Powrót
Pieniądz

Shostak: Podaż pieniądza a jego płynność - fundamentalne różnice

0
Frank Shostak
Przeczytanie zajmie 6 min
Shostak_Podaż pieniądza a jego płynność - fundamentalne różnice
Pobierz w wersji
PDF EPUB MOBI

Źródło: mises.org

Tłumaczenie: Mateusz Czyżniewski

W gospodarce rynkowej pieniądz świadczy swoje usługi głównie z uwagi na jego siłę nabywczą. Producenci wymieniają swoje towary na pieniądze, a następnie wymieniają zarobione pieniądza na inne towary. W miarę wzrostu produkcji towarów i usług wzrasta popyt na zasób danego środka wymiany (czyli tak naprawdę siły nabywczej danej jednostki pieniądza). Przeciwnie, w miarę spowolnienia aktywności gospodarczej, popyt na usługi pieniężne musi spaść.

Na popyt na usługi środka wymiany wpływają również zmiany cen. Wzrost cen towarów i usług prowadzi do wzrostu popytu na pieniądz. Ludzie żądają teraz więcej pieniędzy po to, aby zakupić droższe towary i usługi. Spadek cen towarów i usług powoduje spadek zapotrzebowania na środek wymiany. Odwołując się do Misesa:

Pożytek z pieniądza uwarunkowany jest wielkością jego siły nabywczej. Żaden człowiek nie gromadzi określonej liczby monet ani pieniędzy o określonym ciężarze. Wszyscy chcą mieć zasób gotówkowy o określonej sile nabywczej. Funkcjonowanie rynku sprawia, że końcowa siła nabywcza pieniądza dąży do poziomu zapewniającego równowagę jego podaży i popytu na niego, toteż nie może wystąpić nadmiar lub niedobór pieniądza.[1].

Zwiększenie podaży pieniądza i jego płynności

Rozważmy przykładowo sytuację, w której nastąpił wzrost podaży pieniędzy w odniesieniu do danego stanu gospodarki. Ponieważ nie nastąpiła zmiana popytu na środek wymiany, oznacza to, że ludzie mają obecnie nadwyżkę pieniądza lub doszło do wzrostu płynności pieniężnej.

Oczywiście żadna osoba nie chce mieć przy sobie więcej pieniędzy niż jest to konieczne. Człowiek może pozbyć się nadmiaru gotówki poprzez wymianę pieniędzy na towary i inne aktywa. Jednakże ludzie jako grupa nie mogą pozbyć się nadmiaru pieniądza właśnie w ten sposób. Mogą jedynie wymieniać pieniądze między sobą.

Mechanizmem, który generuje eliminację nadwyżki gotówki, jest wzrost cen towarów i aktywów. Gdy jednostki zaczynają wykorzystywać nadwyżkę gotówki do nabywania towarów i aktywów, musi to wpłynąć na wzrost ich cen. W rezultacie zajścia tego procesu wzrasta zapotrzebowanie na usługi pieniężne. Wszystko to z kolei działa na rzecz wyeliminowania nadwyżki pieniężnej.

Gdy pieniądze wchodzą na dany rynek, oznacza to, że więcej pieniędzy płaci się za produkty na tym rynku. Zamiennie, możemy powiedzieć, że cena towaru na tym rynku wzrosła (cena jest ilością jednostek pieniężnych odniesioną do kupowanego dobra).

Należy zauważyć, że to, co wywołało wzrost cen towarów i aktywów na różnych rynkach, to wzrost nadwyżki pieniężnej lub płynności monetarnej w odpowiedzi na wzrost podaży pieniądza.

Spadek podaży pieniądza i jego płynności

Gdy wzrost podaży pieniądza związanego z danym poziomem aktywności gospodarczej prowadzi do nadwyżki pieniężnej, spadek podaży środków pieniężnych dla tego poziomu aktywności prowadzi do deficytu pieniężnego.

Uczestnicy rynku oczekiwać będą takiej samej wartości wymiennej pieniądza. Aby to osiągnąć, zaczynają sprzedawać towary i aktywa, co zaowocuje obniżeniem cen.

Przy niższych cenach spadnie zapotrzebowanie na usługi pieniądza, co z kolei doprowadzi do likwidacji deficytu pieniężnego.

Zmiana płynności w wyniku zmian aktywności gospodarczej i cen

Zmiana płynności lub pojawienie się nadwyżki pieniężnej może również wystąpić w odpowiedzi na zmiany aktywności gospodarczej oraz zmiany w poziomie cen.

Na przykład wzrost płynności może zajść jedynie dla danego salda pieniężnego przy towarzyszącym mu spadku aktywności gospodarczej. Spadek aktywności gospodarczej prowadzi do zmniejszenia wolumenu produkcji towarów. A więc mniej towarów będzie wymienianych, co oznacza również spadek popytu na pieniądz.

Gdy pojawia się nadwyżka pieniężna, wywołuje ona dokładnie taki sam efekt w odniesieniu do cen towarów, usług czy aktywów jak wzrost podaży pieniądza, tj. podnosi poziom cen. Wzrost cen z kolei prowadzi do eliminacji nadwyżki pieniądza, jak i również eliminacji płynności pieniężnej.

Odwrotnie zaś, wzrost aktywności gospodarczej, przy stałej podaży pieniądza, powoduje deficyt pieniężny. To z kolei pobudza sprzedaż towarów i aktywów, a tym samym obniża ich ceny. Spadek cen z kolei prowadzi do likwidacji owego deficytu.

W naszym przykładzie definiujemy pojawiającą się lukę pomiędzy wzajemnym oddziaływaniem sił podaży i popytu na pieniądz występującą z uwagi na tempo zwiększania się jego ilości jako:

procentowa zmiana płynności = procentowa zmiana podaży pieniądza minus procentowa zmiana realnej aktywności gospodarczej minus procentowa zmiana inflacji cenowej

Ponownie, zmiany w płynności w danym okresie są napędzane przez zmiany w podaży pieniądza w stosunku do zmian popytu na pieniądz.

Podaż pieniądza i jego płynność: Czy są pozytywnie powiązane?

Niektórzy komentatorzy kojarzą wzrost płynności ze wzrostem podaży pieniędzy. Niestety nie zawsze taka relacja zachodzi.

W rzeczywistości wzrost podaży pieniądza mógłby być powiązany ze spadkiem tempa zwiększenia jego płynności. Przeciwnie, całkiem możliwe jest to, że spadek tempa wzrostu podaży pieniężnej może być powiązany ze wzrostem tempa przyrostu jego płynności.

Na przykład gdyby w stosunku do stanu wyjściowego podaż pieniądza spadła o 10 procent i towarzyszył jej spadek aktywności gospodarczej o 10 proc., to wraz z deflacją  5 proc. doszłoby do wzrostu płynności o 5 proc. Można to obliczyć w następujący sposób:

Procentowa zmiana płynności = –10% – (–10%) – (–5%) = +5%

Historycznie zdarzały się sytuacje, w których podaż pieniądza i płynność były odwrotnie skorelowane. Na przykład pomiędzy październikiem 1929 a lipcem 1932 r. roczna stopa wzrostu podaży pieniądza spadła z 8,3 do -14,5%, gdy w tym samym okresie płynność wzrosła z 0,2 do 26,5%, co pokazano poniżej na Rys. 1.

Rys. 1. Zmiany procentowe: austriacka miara pieniądza (AMS) vs płynność rok do roku.

Shostak_podaz_a_plynnosc_1.png

Pomimo wzrostu płynności indeks S&P500 gwałtownie spadł. Indeksy cen akcji po zamknięciu na poziomie 16,7 w marcu 1931 r. spadły do poziomu 4,4 w czerwcu 1932 r. Zatem doszło do spadku o 73,7 procent, co pokazano poniżej na Rys. 2.

Rys. 2. Zmiana indeksu S&P500 vs płynność (wskaźnik opóźniony 20 miesięcy) rok do roku.

Shostak_podaz_a_plynnosc_2.png

Spadek realnych oszczędności był prawdopodobnie główną przyczyną spadków cen na giełdzie. Zauważmy ponownie, że ten spadek odbył się pomimo silnego wzrostu płynności pieniądza.

Podsumowanie

Zmiany w podaży pieniądza i płynności nie są tym samym. Płynność jest wynikiem interakcji między podażą a popytem na pieniądze. Wbrew powszechnym przekonaniom, możliwa jest sytuacja, w której zmiany w podaży pieniędzy i w płynności będą się zmieniać w różnych kierunkach.

Źródło ilustracji: Pixabay

Bibliografia i przypisy
Kategorie
Pieniądz Stopa procentowa Teksty Teoria ekonomii Tłumaczenia


Nasza działalność jest możliwa dzięki wsparciu naszych Darczyńców, zostań jednym z nich.

Zobacz wszystkie możliwości wsparcia

Wesprzyj Instytut, to dzięki naszym Darczyńcom wciąż się rozwijamy

Czytaj również

Teksty

Machaj: Krótki przewodnik po teorii pieniądza

Pieniądz jest specyficznym dobrem, ponieważ nie ma jednego, wyodrębnionego rynku. Co za tym idzie, trudno zrozumieć, czym jest cena pieniądza. Do pieniądza możemy jednak zastosować standardową analizę popytu i podaży. Dzięki temu możemy wyjaśnić, skąd biorą się takie zjawiska jak inflacja i deflacja. Deflacja jest źródłem licznych kontrowersji w teorii ekonomii, które także krótko przedstawiamy w tym artykule.

Shostak_Wzrost-podaży-pieniądza-nie-musi-prowadzić-do-wzrostu-cen.jpg

Polityka pieniężna

Shostak: Wzrost podaży pieniądza nie musi prowadzić do wzrostu cen

Nawet przy dużym wzroście podaży pieniądza, ceny mogą rosnąć zaledwie nieznacznie.

Hulsmann_Popyt-na-pieniądz.jpeg

Struktura produkcji

Hülsmann: Popyt na pieniądz a czasowy wymiar produkcji

Ekonomiści klasyczni odrzucili pogląd, jakoby podaż i popyt na pieniądz miały jakikolwiek systematyczny wpływ na zagregowane bogactwo. Według Adama Smitha czynniki, które faktycznie determinowały wzrost gospodarczy to podział pracy i akumulacja kapitału ― czynniki realne, nie monetarne. Ekonomiści szkoły austriackiej zgadzali się z tymi zasadniczymi spostrzeżeniami, uzupełniając je w pewnych punktach.


Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany.

Strona korzysta z plików cookie w celu realizacji usług zgodnie z Polityką Prywatności. Możesz samodzielnie określić warunki przechowywania lub dostępu plików cookie w Twojej przeglądarce.