Ostatnie kilkanaście miesięcy działalności Klubów Austriackiej Szkoły Ekonomii (KASE) należy uznać za niezwykle udane. Powiązane z Instytutem Misesa (IM) ośrodki zajmujące się działalnością popularyzatorsko-naukową przeżywają swego rodzaju renesans w — na całe szczęście — post-pandemicznych czasach. Kluby działające w m.in. Gdańsku, Katowicach, Krakowie, Lublinie, Poznaniu, Rzeszowie, Szczecinie, Toruniu czy Wrocławiu zorganizowały przez ten okres wiele spotkań, na których prelegenci związani zarówno ze szkołą austriacką, jak i myślą libertariańską prezentowali referaty dotyczące wielu interesujących zagadnień naukowych. Wartym podkreślenia jest to, że wystąpienia realizowali nie tylko polscy przedstawiciele myśli wolnościowej, lecz również zagraniczni goście. Jednym z nich był znany i lubiany profesor Lawrence W. Reed, który był w Polsce w dniach 22–26 kwietnia, odwiedzając m.in. Warszawę, Lublin, czy — jak sam przyznał, po raz pierwszy w życiu — nadmorski Gdańsk.
Co ważne dla nas Polaków, profesor Reed już w latach 80. wspierał polskie działania na rzecz wprowadzenia gospodarki rynkowej oraz uzyskania niezależności. Podczas jednej z wizyt w trakcie panowania komunizmu, współpracował z polską opozycją i został nawet aresztowany za działalność antykomunistyczną — o czym opowiadał również w wywiadzie, który przeprowadził były prezes zarządu IM Mikołaj Pisarski. Potem, od lat 90. wielokrotnie odwiedzał Polskę w celach realizacji wykładów oraz seminariów naukowych dla polskich organizacji wolnościowych np. PAFERE. Warto dodać, że niedawno, profesor Reed otrzymał od Pana Prezydenta Andrzeja Dudy Order Zasług dla Rzeczpospolitej Polskiej, najwyższe polskie odznaczenie, jakie może otrzymać obcokrajowiec.
Dla gdańskich austriaków oraz wolnościowców szczególnie wyjątkowym dniem będzie 25 kwietnia 2024 roku. Wtedy wówczas prof. Reed wygłosił dwa wykłady zatytułowane: „Great myths of the Great Depression” oraz „Free Trade vs. Protectionism”. Pierwszy z nich odbył się o godzinie 11:00 na Wydziale Ekonomicznym Uniwersytetu Gdańskiego (UG). Jego organizacją zajęło się Koło Naukowe Studencki Klub Biznesu (KNSKB), którego przewodniczącym jest Pan Jan Markanicz, student UG. Natomiast o godzinie 18:00 został zorganizowany drugi wykład, który odbył się na Wydziale Zarządzania i Ekonomii Politechniki Gdańskiej. Przygotowaniem tego wydarzenia zajęły się współpracujący z polskim Instytutem Misesa klub KASE Gdańsk, oraz działające na wydziale Koło Naukowe Innowacji (KNI), którego opiekunem jest dr hab. Adam Marszk, prof. PG.
Co warto podkreślić, oba wykłady nie odbyłyby się bez ogromnego wsparcia byłego prezesa Instytutu Misesa Mikołaja Pisarskiego oraz Państwa Katarzyny, Jacka i Jana Markaniczów, którzy gościli profesora Reeda w trakcie jego całej wizyty w Trójmieście. Nie można też pozostawić bez podziękowań pracowników wydziału Zarządzania i Ekonomii Politechniki Gdańskiej (ZiE PG), bez wysiłków których wykład profesora Reeda nie odbyłby się. Szczególne podziękowania należy kierować do Pani profesor Ewy Lechmann, profesora Adama Marszka oraz doktor Danuty Rusieckiej, którzy wykonali ogromny wysiłek w kontekście realizacji organizacji i promocji wydarzenia oraz rozwiązania spraw formalnych.
Pierwszy z wykładów profesora Reeda, dotyczący zagadnień Wielkiego Kryzysu, został zainicjowany przez Pana Jana Markanicza, który krótko przedstawił działalność swojej organizacji studenckiej KNSKB. Następnie, głos zabrała Pani dr Magdalena Markiewicz, Prodziekan Wydziału Ekonomicznego. Natomiast jako ostatni przez rozpoczęciem referatu wypowiedział się Pan Mateusz Czyżniewski, koordynator KASE Gdańsk oraz stały współpracownik IM, przedstawiając sylwetkę prelegenta oraz działalność polskiego ruchu austriackiego. Wystąpienia wysłuchało ok. 50 osób, a na koniec studenci, z wielkim zainteresowaniem, zasypali wykładowcę masą pytań dotyczących tematyki wykładu.
Sam referat był niezwykle interesujący, przystępny a zarazem kompleksowo odnosił się do aspektów Wielkiego Kryzysu. Profesor Reed silnie podkreślał, jak interwencje państwa w sferę monetarną oraz fiskalną zainicjowały na początku lat 20. XX wieku cykl koniunkturalny. Aspekty te zostały następnie rozbudowane o szczegółowy opis tego, jak stopniowo amerykańska gospodarka zbliżała się do momentu, w którym to pierwsze zdarzenia zaczęły zwiastować upadek ekonomiczny USA oraz innych światowych rynków. Przedstawiające te zagadnienia, prelegent silnie akcentował teoretyczne walory oraz empiryczne zobrazowania Austriackiej Teorii Cykli Koniunkturalnych, na bazie której wyjaśniał jak przebiegał kryzys typu Boom-Bust. Były szef FEE zobrazował publice, jak wpływ sztucznie indukowanej podaży pieniądza oraz jej odpowiednie kierowanie na rynku finansowym wpłynęło na rozpoczęcie inwestycji, które nie miały szansy zakończyć się sukcesem w danych okolicznościach gospodarczych. Oprócz odniesień do czystej sfery ekonomii, prelegent podkreślał, jak szkodliwe dla uzdrowienia gospodarki było wprowadzanie partykularnych aktów prawnych, które znacząco utrudniły działania rynkowe. Przedstawił on, w jaki sposób regulacje takie jak m.in. Agricultural Adjustment Act, National Industrial Recovery Act of 1933, czy Wager Act negatywnie wpłynęły na sytuację gospodarczą w USA w latach 30. XX wieku.
Również wykład na Wydziale Zarządzania i Ekonomii PG cieszył się dużą popularnością. Wraz z pracownikami naukowymi ZiE PG, wykład otworzył koordynator klubu Mateusz Czyżniewski, przedstawiając widowni polskie środowisko austriackie oraz szanownego prelegenta. Następnie, przez ok. godzinę, profesor Reed z niezwykłą rezolutnością opowiadał publice na tematy dotyczące wolnego handlu i protekcjonizmu.
Odnosząc się do samej treści referatu, ponad 100 studentów, zaproszeni goście oraz kilkunastu pracowników naukowo-dydaktycznych wysłuchało, jak profesor Reed prowadził publikę przez meandry pozornie tak prostego, a jednak często niezrozumianego zagadnienia, jakim jest handel międzynarodowy. Podkreślając znaczenie prawa asocjacji Ricarda oraz prawa przewagi komparatywnej, prelegent wskazywał, że korzyści z wolnego przepływu dóbr, usług, kapitału czy pracy ludzkiej nie są ograniczone tylko do krajów dużych i/lub bogatych. Wskazywał też, że, zgodnie z Bastiatowską maksymą „co widać a czego nie widać”, cła oraz regulacje eksportu mogą przynosić korzyść małym podmiotom czy partykularnym grupom, ale są zarazem szkodliwe dla konsumentów oraz wielu grup pośrednich (m.in. przewoźników, importerów i przetwórców dóbr importowanych, producentów dóbr komplementarnych do importu). Wśród poruszanych zagadnień nie zabrakło również aktualniejszych kwestii, dotyczących sporów o import zbóż z Ukrainy czy kwestie działania tzw. „sektorów strategicznych”.
Dla gdańskiego klubu KASE było to już trzecie tego typu wydarzenie w tym semestrze akademickim, a aż jedenaste od momentu rozpoczęcia owocnej współpracy z KNI, która trwa od lutego 2023 roku. W trakcie tych spotkań, referaty wygłosiły znane w środowisku osoby związane z Instytutem Misesa, a byli to m.in. Mateusz Machaj, Krzysztof Turowski, Joanna Turowska, Przemysław Rapka, czy Mateusz Czyżniewski. Organizowane spotkania cieszą się niesłabnącym zainteresowaniem studentów i innych słuchaczy, co jasno pokazuje niezaprzeczalny sukces inicjatywy realizowanej przez KASE Gdańsk oraz Koło Naukowe Innowacji.
Podsumowując, dla gdańskich austriaków i wolnościowców była to wyjątkowa okazja wysłuchać osobiście znakomitego krzewiciela ekonomii i liberalizmu. Natomiast dla profesora Reeda była to zarazem okoliczność do wspomnień m.in. przy okazji wizyty w Europejskim Centrum Solidarności. Mamy nadzieję, że równie znamienici prelegenci będą uświetniać wydarzenia naszego środowiska — a związki profesora Reeda z Polską pozostaną równie bliskie jak dotychczas.
Autorzy zdjęć: Olga Ciupak, Mateusz Czyżniewski, Katarzyna i Jacek Markanicz, Koło Naukowe Studencki Klub Biznesu
