Źródło: libertarianism.org
Tłumaczenie: Tomasz Kłosiński
Tekst pochodzi z The Encyclopedia of Libertarianism (2008)
Genetyka jest dziedziną biologii, która koncentruje się na procesach dziedziczności. Wiedza naukowa na temat tych mechanizmów nieustannie rośnie, w miarę jak odkrywamy coraz więcej szczegółów na temat ludzkiego genomu. W miarę jak dowiadujemy się coraz więcej i zyskujemy coraz większą kontrolę nad mechanizmami dziedziczności, kontrowersje związane z technologią genetyczną będą coraz częściej zajmować centralne miejsce w naszej polityce. Możemy być świadkami rządowych wysiłków zmierzających do uregulowania lub zakazania pewnych technologii lub, co bardziej niepokojące, rządowych wysiłków zmierzających do zmuszenia ludzi do „ulepszania populacji”. Pod tym względem tragiczne doświadczenia z eugeniką w XX wieku w Europie Zachodniej i Stanach Zjednoczonych stanowią przestrogę na XXI wiek.
Do roku 1900 eugenika zawładnęła opinią publiczną. Szybko jednak przeniesiono uwagę z zachęcania do eugenicznego rozmnażania się najlepszych na powstrzymywanie dysgenicznego rozmnażania się najgorszych. Do najgorszych wkrótce zaczęto zaliczać osoby chore psychicznie, alkoholików, epileptyków i przestępców, a także osoby niepełnosprawne intelektualnie. Znaczna część amerykańskiego entuzjazmu dla eugeniki wynikała z antyimigranckich nastrojów. W czasach gwałtownej imigracji ze wschodniej i południowej Europy narastało poczucie paranoi, że rzekomo lepsze anglosaskie pochodzenie narodu staje się rozcieńczone. Argumenty eugeniczne stanowiły wygodną przykrywkę dla tych, którzy chcieli ograniczyć imigrację z powodów rasistowskich. Ustawa o ograniczeniu imigracji z 1924 roku (Immigration Act of 1924) była bezpośrednim wynikiem kampanii eugenicznej. Przez następne 20 lat skazywała ona wielu zdesperowanych europejskich emigrantów na gorszy los, odmawiając im nowego domu w Stanach Zjednoczonych, i pozostała w mocy bez zmian przez 40 lat.
Restrykcyjna imigracja nie była jedynym legislacyjnym sukcesem zwolenników eugeniki. Do 1911 roku sześć stanów uchwaliło przepisy zezwalające na przymusową sterylizację osób niepełnosprawnych intelektualnie. Sześć lat później dołączyło do nich kolejnych dziewięć stanów. Chociaż początkowo Sąd Najwyższy odrzucił wiele z tych przepisów dotyczących sterylizacji, w 1927 r. zmienił swoje stanowisko; w sprawie Buck przeciwko Bell Sąd orzekł, że stan Wirginia może wysterylizować Carrie Buck, 17-letnią dziewczynę umieszczoną w zakładzie dla epileptyków i osób niesprawnych umysłowo w Lynchburgu, gdzie mieszkała ze swoją córką Vivian. Po pobieżnym badaniu, Vivian, która miała 7 miesięcy, została uznana za imbecyla, a Carrie zmuszono do sterylizacji. Jak stwierdził sędzia Oliver Wendell Holmes, konsekwentny zwolennik każdej ingerencji rządu w życie prywatne, „Trzy pokolenia imbecyli wystarczą”. Virginia kontynuowała sterylizację osób niepełnosprawnych intelektualnie do lat 70. W Ameryce, bastionie indywidualnej wolności, ponad 100 000 osób zostało wysterylizowanych z powodu niepełnosprawności intelektualnej, zgodnie z ponad 30 ustawami stanowymi i federalnymi uchwalonymi w latach 1910-1935.
Rządy innych krajów również gorliwie sterylizowały osoby rzekomo nieprzystosowane. Szwecja wysterylizowała 60 000 osób. Kanada, Norwegia, Finlandia, Estonia i Islandia wprowadziły przepisy dotyczące przymusowej sterylizacji. W latach trzydziestych XX wieku Niemcy, cieszące się największą niesławą, najpierw wysterylizowały 400 000 osób, a w wielu przypadkach po tej procedurze wymordowały je. W ciągu zaledwie pierwszych 18 miesięcy II wojny światowej zagazowano 70 000 już wysterylizowanych niemieckich pacjentów psychiatrycznych, aby zwolnić łóżka szpitalne dla rannych żołnierzy. Wielka Brytania, niemal jedyna wśród protestanckich krajów uprzemysłowionych, nigdy nie uchwaliła prawa eugenicznego (tj. prawa zezwalającego rządowi na ingerowanie w prawo jednostki do prokreacji). Nigdy nie istniało brytyjskie prawo uniemożliwiające zawieranie małżeństw osobom niepełnosprawnym intelektualnie i nigdy nie istniało brytyjskie prawo zezwalające na przymusową sterylizację przez państwo ze względu na niepełnosprawność intelektualną. Dlaczego Wielka Brytania była w stanie oprzeć się kierunkowi, w którym podążała reszta świata?
Brytyjscy naukowcy z pewnością nie byli odpowiedzialni za decyzję Wielkiej Brytanii o rezygnacji z tego rodzaju ustawodawstwa. Naukowcy lubią sobie i innym wmawiać, że eugenika zawsze była uznawana jako „pseudonauka”, odrzucana przez prawdziwych naukowców, ale niewiele jest dowodów na poparcie tej tezy. Większość naukowców z radością przyjęła pochlebstwa związane z odgrywaniem roli ekspertów w nowej technokracji. Nieustannie wzywali rząd do podjęcia natychmiastowych działań. Socjaliści również nie mogli przypisać sobie zasług. Chociaż Partia Pracy sprzeciwiła się eugenice w latach trzydziestych XX wieku, to ruch socjalistyczny w znacznej mierze dostarczył intelektualnej amunicji dla eugeniki w poprzednich dekadach. Prace H. G. Wellsa są szczególnie bogate w soczyste cytaty na ten temat: „Roje czarnych, brązowych, brudnych białych i żółtych ludzi… będą musiały odejść”. Socjaliści, wyznający wiarę w państwowe planowanie i gotowi przyznać państwu całkowitą władzę nad jednostką, byli idealnym adresatem eugenicznego przesłania.
Konserwatyści i liberałowie również byli entuzjastycznie nastawieni do tego rodzaju ustawodawstwa. Arthur Balfour, były premier, przewodniczył pierwszej Międzynarodowej Konferencji Eugenicznej, która odbyła się w Londynie w 1912 roku, a wśród wiceprzewodniczących znaleźli się Lord najwyższy sędzia Anglii i Walii, Richard Webster, 1. baron Alverstone oraz Winston Churchill. Jak ujął to Churchill, „mnożenie się niedorozwiniętych” stanowi „straszliwe zagrożenie dla rasy”.
Na wyróżnienie zasługuje jeden człowiek, który w parlamencie stawiał opór ruchowi eugenicznemu, zwłaszcza w odniesieniu do drakońskiego projektu ustawy przedstawionego w 1918 roku: radykalny libertariański poseł Josiah Wedgwood. Został wybrany do parlamentu w wyniku lawinowego zwycięstwa Partii Liberalnej w 1906 roku, ale później dołączył do Partii Pracy i przeszedł na emeryturę do Izby Lordów w 1942 roku. Wedgwood oskarżył Towarzystwo Eugeniczne (Eugenics Society) o próbę „hodowania klasy robotniczej jak bydła”. Jego główny sprzeciw opierał się jednak ze względu na wolności jednostki. Był zbulwersowany faktem, że ustawa ta dawała państwu prawo do odebrania dziecka z jego własnego domu siłą i nakładała na policjantów obowiązek działania na podstawie donosów od obywateli, że ktoś jest niepełnosprawny intelektualnie. Jego motywacją nie była sprawiedliwość społeczna, lecz wolność jednostki, i dlatego przyłączyli się do niego również torysowscy libertarianie, tacy jak lord Robert Cecil. Ich wspólną sprawą była obrona jednostki przed państwem.
Klauzulą w ustawie eugenicznej, która naprawdę zbulwersowała Wedgwooda, była ta, która stwierdzała, że „w interesie społeczności pożądane jest, aby [osoby niepełnosprawne intelektualnie] zostały pozbawione możliwości płodzenia dzieci”. Stwierdzenie to było, jak to określił Wedgwood, „najbardziej odrażającą rzeczą, jaką kiedykolwiek zasugerowano” i w żaden sposób nie odzwierciedlało „troski o wolność poddanych [czy] ochrony jednostki przed państwem, której mamy prawo oczekiwać od liberalnej administracji”. Jego atak był tak skuteczny, że rząd wycofał projekt ustawy, a gdy został on przedstawiony w następnym roku, został znacznie złagodzony. Wedgwood od razu dostrzegł główną wadę całego projektu eugenicznego: nie to, że opierał się on na błędnej nauce, ani że był niepraktyczny, ale to, że był zasadniczo opresyjny i okrutny, ponieważ wykorzystywał całkowitą władzę państwa przeciwko prawom jednostki.
Wraz ze wzrostem naszej wiedzy na temat ludzkiego genomu, badania genetyczne i inżynieria linii zarodkowych — manipulowanie genetyką komórki jajowej lub plemnika w celu modyfikacji potomstwa — staną się coraz bardziej opłacalne w nadchodzących dziesięcioleciach. Już teraz pojawiają się apele o wprowadzenie rządowych ograniczeń — niektóre z nich otwarcie opierają się na sprzeciwie wobec wydłużania ludzkiego życia. Jeden z najczęściej cytowanych bioetyków naszych czasów, Daniel Callahan z Hastings Center, stwierdził: „Najgorszym możliwym sposobem rozwiązania [kwestii przedłużania życia] jest pozostawienie jej indywidualnemu wyborowi. Nie ma żadnego konkretnego społecznego dobra płynącego z pokonania śmierci”.
Ci, którzy mają bardziej konwencjonalny pogląd na dobro społeczne, zdają sobie sprawę, że gdyby rząd zakazał tych technologii, skazałby wielu ludzi na cierpienie, którego można by uniknąć. Zakazanie badań przesiewowych lub inżynierii genetycznej byłoby równie okrutne, co uczynienie ich obowiązkowymi. Decyzje te należą do jednostki, a nie do teokratów czy technokratów.
Istnieje ogromna różnica między badaniami genetycznymi a tym, do czego wzywali zwolennicy eugeniki w czasach swojej świetności: dobrowolne badania genetyczne polegają na umożliwieniu osobom prywatnym dokonywania prywatnych wyborów na podstawie prywatnych kryteriów, podczas gdy eugenika polegała na upaństwowieniu tej decyzji, aby ludzie rozmnażali się nie dla siebie, ale dla państwa.
Wiele współczesnych publikacji na temat historii eugeniki omawia ją w kategoriach niebezpieczeństw związanych z niekontrolowanym rozwojem nauki, zwłaszcza genetyki. Jest to raczej przykład przyznania rządowi uznaniowej władzy charakterystycznej dla państwa totalitarnego.
