Iwanik: Relacja ze spotkania z profesorem Jesúsem Huertą de Soto

Relacja ze spotkania z profesorem Jesúsem Huertą de Soto w Institute of Economic Affairs, Londyn, listopad 2008.

W tym miesiącu w londyńskim Institute of Economic Affairs odbyło się spotkanie autorskie z profesorem Jesúsem Huertą de Soto z okazji wydania jego nowej książki pt. „The Austrian School – Market Order and Entrepreneurial Creativity” .

Institute of Economic Affairs jest jednym z najważniejszych brytyjskich wolnorynkowych think-tanków.  IEA powstał w 1955 roku z inicjatywy Antony’ego Fishera, libertarianina, założyciela licznych organizacji wolnorynkowych. Celem IEA jest popularyzowanie idei wolnorynkowych oraz propagowanie wiedzy ekonomicznej wśród opinii publicznej, polityków, studentów, dziennikarzy, przedsiębiorców  i uczonych. IEA koncentruje się na działalności wydawniczej, redagowaniu czasopism i organizowaniu wykładów. IEA organizuje też prezentacje i dyskusje na tematy związane z pracami brytyjskiego rządu i parlamentu.

Nowa książka de Soto, „The Austrian School – Market Order and Entrepreneurial Creativity”, jest dużo mniej obszerna niż tłumaczona właśnie na język polski  praca pt. „Pieniądz, kredyt bankowy i cykle koniunkturalne”. Książka składa się z siedmiu zwięzłych rozdziałów. Rozpoczyna się od wyjaśnienia różnic pomiędzy Austriakami a teorią neoklasyczną ze szczególnym uwzględnieniem wagi, jaką szkoła austriacka przywiązuje do roli oszczędzającego, podejmującego ryzyko i poszukującego informacji przedsiębiorcy. W dalszej części autor omawia historię myśli austriackiej i jej powiązania ze znacznie starszą hiszpańską szkołą z Salamanki, a także osiągnięcia najważniejszych przedstawicieli nurtu austriackiego: Boehm-Bawerka, Misesa i Hayka. Ostatni rozdział jest poświęcony przyszłości ekonomii austriackiej w kontekście spadającej wiarygodności szkół wywodzących się z analitycznej teorii równowagi. The Austrian School to dobry wstęp do systematycznych  studiów tematu.

Profesor Jesús Huerta de Soto rozpoczął swój wykład od zwrócenia uwagi na różnice pomiędzy chicagowskim naciskiem na Pareto-wydajność i austriackim odrzuceniem takiego podejścia w analizie ekonomicznej. Austriacy uważają, że aktualnie „obowiązujący” matematyczny model optymalizacji, leżący u podstaw chicagowskiego rozumowania, jest zbyt prosty i w rezultacie nie wystarcza do opisu złożonych zjawisk mikroekonomicznych. Jednym z jego ograniczeń jest założenie, że agenci ekonomiczni mają dostęp do całości wiedzy na temat systemu ekonomicznego. Zdaniem de Soto matematyka nie rozwinęła jak na razie aparatu umożliwiającego efektywny i praktyczny opis zjawisk ekonomicznych.

O ile Austriaków i Chicagowców dzielą pewne różnice, to pomiędzy nimi a zwolennikami Keynesa zieje przepaść. Keynesiści uważają, że cykl koniunkturalny jest naturalnym defektem wolnego rynku i aktywna polityka monetarna jest konieczna do optymalizacji produkcji. Nie dostrzegają tego, że cykl koniunkturalny to skutek niestabilności podaży pieniądza będącej rezultatem polityki monetarnej banku centralnego oraz przywileju bankowego polegającego na prawie tworzenia pasywów (depozytów) bez pokrycia w aktywach o podobnej zapadalności. De Soto przypomniał poglądy wygłaszane przez czołowego ekonomistę i wielkiego zwolennika Keynesa, Irvinga Fishera, który we wrześniu 1929 roku powiedział: „stock prices have reached what looks like a permanently high plateau”. Wkrótce potem nastąpił katastrofalny krach giełdowy. Czy można mylić się bardziej?

Za główny wkład szkoły austriackiej w pogłębianie rozumienia ekonomii de Soto uznał teorię kapitału, teorię cykli koniunkturalnych i analizę ich związku z systemem rezerwy cząstkowej.

De Soto poświęcił też kilka minut na krótkie przedstawienie historii szesnastowiecznej hiszpańskiej szkoły ekonomicznej z Salamanki. Za przykład wniosków, do jakich doszli uczeni z Salamanki, de Soto przytoczył opinię jezuity Juana de Lugo, który zastanawiając się w nad rozwiązaniem problem ustalania rynkowej ceny doszedł do wniosku, że punkt równowagi w tym procesie optymalizacyjnym jest tak trudny do wyznaczenia, iż tylko Bóg potrafi go rozwiązać „Pretium iustum mathematicum licet soli Deo notum". Co prawda od połowy XVI wieku minęło sporo czasu, a uczeni z Salamanki raczej nie dysponowali narzędziami współczesnej analizy matematycznej (np. główne dzieła Newtona powstały mniej więcej w tym samym czasie lub kilkanaście lat później niż rozważania z Salamanki), ale w opinii de Soto ekonomiści nadal nie znają efektywnych sposobów na właściwe matematyczne modelowanie zjawisk ekonomicznych.

De Soto opowiedział też o programie studiów magisterskich i doktoranckich na kierunku ekonomia szkoły austriackiej otwartym w 2007 roku na Universidad Rey Juan Carlos w Madrycie. Program skierowany jest głównie do osób zainteresowanych karierą naukową. Studia magisterskie trwają jeden rok. Program studiów obejmuje w pierwszym semestrze:  podstawy szkoły austriackiej 1 – teoria ceny i mikroekonomia,  metodologia austriacka w naukach ekonomicznych, teoria austriacka w kontekście myśli ekonomicznej, dynamiczna wydajność procesów i instytucji rynkowych, technologia i innowacyjność w procesach rynkowych, pieniądz i bankowość – austriacka teoria cykli koniunkturalnych. Drugi semestr to podstawy szkoły austriackiej 2 – polityka monetarna i makroekonomia, ekonomiczna analiza centralnego planowania i interwencjonizmu oraz teoria nieuniknionego niepowodzenia socjalizmu, ekonomia austriacka a polityka gospodarcza, ekonomia finansów – kryzysy bankowe i walutowe i ich wpływ na cykle koniunkturalne, ekonomia i środowisko naturalne,  prywatne agencje ochrony i obronności jako alternatywa dla sektora publicznego, ekonomia i ewolucja – ewolucyjna analiza rozwoju instytucji gospodarczych. Jeśli znacie hiszpański, profesor de Soto zaprasza do Madrytu.