Rothbard: Cel rządu w kolonii Plymouth
Religia była jedną z głównych cech odróżniających północne i południowe kolonie. Na południu dominował założony przez państwo Kościół anglikański, a w północnych koloniach osiedlali się członkowie kościołów rozłamowych. Rozłamowcy przybyli do Ameryki głównie dlatego, że pragnęli utworzyć wspólnoty, w których mogliby swobodnie praktykować swoje wierzenia. Sformowany przez nich rząd nie był jednak gestem niezależności od Anglii, lecz miał na celu utrzymanie kontroli nad niepokornymi kolonistami.
Internetowa Biblioteka Ekonomiczna
Wielki Kryzys w Ameryce (darmowy e-book)
Wszystkim czytelnikom mises.pl oraz sympatykom Instytutu Misesa mamy przyjemność przedstawić Wielki Kryzys w Ameryce Murraya Rothbarda w formie darmowego e-booka. Książka ukazała się drukiem po polsku w 2010 r. dzięki wsparciu Mecenasów.
Rothbard: James Mill i libertariańska analiza klasowa
W latach 20. i 30. XIX w. James Mill rozwinął "dwuklasową" teorię walki klas, opartą na tym, czy dana grupa rządzi państwem, czy jest rządzona przez państwo. Jak przekonywał Mill, klasa rządząca zawsze będzie dążyła do maksymalizacji własnych korzyści, chyba zostanie w porę powstrzymana. Mechanizmu zdolnego kontrolować rząd Mill upatrywał w demokracji. Warunkiem jej sprawnego działania miała być świadomość wyedukowanych mas, które byłyby zdolne stać na straży leseferyzmu.
Rothbard: Jeremy Bentham - od idei wolnorynkowej do etatyzmu
Jeremy Bentham (1748–1832) rozpoczynał swoją karierę jako zadeklarowany wyznawca Adama Smitha, a nawet był bardziej konsekwentnym zwolennikiem leseferyzmu. Jednak w trakcie swojego stosunkowo krótkiego zainteresowania dziedziną nauk ekonomicznych stawał się coraz większym etatystą. Jego wzrastające poparcie dla etatyzmu było zaledwie jednym z aspektów jego głównego — i bardzo niefortunnego — wkładu w rozwój ekonomii: wymyślonej przez niego konsekwentnej filozoficznej doktryny utylitaryzmu. Ten rzekomy wkład, który dał zielone światło rozwojowi państwowego despotyzmu, nadal tkwi w świadomości jako dziedzictwo pozostawione przez Benthama dla współczesnej neoklasycznej myśli ekonomicznej.
Rothbard: Przesądy o sektorze publicznym
Sektor publiczny żywi się kosztem sektora prywatnego, niczego doń nie wnosząc; pasożytuje na prywatnej sferze gospodarki. To znaczy, że wydajne zasoby społeczeństwa nie zaspokajają potrzeb konsumentów, tylko są kierowane w kierunku przeciwnym do tych potrzeb i pragnień. Jest oczywiste, że sektor publiczny jest zaprzeczeniem produktywności, który nie dość, że nie dodaje nic do prywatnego sektora gospodarki, to jeszcze nawet konsumuje część jego dochodu.
Rothbard: Tomasz z Akwinu - filozof i teolog
Św. Tomasz z Akwinu był wybitnym intelektualistą okresu dojrzałego średniowiecza, człowiekiem, który — bazując na filozofii Arystotelesa, koncepcji prawa naturalnego i teologii chrześcijańskiej — ukształtował tomizm — olbrzymią syntezę filozofii, teologii i antropologii. W swoich pracach często pisał o kwestiach ekonomicznych m.in. o cenie sprawiedliwej, wymianie handlowej, lichwie, własności prywatnej i prawie naturalnym. Jego poglądy wywarły ogromny wpływ na główny nurt katolickiej teologii scholastycznej w następnych wiekach.
Rothbard: Statystyka - pięta achillesowa rządu
Zbieranie rządowych statystyk wymaga opłacania pracy wyspecjalizowanych urzędników. Stwarza także koszty dla przedsiębiorców obarczonych obowiązkiem sporządzania stosownych raportów. Co jednak najgorsze, statystyki stanowią usprawiedliwienie dla większości działań rządowych. Postulat likwidacji państwowych statystyk to najprostsza droga do powstrzymania rozrostu rządu i likwidacji centralnego planowania gospodarki przez rząd.
Rothbard: Dziesięć wielkich gospodarczych mitów
Społeczeństwo wyznaje wiele mitów ekonomicznych, które wypaczają poglądy na istotne kwestie, co prowadzi do akceptacji niezdrowych i fałszywych działań rządu. Oto dziesięć z najbardziej niebezpiecznych mitów dotyczących m.in. deficytów, inflacji, deflacji, bezrobocia, handlu zagranicznego oraz analiza, co jest z nimi nie tak.
Rothbard: Konferencja walutowa w Indianapolis
Utworzenie banku centralnego w Stanach Zjednoczonych zostało poprzedzone licznymi społecznymi kampaniami, napędzanymi przez elity Wall Street. Murray Rothbard przedstawia historię jednej z tych kampanii z końca XIX wieku.
Rothbard: Sir William Petty i matematyka władzy
Czołowym zwolennikiem Bacona w dziedzinie ekonomii politycznej, a poza tym pionierem w statystyce i domniemanej nauce zwanej „arytmetyką polityczną” był oportunista i poszukiwacz przygód Sir William Petty (1623–1687). Deklarował on, że wreszcie zastosował algebrę „do innych niż czysto matematycznych celów, mianowicie do zasady arytmetyki politycznej, przez zredukowanie wielu pojęć materii do wielkości liczbowych, wagowych i miarowych z zamiarem traktowania ich w sposób matematyczny”. W rzeczywistości u Petty’ego nie ma matematyki; są za to statystyki, luźno zebrane, arbitralnie dowiedzione i zawierające wiele ukrytych założeń — tak, by dojść do z góry przesądzonych ideologicznych konkluzji.
Rothbard: W obronie skrajnego aprioryzmu
Rothbard broni prakseologii, tj. twierdzi, że: a) fundamentalne aksjomaty i przesłanki ekonomii są bezwzględnie prawdziwe; b) twierdzenia i konkluzje wydedukowane za pomocą praw logiki z tych przesłanek są wskutek tego również bezwzględnie prawdziwe; c) w związku z tym nie ma potrzeby empirycznego „testowania" ani przesłanek, ani konkluzji; d) wydedukowane twierdzenia nie mogą być testowane, nawet jeśli byłoby to pożądane.
Rothbard: Jean-Baptiste Colbert
Rozwój francuskiego merkantylizmu osiągnął punkt kulminacyjny w erze Jeana-Baptiste'a Colberta (1619-83). Z tego powodu kolbertyzmem nazywa się najbardziej skrajną wersję merkantylizmu. Colbert wcześnie w swoim życiu dołączył do centralnej biurokracji. Do 1651 roku stał się przodującym biurokratą w służbie Koronie, a od 1661 do swojej śmierci, 22 lata później, był prawdziwym gospodarczym władcą Francji.
Rothbard: Francis Hutcheson - nauczyciel Adama Smitha
Francis Hutcheson (1694 – 1746) był wykładowcą etyki Uniwersytetu w Glasgow. Wniósł on do szkockiej filozofii silną wiarę w prawa naturalne i dobroczynność natury. Skutkiem tego wniósł też do szkockiej myśli podstawy klasycznego liberalizmu.
Rothbard: David Hume i teoria pieniądza
Wkład Hume’a w ekonomię jest fragmentaryczny oraz składa się z około stu stron esejów znajdujących się w jego dziele pt. Political Discourses (1752). Rozprawki te są rozpoznawalne dzięki przejrzystemu, błyskotliwemu stylowi, który wyróżnia się pośród drętwych utworów uczonych z tamtego okresu. Największym osiągnięciem Hume’a w teorii pieniądza było przedstawienie mechanizmu zmiany cen i przepływu kruszców, który równoważy narodowe bilanse płatnicze oraz poziomy cen.
Rothbard: Fizjokratyzm i polityka wolnego handlu w XVIII-wiecznej Francji
Pierwsza „samoświadoma” szkoła myśli ekonomicznej powstała we Francji wkrótce po opublikowaniu Essai Cantillona. Z początku członkowie tej szkoły nazywali siebie „ekonomistami”, lecz później, ze względu na ich główną polityczno-ekonomiczną zasadę — fizjokratyzm (zasada natury) — zaczęli być określani mianem „fizjokratów”.
Rothbard: Wolność i własność: lewellerzy i Locke
W błyskotliwej i bardzo sensownej teorii Locke'a własność wywodzi się ze wspólnego posiadania lub z braku własności i przeradza się w czyjeś osobiste posiadanie w ten sam sposób, w jaki człowiek zmienia nieużywaną własność w używaną — to jest, poprzez „połączenie swojej własnej pracy”, osobistej energii z wcześniej nieużywanym i nieposiadanym zasobem, tym samym sprawiając, że zasób ten jest produktywnie używany, a tym samym przez niego osobiście posiadany.
Rothbard: John Locke kontra merkantyliści i inflacjoniści
Pierwszą ważną rozprawą merkantylistyczną, wzywającą do obniżenia stóp procentowych, był krótki tekst autorstwa Anglika, sir Thomasa Culpepera pt. Traktat przeciw wysokiej lichwie (1621). Culpeper stwierdził, że holenderska dobra koniunktura została osiągnięta dzięki niskiemu poziomowi stóp procentowych, oraz że wysoka stopa procentowa hamuje rozwój handlu w Anglii. Dlatego też rząd powinien obniżyć maksymalny poziom stopy procentowej w celu prześcignięcia Holendrów.
Rothbard: John Law - protokeynesista
Tragiczny eksperyment Johna Lawa oraz jego bańka Missisipi były lekcją ostrzegawczą dla wszystkich pisarzy i teoretyków finansowych przez cały osiemnasty wiek. Jak zobaczymy, doktryny twardej waluty dominowały w tym stuleciu, od byłego wspólnika Johna Law, sprytniejszego Richarda Cantillona, aż po ojców założycieli USA. Byli jednak tacy, których porażka Johna Lawa nie nauczyła niczego, i na których poglądy Law silnie wpłynął.
Rothbard: Obwiniajmy fizjokratów za teorię wartości obiektywnej
Mimo iż fizjokraci wnieśli kilka cennych uwag do ekonomii politycznej i dostrzegali znaczenie wolnego rynku, to ich wkład w techniczne zagadnienia ekonomii był nie tylko błędny, ale i w niektórych przypadkach katastrofalny w skutkach dla przyszłości myśli ekonomicznej. Jednym z tych błędów była teoria wartości obiektywnej.
Rothbard: Z Bogiem lub bez - prawo naturalne i prawa własności
W XVII i XVIII wieku rozwinięto koncepcję prawa naturalnego, uniezależniając jego obowiązywanie od odpowiedzi na pytanie o istnienie Boga. Wśród ekonomistów to fizjokraci jako pierwsi zauważyli związki pomiędzy prawem naturalnym, a funkcjonowaniem wolnego rynku.
Rothbard: Klasyczny liberalizm i pojedynczy podatek gruntowy
Jeżeli każdy człowiek miałby nienaruszalne prawa własności, a te zagwarantowane byłyby przez rząd, to opodatkowanie, będące naruszeniem praw samo w sobie, stwarza problem teoretykom leseferyzmu. Bo jak wysokie powinny być podatki i kto powinien je płacić? W XVIII wieku popularną odpowiedzią na to pytanie była idea pojedynczego podatku.
