Jasay: Dylemat dóbr publicznych
Dobra publiczne są swobodnie dostępne dla wszystkich członków danej społeczności i każdy może z nich korzystać bez płacenia za nie. Powodem dla tej anomalii, jak twierdzi standardowa teoria ekonomii, jest to, że dóbr publicznych technicznie nie da się wyłączyć z konsumpcji. Nie ma sposobu, aby wykluczyć osobę z dostępu do takiego dobra, o ile w ogóle jest ono produkowane. Przykłady takich dóbr obejmują obronę kraju, praworządność, czyste powietrze lub kontrolę ruchu ulicznego. Jeśli wszyscy mogą z nich korzystać, nie musząc dokładać się do opłaty ich kosztów, nikt nie wniesie wkładu, a dobro nie zostanie wyprodukowane w ogóle.
Benedyk: Kiedy przypada dzień wolności podatkowej w Polsce?
Jednym z najczęściej używanych na świecie wskaźników, które mają przybliżyć obywatelom skalę państwowej redystrybucji dochodów, jest dzień wolności podatkowej (dalej: DWP). Jego dokładne obliczenie nie jest jednak sprawą prostą. Poniżej przedstawię problemy związane z obliczaniem DWP i zaproponuję własny sposób oszacowania, kiedy ten dzień przypada.
Benedyk: Debata o bezwarunkowym dochodzie podstawowym
Nie uważam, by nierówności dochodowe były problemem samym w sobie. Jeśli nierówności rosną, bo niektórzy znacznie lepiej radzą sobie w zaspokajaniu potrzeb społecznych w drodze dobrowolnych, rynkowych transakcji, to ostatecznie działania tych bogatszych podnoszą także dobrobyt reszty. Jeśli nierówności są wynikiem państwowej interwencji (np. restrykcji co do uczestnictwa w rynku pracy, rozbudowanej biurokracji sprzyjającej dużym podmiotom, polityki pieniężnej windującej ceny aktywów w portfelach najbogatszych), to należy z nimi walczyć, wycofując kolejne interwencje państwa z systemu gospodarczego.
Rozynek: Czy stać nas na rynkową służbę zdrowia?
Praca nagrodzona I miejscem w IV edycji konkursu na esej Instytutu Misesa (w kategorii esej publicystyczny)
Młynarek: Czy stać nas na rynkową służbę zdrowia?
Praca nagrodzona II miejscem w IV edycji konkursu na esej Instytutu Misesa (w kategorii esej publicystyczny)
Dziewa: Czy Polaków stać na rynkową służbę zdrowia?
Praca nagrodzona III miejscem w IV edycji konkursu na esej Instytutu Misesa (w kategorii esej publicystyczny)
Adamson: Największymi przegranymi Igrzysk Olimpijskich są ich gospodarze
Zimowe Igrzyska Olimpijskie 2018 w Pjongczangu rozpoczęły się 9 lutego, a rząd Korei Południowej zafundował swoim obywatelom wydatek w postaci co najmniej 9 miliardów funtów — tyle wynosi bowiem planowany koszt imprezy. Jak nieszczęsna to sytuacja dla podatników, pokazuje niedawne badanie Uniwersytetu Oksfordzkiego, według którego Igrzyska Olimpijskie przeciętnie przekraczają swój budżet o niebagatelne 156 procent.
Sieroń: Pożegnanie z OFE - o skutkach reformy Morawieckiego i zniesieniu limitu składek do ZUS
Według Mateusza Morawieckiego kolejne zmiany polskiego systemu emerytalnego wejdą w życie od 2019 r. Premier poprawnie diagnozuje niewielkie oszczędności Polaków i niską stopę inwestycji. Reforma emerytalna ma stanowić odpowiedź na ten problem jako element Programu Budowania Kapitału, jednego z filarów Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju. Czy rzeczywiście tak się stanie?
Jurewicz: Paradoks Braessa a opłaty za drogi
W dyskusjach na temat miejskiej polityki transportowej przeciwnicy samochodów przywołują niekiedy paradoks Braessa, wedle którego w pewnych okolicznościach zbudowanie nowej drogi może doprowadzić do zwiększenia korków — nawet przy założeniu, że łączna liczba przejechanych kilometrów się nie zmieni. Okazuje się jednak, że poddanie dróg regułom działania rynku powoduje, że paradoks Braessa nie występuje.
Jasay: Jak dostać darmowy obiad?
Jedno z wielkich twierdzeń ekonomii mówi nam, że w równowadze konkurencyjnej i ze stałymi korzyściami skali dystrybucja dochodu jest funkcją krańcowej produktywności czynników produkcji i ich własności. Kupujący płacą, a sprzedawcy uzyskują krańcowy produkt, korzyści równają się wkładom i nie ma „darmowego obiadu”.
Trąbski: Ku trzeźwości narodu czy ku maksymalizacji wpływów z akcyzy?
W piątek, 26 maja 2017 roku, w Sejmie odbyła się konferencja dotycząca problemów alkoholowych polskiego społeczeństwa zatytułowana „Ku trzeźwości Narodu”. O niezdrowych preferencjach Polaków z troską dyskutowali przedstawiciele rządu, świata nauki, kościoła oraz samorządowcy. Najistotniejsze z uwagi na potencjalne, realne skutki dla gospodarki i społeczeństwa były oczywiście wypowiedzi rządzących, w których władzy znajduje się podejmowanie działań fiskalnych czy legislacyjnych mających wpływ na nasze życie codzienne, los wielu branż produkcyjnych i handlu.
Jasiński: System ochrony zdrowia bez udziału państwa
Chociaż, współcześnie, istnienie publicznych systemów ochrony zdrowia wydaje się czymś oczywistym i nie podlegającym dyskusji, to bieżące i przyszłe problemy, przed jakimi te systemy stoją, należy uznać za główny powód toczącej się dyskusji co do możliwości poprawy ich funkcjonowania. Wśród wielu modeli publicznych systemów ochrony zdrowia w krajach Unii Europejskiej upowszechniły się głównie dwa: Bismarckowski oraz Beveridge’a
Hankus: Opodatkowanie jako forma interwencji binarnej. Perspektywa austriackiej szkoły ekonomii.
Zastanawiając się nad ekonomicznymi i prawnymi skutkami kształtowania podatków oraz opodatkowania, nie powinno pozostawiać się analizy bez odpowiedzi na jedno z fundamentalnych pytań, jakie wiąże się z tym zagadnieniem, mianowicie pytań o to, czym jest podatek, jaki jest jego mechanizm, jak również, jakie rodzi on skutki. Nie można bowiem prowadzić dyskusji dotyczącej opodatkowania bez głębszej refleksji nad jego istotą, przyjmując implicite, że płacenie podatków to po prostu oczywisty fakt, związany z naszym życiem, w związku z czym próby jakichkolwiek dociekań w tej materii są — zdaniem wielu — pozbawione większego sensu.
Rothbard: Krytyka podatków konsumpcyjnych
Ortodoksyjni ekonomiści neoklasyczni od dawna trzymali się punktu widzenia, według którego, dla osoby opodatkowanej, podatek dochodowy jest „lepszym podatkiem” niż podatek akcyzowy nałożony na poszczególne rodzaje konsumpcji. Uważają tak, gdyż akcyza nie tylko obciąża finansowo podatnika, w czym nie różni się przecież od podatku dochodowego, ale dodatkowo zniechęca go do nabywania poszczególnych dóbr konsumpcyjnych. Tak więc oprócz odbierania podatnikom pieniędzy, zniekształca ich wzorce konsumpcyjne, kierując je niekoniecznie tam, gdzie sami by je skierowali.
Sieroń: Biedni sześćdziesięcioletni – skutki obniżenia wieku emerytalnego
W listopadzie 2016 r. Sejm uchwalił ustawę przewidującą obniżenie wieku emerytalnego od 1 października 2017 r. do 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn, cofając tym samym zmiany wprowadzone ustawą z dnia 11 maja 2012 r., które zakładały stopniowe podwyższanie wieku emerytalnego do 67 lat dla obu płci.
Jasiński, Makowska: Wpływ reformy zdrowotnej w Stanach Zjednoczonych (ObamaCare) na biznes ubezpieczeniowy
W 2010 roku przegłosowano w amerykańskim kongresie wejście w życie reformy zdrowotnej. Wprowadzał ją dokument Patient Protection and Affordable Care Act (PPACA), a sama reforma potocznie została nazwana ObamaCare — od nazwiska prezydenta Obamy, który był orędownikiem zmian. Przegłosowanie tej ustawy było historycznym wydarzeniem nie tylko przez rozmiar zmian, jakie miała ona wprowadzić, ale także dlatego, że żaden Republikanin nie zagłosował za tym aktem i przeszła ona głosami samych Demokratów.
Ebeling: Drugie oblicze Ludwiga von Misesa – jak naprawiać gospodarkę w świecie interwencjonistów
Musimy pamiętać, że przez większość życia, zanim przybył do Stanów Zjednoczonych jako uchodźca z objętej wojną Europy w 1940 r., Ludwig von Mises nie zarabiał na życie jako teoretyk ekonomii i filozof społeczny. Przez niemal ćwierćwiecze, od 1909 do 1934 r. (poza okresem I wojny światowej), Mises pracował jako analityk polityki ekonomicznej i doradca w wiedeńskiej Izbie Gospodarczej. W wieku od 28 do 53 lat (kiedy przeprowadził się do Genewy, by przyjąć pierwsze całkowicie akademickie stanowisko, w Instytucie Studiów Międzynarodowych) spędzał dzień roboczy jako analityk ekonomiczny.
Jasay: Podatki i raje podatkowe
Różne społeczeństwa różnie osądzają uchylanie się od opodatkowania. W Wielkiej Brytanii wciąż „tak się nie robi”, a przynajmniej ludzie „odpowiedniego sortu” tak nie postępują. Na większej części europejskiego kontynentu jest to zjawisko powszechne i mówi się o tym swobodnie wśród bliskich przyjaciół i rodziny. W pewnych kręgach uchodzi to za wyzysk, w innych za akt oporu przeciwko Lewiatanowi.
Benedyk: Emerytura – Twój wróg
System emerytalny to współcześnie jeden z największych hamulców rozwoju gospodarek zachodu i jedna z największych przeszkód we wprowadzaniu wolnościowych reform, zwłaszcza w krajach demokratycznych ze starzejącą się populacją. Rachunek wystawiany podatnikom za obsługę obecnego systemu emerytalnego systematycznie rośnie.
Sieroń: Money for nothing, czyli bezwarunkowy dochód podstawowy
Idea dochodu gwarantowanego czy też bezwarunkowego dochodu podstawowego (BDP) — w świecie anglosaskim określana mianem unconditional basic income, universal basic income, basic income guarantee, czy też po prostu basic income — zyskuje na popularności. Nie jest to koncept nowy — jej zalążków badacze doszukują się już u Thomasa Paine’a, zaś Milton Friedman zbliżył się do niej, proponując negatywny podatek dochodowy — jednak zdecydowanie odżyła w ostatnich latach.
Sieroń: Polski system podatkowy - diagnoza problemów oraz propozycja reformy
Celem tego artykułu jest omówienie głównych wyzwań stojących przed polskim systemem podatkowym oraz przedstawienie propozycji jego reformy. Ze względu na ograniczoną objętość tego artykułu nie proponujemy szczegółowej (prawnej) konstrukcji polskiego systemu podatkowego, lecz jedynie nakreślamy pożądane kierunki zmian.
