Murphy: Wielość stóp procentowych a austriacka teoria cyklu koniunkturalnego

Autor: Robert P. Murphy
Źródło: consultingbyrpm.com
Tłumaczenie: Jan Fabiusz Wróbel
Wersja PDF

1.Wstęp
W swej klasycznej formie (np. Mises 1998, Rothbard 2004) austriacka teoria cyklu koniunkturalnego (ATCK) skupia się na zaburzeniach struktury produkcji poprzez obniżenie poziomu „rynkowej” stopy procentowej, czy też stopy zysku, poniżej jej „naturalnego” poziomu. Mises i jego uczniowie naturalnie zdają sobie sprawę z tego, że w realnym świecie występuje wiele stóp procentowych, zależnych od długości pożyczki oraz ryzyka niewypłacalności kredytobiorcy. Mimo to, standardowe przedstawienie ATCK (np. Garrison 2001) wciąż opiera się na różnicy pomiędzy stopą „naturalną” a „rynkową”.

W swej pracy omówię implikacje, jakie dla tradycyjnej ATCK wynikają z faktów zachodzących w realnym świecie. Uważam, że misesowska teoria jest prawidłowa, a ekonomiści znający ATCK mogą sporo wnieść do współczesnych debat ekonomicznych. Jednak twierdzę też, że klasyczna ATCK musi zostać zaktualizowana w obliczu celnej krytyki, którą wysunął Piero Sraffa (1932a, 1932b).

Będę w tej pracy argumentował, że austriacy powinni rozwinąć konstrukcję stanu równowagi elastyczniejszą niż misesowska „gospodarka jednostajnie funkcjonująca” [w skrócie ERE, od Evenly Rotating Economy — przyp. tłum.] czy też, jak tego typu konstrukcje nazywają ekonomiści z mainstreamu, „statyczny stan równowagi”. Zamiast nauczać ATCK za pomocą ERE, austriacy powinni używać do tego ogólniejszej formuły — dynamicznego stanu równowagi. W takiej konstrukcji zarówno preferencje konsumentów, jak i dostępność surowców, czy postęp technologiczny mogą się zmieniać, ale są to zmiany w pełni przewidywalne, w związku z czym przedsiębiorcy nie osiągają czystego zysku. Jeśli austriacy będą trwać przy określaniu naturalnej stopy procentowej za pomocą ERE, ich wkład we współczesną dyskusję na temat rynków finansowych będzie znikomy. Poprzez poluzowanie sztywnych założeń ERE i pozwolenie na zmienność warunków będą w stanie zachować ducha teorii cyklów koniunkturalnych Misesa i Hayeka, wykorzystując jednocześnie swoją górującą teorię kapitału do oświecenia mainstreamowych ekonomistów.

Układ tej pracy przedstawia się następująco: Część druga rzuca nowe światło na debatę Hayek — Sraffa, żeby wytknąć poważne luki w koncepcji naturalnej stopy procentowej. W części trzeciej zaproponuję ogólniejszą konstrukcję stanu równowagi, tj. dynamiczny stan równowagi, w pełni zgodną z pracą Hayeka (1937) nt. międzyokresowej koordynacji planów. Pokażę jak Hayek mógł odpowiedzieć Sraffie, przedstawiając błędną alokację zasobów wynikającą z ekspansji kredytowej nawet w świecie bez jednej, naturalnej stopy procentowej.

Część czwarta skupia się na krzywej dochodowości i jej zastanawiającej zdolności przewidywania kryzysów. Wskażę, że ERE nie wniesie wiele w tym punkcie, jako że w ERE krzywa dochodowości jest z definicji płaska. Następnie użyję ATCK, aby wskazać mainstreamowych ekonomistom rozwiązanie zagadki tej krzywej.

W części piątej wykażę jeszcze jedną słabość misesowskiej konstrukcji: korzystając z ERE do odróżnienia zysków przedsiębiorcy od czystej stopy procentowej, austriacy mają problem w wyjaśnieniu czegoś tak prostego jak wyższe oprocentowanie obligacji korporacyjnych w stosunku do obligacji państwowych o tym samym terminie zapadalności. Te zależne od ryzyka rozbieżności przekazują nam cenne informacje o świecie, jednak aby móc zajmować się tak oczywistymi elementami rynku obligacji, austriacy działający w tradycji misesowskiej muszą zreformować zarówno swoją konstrukcję stanu równowagi, jak i swoje podejście do rozróżnienia czystych zysków od czystej stopy procentowej. Austriacy potrzebują tej nowej aparatury ekonomicznej, aby móc zmierzyć się z takimi kontrowersyjnymi tematami jak niedopasowanie terminów zapadalności [ryzykowna dla pożyczkodawcy praktyka zadłużania się na krótko, aby pożyczać na długo — przyp. tłum.]. Swoje wnioski przedstawię w części szóstej.

Całość pracy dostępna jest w wersji PDF