Rothbard: Radykał leseferyzmu - w poszukiwaniu prawdziwego Misesa
Z okazji 40. rocznicy śmierci Ludwiga von Misesa publikujemy tekst jego ucznia, Murraya Rothbarda, prezentujący go jako dziedzica XIX-wiecznego, leseferystycznego radykalizmu, następcę Benthama, Milla, Cobdena i Spencera oraz prawdziwego racjonalistę i libertarianina.
Historia polskiej myśli ekonomicznej
Babiński: Ferdynand Zweig (1896-1988): ekonomista, prawnik, propagator liberalizmu
Ferdynand Zweig był zwolennikiem i propagatorem liberalizmu gospodarczego, sprzeciwiał się przejawom etatyzmu i zamknięciu gospodarki na wolny handel. Krytykował nadmierną ingerencję państwa oraz kartelizację gospodarki, w swoich pracach wytykał błędy tkwiące w teoriach socjalistycznych.
Tullock: Jak nie zostałem libertarianinem
Pewnego dnia zobaczyłem stos książek w czerwonych okładkach zatytułowanych Ludzkie działanie. Kupiłem jedną i przeczytałem ją trzy razy przez kolejne parę miesięcy. Nigdy nie zostałem stuprocentowym austriakiem, ale wyraźnie byłem pod jej silnym wpływem. Istotnie moja pierwsza książka The Politics of Bureaucracy używała metod Misesa bardzo obszernie.
Klein: Ronald Coase a austriacy
W ostatni poniedziałek, 2 września 2013 r., w wieku 102 lat zmarł laureat Nagrody Nobla i jeden z najbardziej wpływowych ekonomistów XX w. Ronald Coase. Peter G. Klein naświetla kilka kwestii związanych z jego stosunkiem do szkoły austriackiej. "Coase nie był austriakiem, ale utrzymywał przyjazne relacje z wieloma austriackimi ekonomistami, był bardzo krytyczny wobec współczesnego pozytywizmu oraz instrumentalizmu i był sceptyczny co do większości regulacji (...)"
Kliemt: Wstęp do książki Jasay’a pt. "Political Economy, Concisely"
Jasay ujmuje państwo jako źródło zakłóceń ładu społecznego. Roszczenie państwa do wyłącznego używania przymusu będzie szczególnym zagrożeniem dla własności. Osoby, którym udało się przechwycić aparat państwa, będą używać go do wyzysku dla własnych celów. Ilekroć konwencje jako mechanizm koordynujący jest zastąpiony przez mniej łagodny mechanizm rozkazów władzy centralnej, istnieje potencjalne zagrożenie dla wolności osobistej.
Salerno: Mania na Galbraitha
Zdyskredytowani ekonomiści — tak jak skompromitowani politycy — nigdy nie pozostają w niełasce na długo, szczególnie po śmierci. W ciągu ostatniej dekady reputacja Galbraitha przechodziła coś w rodzaju rehabilitacji. Szczególnie wśród tych ekonomistów akademickich głównego nurtu, którzy nie są za bardzo świadomi szybko narastających porażek swojej dyscypliny w wyjaśnianiu rzeczywistości gospodarczej, Galbraitha coraz powszechniej postrzega się jako niezrozumianego myśliciela o postępowych ideach, którego pracę zbyt pochopnie odrzucono.
Kłosiński: Bruno Leoni
Z okazji setnej rocznicy urodzin Leoniego prezentujemy jego biografię - biografię człowieka, który w latach powojennej odbudowy, podczas gdy we wszystkich krajach europejskich polityka gospodarcza była kształtowana przez etatystyczne idee, jako jeden z nielicznych gotowych był do obrony zasad liberalizmu i jako jeden z nielicznych szedł pod prąd. Ten wszechstronny uczony w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych był głównym propagatorem idei liberalnych we włoskiej kulturze.
Long: Robert Nozick - filozof wolności
Sylwetka Roberta Nozicka, jednego z najwybitniejszych libertariańskich filozofów XX wieku.
Margit von Mises: Jak się poznaliśmy
Z okazji dnia św. Walentego publikujemy fragmenty wspomnień Margit von Mises - żony Ludwiga - która opisuje m.in. dzień, w którym poznała swojego przyszłego, ukochanego "Lu": "Tego wieczoru było sześcioro gości, a jednym z nich był Ludwig von Mises, czterdziestoczteroletni profesor ekonomii, który miał również stopień naukowy z prawa uzyskany na Uniwersytecie Wiedeńskim. Ale owego wieczoru nie miałam pojęcia, kim był. Zrobiły na mnie wrażenie jego piękne, jasnoniebieskie oczy, zawsze skoncentrowane na osobie, z którą rozmawiał. Jego ciemne włosy, już trochę posiwiałe na bokach, były perfekcyjnie rozdzielone przedziałkiem. Podobały mi się jego dłonie ― długie i cienkie palce w oczywisty sposób wskazywały, że nie używał ich do pracy fizycznej. Był ubrany ze stonowaną elegancją. Ciemny, szyty na miarę garnitur, dobrze dopasowany krawat. Jego poza zdradzała byłego oficera (...)".
Riggenbach: Prawdziwy William Graham Sumner
Sumner nie jest szczególnie znany, a ci, którzy go rozpoznają (i nie mylą z Charlesem Sumnerem, senatorem abolicjonistą z Massachusetts), najpewniej znają go jako „społecznego darwinistę”. Jest to ironią, gdyż nie był on z tego znany ani za swojego życia, ani przez wiele lat później. W rzeczywistości istnieją pokaźne dowody, że samo pojęcie „społecznego darwinizmu” zostało właściwie wymyślone przez Richarda Hofstadtera, autora książki Social Darwinism in American Thought, po raz pierwszy opublikowanej w 1944 roku.
Rothbard: Jeremy Bentham - od idei wolnorynkowej do etatyzmu
Jeremy Bentham (1748–1832) rozpoczynał swoją karierę jako zadeklarowany wyznawca Adama Smitha, a nawet był bardziej konsekwentnym zwolennikiem leseferyzmu. Jednak w trakcie swojego stosunkowo krótkiego zainteresowania dziedziną nauk ekonomicznych stawał się coraz większym etatystą. Jego wzrastające poparcie dla etatyzmu było zaledwie jednym z aspektów jego głównego — i bardzo niefortunnego — wkładu w rozwój ekonomii: wymyślonej przez niego konsekwentnej filozoficznej doktryny utylitaryzmu. Ten rzekomy wkład, który dał zielone światło rozwojowi państwowego despotyzmu, nadal tkwi w świadomości jako dziedzictwo pozostawione przez Benthama dla współczesnej neoklasycznej myśli ekonomicznej.
Rothbard: Tomasz z Akwinu - filozof i teolog
Św. Tomasz z Akwinu był wybitnym intelektualistą okresu dojrzałego średniowiecza, człowiekiem, który — bazując na filozofii Arystotelesa, koncepcji prawa naturalnego i teologii chrześcijańskiej — ukształtował tomizm — olbrzymią syntezę filozofii, teologii i antropologii. W swoich pracach często pisał o kwestiach ekonomicznych m.in. o cenie sprawiedliwej, wymianie handlowej, lichwie, własności prywatnej i prawie naturalnym. Jego poglądy wywarły ogromny wpływ na główny nurt katolickiej teologii scholastycznej w następnych wiekach.
Schulak i Unterköfler: Jak Menger odkrył samego siebie
Wydane w 1871 r. Grundsätze to jeden z kamieni milowych w rozwoju ekonomii jako nauki. Choć sam Carl Menger uważał, iż jedynie rozwija tradycyjne podejście do ekonomii, to nie tyle poprawił poprzednie teorie, co raczej je zniszczył. Przewrót związany ze stosowaniem indywidualizmu metodologicznego pozwolił też oderwać ekonomię od tradycyjnie towarzyszących jej dziedzin, takich jak moralność, polityka czy religia oraz dał podwaliny pod dalszy rozwój myśli ekonomicznej przez uczniów i następców Mengera.
Dominik Krysiński (1785-1853): ekonomista, polityk, poseł na Sejm Królestwa Polskiego
W swoich dziełach Krysiński występował jako zwolennik liberalizmu gospodarczego, sprzeciwiając się protekcjonistycznej polityce Druckiego-Lubeckiego. Interwencje państwa zalecał ograniczyć do minimum. Krytykował próby sztucznego uprzemysłowienia ziem polskich poprzez budowę zakładów przemysłowych z budżetu państwa. W jednym z tekstów określił je mianem „górniczych niedorzeczności i głupstw”, zwracając uwagę jak wiele kosztują one podatnika i jak trudno określić ich rentowność. Domagał się przestrzegania konstytucji, w szczególności w sprawach finansowych piętnując: „marnotrawstwo grosza publicznego”.
Riggenbach: Bastiat ciągle aktualny!
Rothbard napisał kiedyś: "Bastiat, ekonomista, jest prawdziwie wyrafinowanym analitykiem". Można twierdzić, że poprawniej byłoby napisać: był. Jednak, mimo tego, że w ubiegłym roku minęło 210 lat od urodzin Bastiata, jego idee pozostają ponadczasowe.
Leary-Hanebrink: Steve Jobs - ktoś więcej niż innowator
W ciągu ostatnich kilku miesięcy od czasu śmierci Steve’a Jobsa media konsekwentnie chwaliły zmarłego za jego wiele talentów. Często opisywano go jako jednego z największych innowatorów w historii i stawiano na równi z Einsteinem, Leonardem da Vinci i braćmi Wright. Jednak kiedy takie stwierdzenia o talencie Jobsa nie są fałszywe, z pewnością nie oddają istoty sprawy. Jobs uosabia kogoś znacznie bardziej istotnego niż innowatora w wolnym społeczeństwie — a mianowicie przedsiębiorcę.
Bunyk i Skaskiw: Poszukiwania miejsca narodzin Ludwiga von Misesa
Fakt, że Ludwig von Mises urodził się we Lwowie (dzisiejsza Ukraina, wówczas Austro-Węgry) jest znany każdemu, kto śledził jego biografię. Jednak do tej pory dokładne miejsce jego urodzin pozostawało nieznane.
Schulak, Unterköfler: Eugen von Böhm-Bawerk - ekonomista, minister, arystokrata
Austriacka szkoła ekonomii posługuje się rozbudowaną teorią kapitału. Jest to w dużej mierze zasługa Eugena von Böhm-Bawerka, którego sylwetkę przedstawili zwięźle Eugen-Maria Schulak i Herbert Unterköfler w swojej najnowszej książce o historii szkoły austriackiej.
Wozinski: Pierwszy austriak w historii Polski
Zgłębianie historii myśli ekonomicznej w Polsce nie jest na pewno zajęciem, które mogłoby wywołać w nas nadmierny optymizm. Większość rodzimych myślicieli żywiła poglądy mające niewiele wspólnego z ideałem społeczeństwa opierającym na dobrowolnych interakcjach. Od tej smutnej reguły był jednak światły wyjątek, który został niestety niemal całkowicie zapomniany. Mowa o jezuicie, Marcinie Śmigleckim (1564 – 1618), który światu był znany głównie jako logik.
Tucker: Kim jest Garet Garrett?
Nakładem wydawnictwa Prohibita ukazała się właśnie książka Gareta Garretta Istota amerykańskiego sukcesu. Zachęcamy do zapoznania się ze wstępem do tej książki, który napisał Jeffrey Tucker z Ludwig von Mises Institute.
Riggenbach: Anarchia, państwo i Robert Nozick
Książka Nozicka — "Anarchia, państwo, utopia" — oczywiście nie zmieniła orientacji politycznej, ale zapewniła miejsce libertarianizmowi wśród tematów filozoficznej dyskusji, tym samym przyczyniając się do zasadniczej zmiany w sferze intelektualnej. Libertarianizm nie był już filozoficznym odpowiednikiem teorii płaskiej ziemi; stał się szanowaną (albo przynajmniej na wpół szanowaną) pozycją, którą należało wziąć pod uwagę.
