Kategoria: Prawo
Benson: Egzekwowanie prawa własności w prymitywnych społeczeństwach – prawo bez państwa
Nawet ekonomiści o silnie prorynkowym nastawieniu uważają zazwyczaj, że rynek może funkcjonować efektywnie jedynie w ramach systemu dobrze zdefiniowanych i egzekwowanych praw własności.
Casey: Refleksje nad policentrycznym systemem prawnym
Jedną z zalet libertariańskiego punktu widzenia, zwłaszcza w jego anarchistycznej wersji, jest różnorodność poruszanych kwestii. Niektóre z nich są teoretyczne i dobrze opisane w literaturze, inne natomiast mają praktyczny czy retoryczny charakter. Chociaż kwestie teoretyczne (i ich rozwiązania) są z istoty ważniejsze, to zasadnicze znaczenie ma to, by rozwiązać problemy praktyczne/retoryczne, jeśli kwestie teoretyczne mają do kogoś trafić.
Wojtyszyn: Historyczne przykłady funkcjonowania prywatnego systemu ochrony prawnej – fragment książki „Anty-Lewiatan. Doktryna polityczna i prawna Murraya Newtona Rothbarda”
Głównym zarzutem kierowanym pod adresem bezpaństwowego sądownictwa i ochrony przed agresją jest pogląd, jakoby te rozwiązania do tej pory nie znalazły realizacji na przestrzeni dziejów. Jednakże w literaturze anarchokapitalistycznej można znaleźć przykłady przeczące owej tezie. Skupię się na kilku przykładach, wśród nich na jednym, który był również punktem zainteresowania samego Rothbarda.
Friedman: Przestępczość
Ekonomiści podchodzą do analizy przestępczości z jednym prostym założeniem — przestępcy są racjonalni. Bandyta jest bandytą z tego samego powodu, dla którego ja jestem ekonomistą — ponieważ jest to dla niego najbardziej atrakcyjna spośród dostępnych mu opcji. Decyzja o popełnieniu przestępstwa, jak każda inna decyzja ekonomiczna, może być analizowana jako wybór pomiędzy alternatywnymi kombinacjami kosztów i korzyści.
Rothbard: Prawo bez ustawodawcy
Główna teza książki profesora Leoni p.t. „Freedom and the Law” mówi, że nawet najbardziej zagorzali zwolennicy ekonomii wolnego rynku błędnie przyznają, że prawa muszą być stanowione przez ustawodawcę. To przyzwolenie, jak pokazuje Leoni, zapewnia nieuniknioną furtkę dla państwowej tyranii nad jednostką.
Gogłoza: Policentryczny porządek konstytucyjny – zarys historii idei
Spośród licznych radykalnych postulatów współczesnych libertarian żaden nie wywołuje tylu kontrowersji co idea depolityzacji prawa oraz urynkowienia jego stosowania i egzekucji. Zdaniem zwolenników tego rozwiązania, zwanych we współczesnej literaturze przedmiotu anarcho-kapitalistami, proponowany przez nich policentryczny system konstytucyjny – ustrój polityczno-prawny opierający się na zakazie konfiskaty – tj. pozyskiwania przez jakikolwiek podmiot środków na swą działalność na drodze przymusu (opodatkowania) oraz wolnej konkurencji, tj. współistnienia na tym samym obszarze wielu podmiotów świadczących usługi policyjne i/lub sądowe, z których żaden nie dysponuje prawem do ograniczania swobody działalności innych uczestników rynku – miałby szereg przewag nad publicznymi mechanizmami tworzenia, stosowania i egzekwowania prawa.
Feehan-Fitzgerald: Prawo prywatne na szmaragdowej wyspie
W historii pojawiło się wiele godnych uwagi zarzutów wobec anarchii, a jednym z nich jest kwestia prywatnej produkcja bezpieczeństwa i sprawiedliwości. Nawet wielki Ludwig von Mises całkowicie odrzucił prywatne tworzenie prawa. Istniały jednak niezliczone przykłady takiego rozwiązania ― nie jest to więc tylko koncept ograniczający się do teorii, ale występujący i sprawdzający się w praktyce.
Wozinski: A priori sprawiedliwości
Tytuł tej pracy odwołuje się do teoretycznie uzasadnionego przekonania, iż sprawiedliwość nie jest czymś, co można ustalić w sposób arbitralny, lecz polega na właściwym odczytaniu rzeczywistości. Bliższe przyjrzenie się temu, czym jest prawo i na czym polegają jego zasady, przynosi w rezultacie pewien dający się jasno wyodrębnić szkielet, który można określić mianem a priori sprawiedliwości.
McElroy: Czy policja rzeczywiście nas chroni?
Niegdyś znaczna część obszaru, który dziś stanowi Amerykę, była chroniona przez prywatnych policjantów opłacanych przez społeczność, której służyli i przed nią również odpowiedzialnych. Współczesny policjant jest w rzeczywistości antytezą szeryfa z dzikiego zachodu i wyrazem stereotypowego brytyjskiego szeryfa — urzędnika państwowego odpowiedzialnego tylko przed rządem.
Witecki: Prawo bez państwa
Jednym z głównych zarzutów przeciw libertarianizmowi jest brak empirycznych dowodów na możliwość funkcjonowania społeczeństwa anarchokapitalistycznego. Z instytucją państwa spotykamy się na każdym etapie historii ludzkości i łatwo w tej sytuacji o wniosek, iż jest ono czymś nieuniknionym.