbliżającym się czasie, „gdy społeczeństwo jako całość musi zająć się wrodzonymi cechami, podobnie jak samą liczbą swoich przyszłych członków”. Jednak historycy zajmujący się ideami Keynesa dawno temu uznali ten wątek w jego pracach za nieistotny lub starali się oddzielić go od jego teorii ekonomicznej oraz pokazać, że to błędny pogląd, wynikający z ducha czasów.

W naszej nowej pracy opublikowanej w czasopiśmie „History of Political Economy”, James Harrigan i ja pokazujemy odkryte przez nas, dotychczas niedostrzeżone, korzenie Rozwiązań ekonomicznych. Opierając się na nieopublikowanych wcześniej źródłach archiwalnych, przedstawiamy kontekst wieloletniej dyskusji między Keynesem a pisarzem science-fiction H. G Wellsem, dotyczącej wykorzystania „naukowych” metod do kształtowania i kontrolowania ludzkiej rozrodczości. Wśród bardziej alarmujących odkryć znajdujemy wystarczające dowody na to, że Keynes świadomie uważał eugenikę za część planowania gospodarczego.

Keynes sugerował swój pogląd w 1931 roku, gdy ponownie opublikował Rozwiązania ekonomiczne w przeredagowanym przez siebie zbiorze swoich artykułów pod tytułem Eseje o przekonaniach (Essays in Persuasion). Do jego znanego eseju dołączyły zapomniane prace, zawarte w ostatniej części książki, zatytułowanej Przyszłość (The Future). Ta druga część zawiera pozytywną recenzję książki Świat Williama Clissolda (World of William Clissold), chaotyczną powieść dydaktyczną Wellesa, która byłaby jedną z najbardziej zapomnianych prac pisarza, gdyby nie recenzja Keynesa.

W noweli Wellsa tytułowy bohater William Clissold jest awatarem autora, a duże części książki poświęcone są przedstawieniu futurystycznej wizji społeczeństwa. Clissold nawołuje elity intelektualne i naukowe, by utworzyły „jawną konspirację”, jak ją nazywa Wells, w celu ustanowienia postępowego porządku na świecie, zarządzanego przez te grupy. W programie przeorganizowania społeczeństwa można odnaleźć kwestie wskazywane przez Keynesa w Rozwiązaniach ekonomicznych, ale Wells omawia również implikacje zaleceń Keynesa. Eugeniczne planowanie ma regulować zarówno wielkość populacji, jak i „jakość” narodzonych, co ma być ważnym narzędziem państwowego zarządzania prowadzącego do obiecanej przyszłości pełnej obfitości.

Jak pokazaliśmy w artykule, Keynes współdzielił zainteresowanie tymi samymi wątkami eugenicznymi, o czym świadczą jego publiczne i prywatne kontakty z Wellsem w trakcie tego okresu. Co więcej, oprócz ich korespondencji i zaangażowania w program promowania antykoncepcji o eugenicznym zabarwieniu w Wielkiej Brytanii, tych dwóch intelektualistów zabrało głos w trakcie zapomnianego przyjęcia, gdzie obaj przedstawili argument za planowaniem rozrodczości ludzi.

26 czerwca 1927 roku Keynes i Wells przewodzili uroczystemu przyjęciu Ligii Maltuzjańskiej (Malthusian League), na którym upamiętniono 50 rocznicę procesu Bradlaugh-Besant z 1877 roku — głównemu procesowi dotyczącemu próby nałożenia ograniczeń na prace o kontroli narodzin. Organizacja odegrała przewodnią rolę w brytyjskim ruchu eugenicznym na początku lat 20. XX wieku, a Keynes i Wells byli jej członkami i zajmowali zaszczytne miejsca. Samo wydarzenie odbyło się pomiędzy wydaniem powieści Wellsa z 1926 roku a Rozwiązaniami ekonomicznymi, które Keynes przygotował i przestawił na wykładzie w 1928 roku.

Uwagi Keynesa z tego przyjęcia zachowały się, ale nie zostały opublikowane. Wygłoszone jako biograficzny toast ku pamięci Thomasa Malthusa, były wyrazem „neomaltuzjańskich” celów stowarzyszenia, które odróżniały się od celów Malthusa, gdyż celem grupy było wprowadzenie aktywnej polityki kontroli urodzeń. Ale Keynes wykorzystał również okazję, by zwrócić uwagę na stabilizację demografii w Wielkiej Brytanii po dekadach gwałtownego wzrostu liczby ludności. Jego uwagi zawierały niemal identyczne obserwacje, jak te zawarte w Rozwiązaniach ekonomicznych, wygłoszone siedem miesięcy później i zadał pytanie otwarte, co te uwagi znaczą dla celów Ligii Maltuzjańskiej.

Odpowiedź Keynesa zawierała zaskakujące omówienie treści, jaka kryła się między wierszami Rozwiązaniach ekonomicznych:

Moim zdaniem bitwa jest już praktycznie wygrana — przynajmniej w tym kraju. Wciąż są [niemożliwe do odczytania zapiski — P.M], które należy ograniczyć. Ale cytadela została zdobyta. W ciągu naszego życia populacja tych wysp przestanie rosnąć i prawdopodobnie zacznie się kurczyć. Człowiek wywalczył prawo, do wykorzystania potężnej broni w celu nałożenia kontroli. Ale dobrze zrobimy, jak zdamy sobie sprawę, że ta broń jest nie tylko potężna, ale i niebezpieczna. Obecnie mierzymy się z większym problemem, którego rozwiązanie zajmie całe wieki. Musimy nauczyć się korzystać z tej broni mądrze i słusznie. Wierzę, że problem populacji w przyszłości ujawni się, jako poważniejszy problem liczby urodzeń i eugeniki. Ludzkość wzięła we własne ręce i wyrwała naturze z rąk możliwość i obowiązek kształtowania swego ciała i duszy, wedle przyjętego wzorca.

Niepokojące słowa w odręcznych notatkach Keynesa z przemowy pokazują, jaki według niego ma być cel kontroli ludzkiej rozrodczości: „Trzeba zatroszczyć się o jakość”.

Nawet przed tym przyjaznym mu audytorium Keynes zważał na słowa, gdy wypowiadał się na temat, który wielu uważało za nieodpowiedni dla otwartej dyskusji kulturalnych ludzki, a także za polityczną beczkę prochu.

To wyjaśnia, dlaczego Keynes nie rozwinął eugenicznego wątku w Rozwiązaniach ekonomicznych, podobnie jak w swoich pracach ekonomicznych. W rzeczywistości, przyznał się do ukrywania swoich poglądów dzień po przyjęciu, w prywatnym liście do Juliana Huxleya, znanego biologa i teoretyka eugeniki. Jak napisał Keynes: „zwrócenie małej uwagi na słowa nie zaszkodziłoby” — być może odnosił się do innego prelegenta, który w tracie spotkania Ligii Malthuzjańskiej mówił o wykorzystaniu polityki eugenicznej w celu poskromienia naturalnych pragnień seksualnych.

Ale Keynes w oczywisty sposób miał na myśli tego rodzaju polityki, co potwierdził w swojej obronie Clissolda Wellsa. Kilka lat później po tym przyjęciu jeszcze raz wyznał to szczerze amerykańskiej aktywistce eugenicznej Margaret Sanger. Podczas gdy Sanger zwracała się z pytaniami do Keynesa, w trakcie pracy nad propozycją kontroli populacji w Stanach Zjednoczonych, Keynes przyznał w liście z 1936 roku, że jego „poglądy” na temat kontroli populacji „uległy pewnym zmianom”. Wcześniej będąc zwolennikiem ograniczeń liczby populacji, doszedł do wniosku, że „w większości krajów przekroczyliśmy próg, za którym kończy się wzrost populacji, a zaczyna jej spadek i czuję, że powinny zmienić się priorytety polityki”.

A poglądy zmieniły się w taki sposób, że Keynes zalecał teraz „większe skupienie się na eugenice, a mniejsze na ograniczeniu [wzrostu liczby ludności] jako takim”.

Niedawno w kilku pracach zwrócono uwagę na zauroczenie teorią eugeniczną przez ekonomistów z początku XX wieku, łącząc to  z odejściem od wolnego rynku i zwróceniem się ku domniemanemu naukowemu zarządzaniu sprawami gospodarkami. Większość tych prac skupia się na środowiskach amerykańskich, pokazując przewodnią rolę w tym ruchu takich ekonomistów, jak Richard T. Ely, John R. Commons i Edward A. Ross, którzy łączyli swoje teorie państwowego zarządzania gospodarką z państwowym zarządzaniem populacją.

Keynesa również możemy umieścić wśród zwolenników tej tradycji z podobnych powodów — entuzjazmu wobec naukowego planowania ludzkiego życia. Gdy zapoznajemy się z zalecaną przez Keynesa drogą ku „szczęśliwości ekonomicznej”, musimy być świadomi, co ten plan obejmował i co mówi nam o pysze rozumu, charakteryzującej tych, którzy chcą wtrącać się w życie ludzi, usprawiedliwiając to „nauką”.

Kategorie
Ekonomia rodziny Etyka Imperializm ekonomiczny Teksty Tłumaczenia

Czytaj również

Rockwell_Odwaga-moralna-a-szkoła-austriacka.jpg

Etyka

Rockwell: Odwaga moralna a szkoła austriacka

Mówić rzeczy, których ludzie i władza nie chcą usłyszeć...

Block_Jak_libertarianskie_społeczeństwo_poradzi_sobie_z_podgladaniem

Etyka

Block: Jak libertariańskie społeczeństwo poradzi sobie z podglądaniem?

Czy samo patrzenie na kogoś, czy to za pomocą technologii, czy nie, stanowi taką inwazję? W oczywisty sposób nie.

Ridley_Genetyka, eugenika i libertarianizm

Etyka

Ridley: Genetyka, eugenika i libertarianizm

Do roku 1900 eugenika zawładnęła opinią publiczną.

Smith_Abolicjonizm.jpg

Filozofia polityki

Smith: Abolicjonizm

Abolicjoniści postrzegali niewolnictwo jako kradzież na wielką skalę.


Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany.

Strona korzysta z plików cookie w celu realizacji usług zgodnie z Polityką Prywatności. Możesz samodzielnie określić warunki przechowywania lub dostępu plików cookie w Twojej przeglądarce.