Kategoria: Historia gospodarcza
Przeklasa: Między Wilczkiem a Balcerowiczem
Kiedy wprowadzony 13 grudnia 1981 roku stan wojenny nie przyniósł spodziewanych efektów, a opozycja mimo przejścia do podziemia nie została złamana, konieczne stało się znalezienie innego rozwiązania narastającego problemu polityczno-gospodarczego.
Reed: Czy przypadek koncernu Standard Oil Rockefellera dowiódł, że tylko państwo jest zdolne przeciwstawić się monopolom?
Pośród wielu nieporozumień na temat wolnej gospodarki popularne jest przekonanie, jakoby leseferyzm z natury rzeczy sprzyjał powstawaniu monopoli. W ramach nieskrępowanego kapitalizmu — głosi zgrany refren — wielkie firmy konsekwentnie pochłaniają mniejsze, przejmują udziały w rynku i depczą konkurentów, aż z czasem wszyscy stąpający po ziemi stają się zależni od ich potęgi. Dynamiczny rozwój założonej przez Johna D. Rockefellera pod koniec XIX wieku firmy Standard Oil przedstawia się jako rzekomy przykład takiego obrotu sprawy.
McCloskey: Wpływ handlu niewolnikami i brytyjskiego imperializmu na rewolucję przemysłową był niewielki – rozdz. 26. książki „Burżuazyjna godność”
Z tego, że handel zagraniczny nie miał znaczenia, wynika, że znaczenia nie miały również poszczególne segmenty tego handlu — w każdym razie nie były na tyle duże, by wyjaśnić podwojenie dochodu realnego per capita w latach 1780—1860, a zwłaszcza wytłumaczyć późniejszą eksplozję, która przyniosła szesnastokrotny wzrost. I tak na przykład brytyjskiej czy europejskiej koniunktury nie mógł nakręcić handel niewolnikami, który stanowił dość mały wycinek brytyjskiego czy europejskiego handlu.
Zieliński: USA nie urosłyby bez europejskiego kapitału
Napływ zagranicznego kapitału w opinii większości ekonomistów przyspiesza rozwój gospodarczy. Pojawiają się jednak ostrzeżenia przed uzależnieniem się od zagranicznych inwestycji. Pouczająca jest historia gospodarki USA, które stały się potęgą gospodarczą przy wydatnym finansowaniu z zagranicy. Dodać tu warto, że zagraniczny kapitał w USA pochodził głównie z Wielkiej Brytanii — byłej metropolii.
McCloskey: Liczby mówią jednak za siebie – rozdz. 11. książki „Burżuazyjna godność”
My wszyscy — optymiści i względni pesymiści — zgadzamy się, że w pewnych partiach Wielkiej Brytanii około 1820 roku, plus minus czterdzieści lat, zaszło coś niewiarygodnie dziwnego, co wzbogaciło i zmieniło nasz świat. Dla większości (jeśli nie dla wszystkich) celów naukowych osadzenie radykalnej zmiany w okresie między 1780 a 1860 rokiem jest wystarczająco dokładne, zwłaszcza wziąwszy pod uwagę zdumiewającą skalę wzbogacenia, które miało wkrótce nadejść.
Folsom: Czy do zakończenia wielkiego kryzysu przyczyniła się druga wojna światowa?
Chronologia zdarzeń sugeruje, że to wybuch drugiej wojny światowej był początkiem końca wielkiej depresji. W jej trakcie ponad 12 milionów Amerykanów powołano do wojska, a niemalże drugie tyle zatrudniono na stanowiskach związanych z działaniami wojennymi. W efekcie, w samym roku 1939 wojna wchłonęła 17 milionów bezrobotnych Amerykanów. Stąd też wielu historyków za przyczynę końca kryzysu uznaje astronomiczne wydatki publiczne przeznaczane na tę potężną operację militarną.
McCloskey: Bogaci i wolni dzięki burżuazji – przedmowa do wydania polskiego książki „Burżuazyjna godność”
Bardzo cieszy mnie wydanie w języku polskim drugiego tomu trylogii Ery burżuazji (w 2006 roku pojawił się pierwszy tom, Bourgeois Virtues [Burżuazyjne cnoty], drugi w 2010 roku, a w 2016 roku ukazał się wreszcie — chwalmy Pana! — tom trzeci, Bourgeois Equality [Burżuazyjna równość]). Jestem wielką miłośniczką polskiej kultury i historii.
McCloskey: Rdzeniem wolności jest wolność gospodarcza
Od czasu powstania socjalizmu, progresywizmu i nowego liberalizmu w późnych latach XIX w. zaczęto uważać wolność ekonomiczną za wulgarną i opcjonalną — coś, na czym zależy tylko grubym rybom. Jednak prawdziwy liberalizm, ten który powstał w XVIII w. za czasów Voltaire'a, Adama Smitha, Toma Paine'a czy Mary Wollstonecraft, postulował wolność gospodarczą zarówno dla biednych, jak i dla bogatych, i rozumiał ją jako pozostawienie w spokoju ludzi i ich majątku.
Reed: Czy kapitalistyczna rewolucja przemysłowa skaziła świat grzechem dziecięcej siły roboczej?
W ciągu stu lat po roku 1750 w Wielkiej Brytanii zaszły fundamentalne zmiany ekonomiczne. Była to era rewolucji przemysłowej, w ramach której nastąpiła kaskada technicznych innowacji, potężny wzrost produktywności, renesans światowego handlu i gwałtowny wzrost liczebności populacji miejskich. Co do tego nikt nie ma żadnych wątpliwości. Spory między historykami oraz innymi komentatorami pojawiają się dopiero przy interpretacji konsekwencji, jakie te przełomowe zmiany za sobą pociągnęły.
Reed: Czego uczy nas wielka hiperinflacja z XVII wieku?
Najstarszą sztuczką opisaną w podręcznikach do finansów jest oszukiwanie ludzi poprzez obniżanie wartości pieniądza. Początek tego procederu datuje się na, przynajmniej, VIII wiek p.n.e., kiedy to żydowski prorok Izajasz potępił Izraelitów za jego stosowanie: „Twe srebro żużlem się stało, wino twoje z wodą zmieszane”. (Biblia Tysiąclecia, Izaj 1,22)— upominał.