Źródło: mises.org
Tłumaczenie: Kamil Glaba
Hans-Hermann Hoppe dowiódł, że monarchie cechują się bardziej długoterminową perspektywą ekonomiczną i dlatego też generują warunki do funkcjonowania stabilnej i bezpiecznej gospodarki. To znaczy, z perspektywy króla pragnienie maksymalizacji bogactwa promuje dalekowzroczność silniej niż byłoby to w ustroju demokratycznym. Ze względu na niższą preferencję czasową monarchów, są oni mniej skłonni do ulegania kaprysom gospodarczego populizmu. Hoppe zarysowuje ten argument w tym artykule:
Można się spodziewać, że właściciel prywatnego rządu będzie dążyć do maksymalizacji swojego całkowitego bogactwa, tj. obecnej wartości swojego majątku oraz swojego obecnego dochodu (…) Zgodnie z tym, właściciel prywatnego rządu będzie chciał uniknąć tak silnej eksploatacji swojej własności, że aż zmniejszy ona przyszły potencjał zarobku, a w efekcie również i jego obecny poziom majętności. Zamiast tego, żeby zachować lub nawet zwiększyć wartość swej własności, będzie systematycznie ograniczać się w swojej eksploatacyjnej polityce, ponieważ im mniejszy poziom wyzysku, tym produktywniejsza jest uciskana ludność. A im bardziej produktywna populacja, tym większa wartość pasożytniczego monopolu.
Wzrost gospodarczy
Analiza porównawcza
Całkiem zaskakujące jest to, że badania potwierdzają koncepcje Hoppego. Według Mauro Guillena, monarchie są bardziej efektywne od demokratycznych republik w zakresie ochrony praw własności, głównie z powodu ich skupienia na perspektywie długookresowej. „Królowie dążą do utworzenia lub bycia częścią dynastii, dlatego też mają perspektywę długookresową”, stwierdza Guillen. „Jeśli skupiasz się na długim terminie, musisz dbać o zabezpieczenie praw własności… Jesteś bardziej skłonny wprowadzić limity kadencji dla polityków, którzy chcą nadużywać swej władzy”.
Podobnie, Guillen w swoim badaniu zwraca uwagę na to, że monarchie mogą ograniczać negatywne dla praw własności skutki wewnętrznych konfliktów:
Przypadek Hiszpanii zyskał znaczną uwagę środowiska akademickiego w kryteriach zarówno ciągłości procesu transformacji demokratycznej w późnych latach 70. XX wieku, jak i uporządkowywania reform politycznych i gospodarczych z koroną w kluczowej roli (…) Ciągłość monarchii w Hiszpanii była głównym czynnikiem chroniącym prawa własności podczas politycznych przemian. Natomiast w Portugalii – porównywalnym kraju, który przeszedł od dyktatury do demokracji w praktycznie tym samym czasie, lecz został republiką w 1910 r. — upaństwowiono 244 banki i wielkie przedsiębiorstwa podczas demokratyzacji.
Ponadto Christian Bjørnskov i Peter Kurrild-Klitgaard w swojej publikacji pt. „Economic Growth and Institution Reform in Modern Monarchies and Republics: A Historical Cross-Country Perspective, 1820–2000”, prezentują fascynujące informacje: „Podczas gdy polityczne reformy na wielką skalę są z reguły powiązane z krótkoterminowymi spadkami tempa wzrostu gospodarczego, odzwierciedlając to, co stało się publicznie znane jako „dolina łez”, dane wskazują, że ta „dolina” nie występuje w monarchiach. W zasadzie, jeśli już, to zachodzi efekt odwrotny”.
Co więcej, według agencji ratingowej Standard & Poor’s monarchie mają wyższy scoring kredytowy i imponujące bilanse w porównaniu do republik. Analityk kredytowy Joydeep Mukherji przyznaje, że nie ma różnicy między monarchiami konstytucyjnymi a absolutnymi w odniesieniu do szacowania ich ryzyka kredytowego. Zauważa jednak też, że: „Monarchie absolutne mają gorsze od konstytucyjnych scoringi w ryzyku zewnętrznym oraz fiskalnym, będące wynikiem głównie bilansów finansowych silnego rządu oraz licznych aktywów zagranicznych”.
Podobnie jak Gullien, Victor Menaldo w „The Middle East and North Africa’s resilient monarchs” przyjmuje, że monarchie są połączone z szacunkiem do rządów prawa, ochroną praw własności oraz wzrostem gospodarczym. Jak wykazuje Menaldo, przewidywalność kultury politycznej budowanej przez monarchie pozytywnie wpływa na decyzje o inwestowaniu. „Zważywszy na pojawienie się stabilnej kultury politycznej (…) elity i obywatele będą pobudzeni do zachowania swojego horyzontu planowania w związku z dłuższymi okresami urzędowania rządzących oraz przewidywalnym procesem przekazywania władzy. Zarówno elity, jak i obywatele będą bardziej skłonni do inwestowania w fizyczne i ludzkie środki produkcji, co sprzyja gromadzeniu kapitału oraz wzrostowi produktywności”.
Kolejnym argumentem na korzyść monarchii jest ich relatywna nietolerancja wobec wojen, ponieważ zaangażowanie w działania zbrojne ma potencjał do podkopywania bogactwa. Chociaż porównywanie systemów politycznych w oparciu o prawdopodobieństwo prowadzenia wojny jest mało powszechne, pewne badanie opracowane przez wiodących politologów oznajmia, że monarchie sprzed okresu nowożytnego były mniej skore do konfliktów militarnych:
Wygląda na to, że istnieją obszerne dowody empiryczne dla naszego przypuszczenia, że monarchie były mniej skłonne do konfliktów przed epoką nowożytną. Przeczy to zwyczajowemu wyjaśnieniu oferowanemu przez mityczne i historyczne opowieści o królach, którzy traktowali wojnę jako element ich „zawodu”. Gdy Charles Tilly oznajmił, że „państwa tworzą wojny, a wojny – państwa”, bez wątpienia myślał o królach jako podżegaczach. Prawdą jest, że wielkie monarchie (Anglia, Francja, Hiszpania) mają zdecydowanie więcej wojen na swoim koncie niż ich mniejsi, republikańscy sąsiedzi. Jednakże zauważyliśmy, że jest to efektem ich okazałości, a nie agresywności. Niewielkie monarchie były bardziej pokojowe od republik porównywalnych rozmiarów.
Sugerowanie, że monarchie mają lepszą od republik demokratycznych charakterystykę nie oznacza, że powinniśmy powrócić do dawnych ustrojów politycznych. Jednakże, nie można krytykować monarchii bez zrozumienia jej mocnych i słabych stron. W większości regionów współczesnego świata występuje wrodzone uprzedzenie wobec monarchii, pomimo tego, że dowody wskazują, że monarchie – szczególnie te niewielkich rozmiarów – są bardziej pokojowe, stabilne i skuteczniejsze w ochronie własności prywatnej od swoich republikańskich sąsiadów.
Źródło grafiki: pixbay
