KRS: 0000174572
Powrót
Historia polityki

Baird: Stowarzyszenie Mont Pelerin

0
Charles Baird
Przeczytanie zajmie 6 min
Baird_Stowarzyszenie-Mont-Pelerin.jpg
Pobierz w wersji
PDF

Autor: Charles Baird
Źródło: libertarianism.org
Tłumaczenie: Tomasz Kłosiński
Wersja PDF

Tekst pochodzi z The Encyclopedia of Libertarianism (2008)

Większa część XX wieku okazała się katastrofą dla klasycznego liberalizmu. Do 1945 roku, w wyniku dwóch wojen światowych i wielkiego kryzysu, większość ludzi, zwłaszcza naukowców i innych intelektualistów, porzuciła wiarę w skuteczność ograniczonego rządu, rządów prawa i otwartych, konkurencyjnych rynków. Doszli oni do wniosku, że rządy muszą aktywnie ingerować w sprawy prywatne, zwłaszcza w gospodarkę, aby zapewnić publiczny pokój, dobrobyt i harmonię. Skutkiem tego było odrzucenie klasycznego liberalizmu, który zakładał swobodną i nieskrępowaną interakcję jednostek zarówno w sprawach społecznych, jak i gospodarczych. W istocie, na początku XX wieku w Stanach Zjednoczonych słowo „liberalizm” zaczęło oznaczać coś zupełnie innego niż w XIX wieku; oznaczało teraz, że szeroka interwencja w życie gospodarcze społeczeństwa jest niezbędna, by powstrzymać cykle boomów i kryzysów, masowe bezrobocie i chaos gospodarczy. Wydawało się prawdopodobne, że prawdziwy liberalizm wkrótce stanie się osobliwym reliktem zamierzchłej przeszłości.

W 1944 roku Friedrich A. von Hayek opublikował Drogę do zniewolenia, w której dowodził, że nawet interwencje podyktowane najlepszymi intencjami w sprawy prywatne, nawet dokonywane przez demokratycznie wybrane rządy, nieuchronnie prowadzą do coraz większych interwencji, rosnącej centralizacji władzy i utraty wolności jednostki. Chociaż autorytarne mocarstwa miały zostać wkrótce pokonane, interwencjonizm – twierdził Hayek – stopniowo doprowadzi do powstania w przyszłości tyranii, które prawdopodobnie będą równie złe. Zniewolenie było już udziałem obywateli Związku Sowieckiego, a po 1945 roku objęło większość Europy Wschodniej.

Hayek uważał, że jedynym sposobem na zatrzymanie i odwrócenie tego upadku w niewolę jest utrzymanie przy życiu, pielęgnowanie, rozwijanie, szerokie rozpowszechnianie i w końcu powszechne stosowanie zasad klasycznego liberalizmu. Ta niewielka resztka intelektualistów, która wciąż popierała klasyczny liberalizm, była szeroko rozproszona i często odizolowana. Hayek uważał, że należy utworzyć organizację, która umożliwiłaby tym myślicielom regularne spotykanie się dla wzajemnej mobilizacji i wsparcia, aby kontynuować walkę idei z interwencjonistami i utrzymać liberalizm przy życiu. Aby przedyskutować możliwość utworzenia takiej organizacji, Hayek zwołał spotkanie 39 klasycznych liberałów z Europy Zachodniej i Stanów Zjednoczonych, które odbyło się w Mont Pèlerin w Szwajcarii w kwietniu 1947 roku. Uczestnicy tej konferencji pochodzili z 10 różnych krajów i byli wśród nich naukowcy z dziedziny ekonomii (większość), prawa, historii, nauk politycznych i filozofii, a także trzech dziennikarzy. Do Hayeka na tym spotkaniu dołączyli między innymi Milton Friedman, George Stigler, Aaron Director, Ludwig von Mises, Leonard Read, Karl Popper i Wilhelm Röpke. Postanowili oni utworzyć organizację, którą nazwali Stowarzyszenie Mont Pelerin (ang. Mont Pelerin Society, MPS), mającą na celu odrodzenie, podtrzymywanie i upowszechnianie klasycznego liberalizmu. Hayek został jej pierwszym prezesem, którą to funkcję pełnił do 1960 roku. Hayek i większość członków-założycieli sprzeciwiała się angażowaniu się Stowarzyszenia w bezpośrednie działania polityczne. Według słów Hayeka, celem Stowarzyszenia:

nie jest szerzenie określonej doktryny, lecz rozwijanie w nieustannym wysiłku filozofii wolności, która może stanowić alternatywę dla szeroko rozpowszechnionych obecnie poglądów politycznych. Naszym celem (…) musi być nie tyle rozwiązanie praktycznego zadania zdobycia masowego poparcia dla danego programu, ile pozyskanie wsparcia najlepszych umysłów w formułowaniu programu, który ma szansę zdobyć powszechne poparcie.

Stowarzyszenie Mont Pelerin powstało jako dobrowolna społeczność jednostek, które łączy oddanie zasadom wolnego społeczeństwa. Jego działalność polega na rozwijaniu zasad wolności i pomaganiu poszczególnym członkom w skutecznym wyrażaniu tych zasad. MPS nie ma centralnej siedziby, nie ma też opłacanego stałego personelu. Nie ma oficjalnych publikacji MPS, z wyjątkiem niewielkiego kwartalnego biuletynu, którego celem jest informowanie członków o przyszłych spotkaniach i zmianach w składzie członkowskim. Stowarzyszenie nie zajmuje oficjalnego stanowiska w kwestiach politycznych lub w zakresie polityki publicznej. Zewnętrznym obliczem MPS jest to, co jego członkowie, jako jednostki, piszą, mówią i robią.

Chociaż wszyscy członkowie MPS podzielają oddanie dla idei wolnego społeczeństwa, różnią się oni w wielu szczegółach. Na przykład wszyscy wierzą w ograniczony rząd, ale nie zgadzają się co do tego, jakie powinny być jego granice. Kilku członków jest przekonanych o sile rynku, który jest w stanie wypracować dobrowolne rozwiązania wszystkich problemów społecznych, natomiast inni wyznają pogląd, że rządy powinny być ograniczone do funkcji ochronnych klasycznego państwa stróża nocnego (obrona narodowa, policja i sądownictwo). Jeszcze inni dodają do listy dopuszczalnych działań rządu pewne funkcje „produktywne” (takie jak zapewnienie dróg i finansowanie niektórych usług edukacyjnych). Wśród najbardziej spornych kwestii znajdują się te dotyczące pieniądza i bankowości, polityki monetarnej i wymiany walut. Niektórzy członkowie opowiadają się za powrotem do ścisłego standardu złota, podczas gdy inni twierdzą, że złoto jest po prostu towarem jak każdy inny i że kraj może mieć zdrowy pieniądz bez złota odgrywającego jakąkolwiek rolę monetarną. Niektórzy sprzeciwiają się bankowości opartej na rezerwie cząstkowej, a inni ją popierają. Chociaż wszyscy członkowie popierają wolny handel, niektórzy opowiadają się za stałymi kursami walutowymi, a inni za elastycznymi. Te i inne punkty sporne są przedmiotem debat na różnych spotkaniach Stowarzyszenia.

W pierwszej dekadzie nowego wieku liczba członków wzrosła do około 500 osób z Ameryki Północnej, Europy Zachodniej, Europy Wschodniej, Ameryki Środkowej i Południowej, Hong Kongu, Tajwanu, Japonii, Indii, Australii, Nowej Zelandii, Południowej Afryki i Turcji. Wśród członków są naukowcy z takich dyscyplin jak ekonomia (nadal stanowią większość), historia, filozofia, nauki polityczne, prawo i socjologia. Inni to ludzie biznesu, współpracownicy prywatnych instytucji badawczych, prawnicy, sędziowie, dziennikarze, duchowni, a nawet nieliczni politycy.

Stowarzyszenie jest obecnie dobrze znane i powszechnie szanowane, nawet przez tych, którzy nie zgadzają się z jego celami. Jego poszczególni członkowie są jeszcze bardziej znani i szanowani za swoje własne osiągnięcia. Ośmiu z jego członków otrzymało Nagrodę Nobla w dziedzinie nauk ekonomicznych: Friedrich A. von Hayek (1974), Milton Friedman (1976), George Stigler (1982), James Buchanan (1986), Maurice Allais (1988), Ronald Coase (1991), Gary Becker (1992) i Vernon Smith (2002).

Członkostwo w Stowarzyszeniu można uzyskać przez zaproszenie na podstawie rekomendacji dwóch członków i zatwierdzenie przez Zarząd. Nie ma formalnego pułapu na całkowitą liczbę członków, ale Zarząd stara się nie dopuścić do tego, aby liczba członków była zbyt duża, żeby nie utracić kameralnego charakteru spotkań Stowarzyszenia.

Wraz z upadkiem komunizmu w Związku Sowieckim i Europie Wschodniej, którego Hayek doczekał, można z całą pewnością powiedzieć, że klasyczny liberalizm nie umarł w XX wieku. Wręcz przeciwnie, jest on żywy i ma się dobrze, zwłaszcza w krajach, które wcześniej były zniewolone, takich jak np. Republika Czeska. Dużą część zasług za to odrodzenie należy przypisać Friedrichowi von Hayekowi i wielu innym członkom Stowarzyszenia.

Dalsza lektura

M. Hartwell, A History of the Mont Pelerin Society, Liberty Fund, Indianapolis 1995.

A. Hayek, Droga do zniewolenia, Wydawnictwo Arcana, Kraków 2003.

A. Hayek, Dlaczego nie jestem konserwatystą.

Kategorie
Historia polityki Teksty Tłumaczenia

Czytaj również

Reed_Przemowienie

Historia polityki

Reed: Przemówienie wygłoszone podczas uroczystości wręczenia Orderu Zasługi Rzeczpospolitej Polskiej

„Historia waszego kraju to nieprzerwane pasmo aktów odwagi. Przez dziesięciolecia znosiliście i opieraliście się narzuconemu z zagranicy socjalizmowi”.

Eastman_Jak_nazwac_siebie

Historia polityki

Eastman: Jak mamy się nazywać?

Jeśli jesteś zwolennikiem wolności, czyni Cię to lewicowcem, prawicowcem czy kimś innym? 

Novakovic_Dwie_serbskie_tradycje_wolnosci

Historia polityki

Novakovic: Dwie serbskie tradycje wolności

Mało znany jest fakt, że w swojej współczesnej historii Serbia rozwinęła dwie bardzo ważne tradycje wolnościowe. 

Matthews_Czy monarchie sprzyjają rozwojowi gospodarczemu

Historia polityki

Matthews: Czy monarchie sprzyjają rozwojowi gospodarczemu?

Sugerowanie, że monarchie mają lepszą od republik demokratycznych charakterystykę nie oznacza, że powinniśmy powrócić do dawnych ustrojów politycznych.


Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany.

Strona korzysta z plików cookie w celu realizacji usług zgodnie z Polityką Prywatności. Możesz samodzielnie określić warunki przechowywania lub dostępu plików cookie w Twojej przeglądarce.