Źródło: libertarianism.org
Tłumaczenie: Tomasz Kłosiński
Tekst pochodzi z The Encyclopedia of Libertarianism (2008)
Karl Popper, wybitny filozof i teoretyk społeczny, urodził się w Wiedniu, choć po wojnie został obywatelem brytyjskim. W dzieciństwie Popper wyróżniał się bardzo wysokim poziomem inteligencji i żywo interesował się naukami ścisłymi, psychologią, a później także filozofią. W wieku kilkunastu lat zainteresował się socjalizmem i krótko flirtował z marksizmem, pracując jako wolontariusz w biurach Austriackiej Partii Komunistycznej. Wkrótce porzucił swoje wczesne sympatie socjalistyczne i poświęcił się czysto filozoficznym zagadnieniom, podczas których rozwinął szczególne zainteresowanie tym, co charakteryzowało wiedzę naukową. Popper był pod wpływem psychologów Karla Buehlera i Otto Selza oraz szczególnego rodzaju kantyzmu reprezentowanego przez niemieckiego filozofa Leonarda Nelsona. Jego fascynacja nauką częściowo odzwierciedlała zainteresowania pozytywistów logicznych z Koła Wiedeńskiego.
Teoria wiedzy Poppera wyróżnia się pod kilkoma względami. Kładł nacisk na kryterium falsyfikowalności jako charakterystyczną cechę nauki (choć był gotów zaakceptować pewne niefalsyfikowalne idee, które miały wpływ na rozwój nauki). Ogólnie rzecz biorąc, opracował unikalne podejście do epistemologii, w którym odrzucił indukcję jako jedyne kryterium określania wartości twierdzeń naukowych, a w jej miejsce podkreślił znaczenie twierdzeń naukowych dla rozwiązywania problemów oraz przetrwania testów i krytyki. Dla Poppera naukowy charakter pracy zależał nie tylko od jej logicznego charakteru, ale także od tego, jak jej zwolennicy się z nią obchodzili (np. jak reagowali na krytykę). Takie podejście prowadziło do silnie antyautorytarnego poglądu na wiedzę, który kładł nacisk na śmiałe pomysły i sprawiał, że nawet najbardziej czcigodni eksperci byli narażeni na wyzwania. Popper nie był relatywistą, ale podkreślał omylność naszej wiedzy. Był realistą, mocno wierzącym w istnienie świata zewnętrznego i w zasadność prób odkrywania jego prawd.
Poza pracą w dziedzinie filozofii nauki, Popper rozwinął kilka unikalnych spostrzeżeń o bardziej ogólnym charakterze filozoficznym. Spostrzeżenia te przedstawiały systematyczny pogląd na ludzkość i wszechświat, w którym żyjemy. Popper wierzył, że świat jest obiektywnie indeterministyczny i opracował metafizykę indeterministycznych tendencji i skłonności. Chociaż doszedł do wniosku, że próby redukcji naukowej były metodologicznie owocne, był sceptyczny co do sukcesu większości takich redukcji i ostatecznie opowiedział się za formą teorii interakcji umysł-ciało. (Popper preferował biologiczne podejście do psychologii i umysłu, zgodnie z którym umysł odgrywał znaczącą rolę jako pośrednik między światem fizycznym a sferą abstrakcyjnych idei). Żywo interesował się nauką, a jego filozoficzne idee doprowadziły go do podjęcia pracy nad kwestiami naukowymi, takimi jak dostarczanie argumentów na rzecz realistycznego rozumienia tak zawiłych pojęć, jak strzałka czasu i natura teorii kwantowej.
Popper jest również dobrze znany ze swoich prac z zakresu filozofii społecznej. Jego książki Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie oraz Nędza historycyzmu, obie napisane podczas II wojny światowej, były potężnymi atakami na Platona, Marksa i ich argumenty za historyczną nieuchronnością jako wrogów otwartego społeczeństwa. Otwarte społeczeństwo, za którym opowiadał się Popper, charakteryzowało się etycznym indywidualizmem — w opozycji do moralnego kolektywizmu jego czasów — i było zainspirowane kantowskimi ideami dotyczącymi znaczenia intersubiektywnej krytyki. Popper popierał ustrój polityczny, w ramach którego rząd był odpowiedzialny za ochronę wolności jednostki — nie tylko w sensie zalecanym przez klasycznych liberałów, ale także ochronę, która obejmowała wolność od wyzysku ekonomicznego. Popierał politykę fragmentarycznej inżynierii społecznej, w której inicjatywy rządowe miały zajmować się problemami odpowiedzialnymi za cierpienie i niesprawiedliwość, co do których panowała powszechna zgoda. Popper zauważył, że takie działania będą miały niezamierzone konsekwencje, a zatem rządy powinny być otwarte na krytyczne opinie obywateli dotyczące wyników tych działań.
Mieszkając w Wiedniu, Popper był socjalistą, a Społeczeństwo otwarte odzwierciedlało jego radykalny sposób myślenia. Niemniej jednak, zarówno on, jak i Friedrich A. von Hayek byli pod wrażeniem silnych podobieństw między niektórymi elementami tej książki a Drogą do zniewolenia Hayeka. W późniejszych latach poglądy Poppera zbliżyły się do poglądów Hayeka i stał się przekonany, że polityczne dążenie do równości stanowi zagrożenie dla wolności. Jednakże, pomimo sporadycznych komentarzy na temat obciążeń podatkowych, poglądy polityczne Poppera nie zmieniły się diametralnie i konsekwentnie postrzegał wolność jako ostatecznie zależną od interwencji rządowych. Chociaż uznawał wolne rynki za użyteczne, nie podzielał optymizmu Hayeka co do samokoordynującej się natury porządku społecznego opartego na rynku.
